KHONG TUOC TU THUAT PHAM DINH LAN, F.A.B.I.

KHONG TUOC TU THUAT

PHAM DINH LAN, F.A.B.I.

          Nguoi Viet Nam goi dong ho chung toi la Cong hay Khong Tuoc theo Han- Viet.  Nguoi Anh goi chung toi la Peacock cho ca nam lan nu mac du Paecock chi cac nam Khong Tuoc.  Nu Khong Tuoc goi la Peahen va con cai goi la Peachicks.  Ho goi chung dong ho chung toi la Peafowl nghia la gom ca nam, nu va au nhi Khong Tuoc.  Nguoi Phap goi nam Khong Tuoc la Paon; nu la Paonne va au nhi la Paonneaux.

          Ten La Tinh cua chung toi la Pavo cristatus, Pavo muticus, Afropavo congensis (Khong Tuoc goc Phi Chau).  Ga Tay, Ga Loi deu la than thuoc gan cua chung toi trong dai gia dinh Phasianidae. 

          Khong Tuoc chung toi la loai co long vu ram rap va co mau sac sac so.  Cac anh Khong Tuoc co duoi dai gap doi than hinh va co bo long dep hon bo long cua cac chi Khong Tuoc.  Trung binh cac anh Khong Tuoc dai 1 m nhung duoi co the dai den 2 m.  Cac chi Khong Tuoc chi dai loi 95 cm.  Quan ao cua cac chi mau den xam trong cu ky trong khi quan ao cac anh co ngu sac dep tuyet voi.  Trong luong cua cac anh Khong Tuoc xe dich tu 4 den 6 ki-lo.  Trong luong cac chi xe dich tu 3 den 5 ki-lo.  Khong Tuoc chung toi co doi canh dai, than hinh nhe nen co the bay va ngu tren cac nhanh cay.

          Dong toc chung toi goc o Nam A, Dong Nam A va Phi Chau.  O Viet Nam dong ho chung toi xua kia song nhieu o Go Cong nen moi co ten goi nhu da thay.  Van ve hon la Khong Tuoc Nguyen.  Mot so khac song  trong rung Xuan Loc.  Tu ngay Xuan Loc doi thanh tinh Long Khanh dia ban cua dong ho chung toi bi thu hep.  Chon cao, cop, beo va loai nguoi giet hai dong ho chung toi rat nhieu nen bay gio Go Cong khong thay Cong.  Rung Long Khanh khong con bao nhieu toc Khong Tuoc cua chung toi.

          Loai nguoi phan loai chung toi can cu vao mau sac va nguon goc dai de nhu sau:

-  Khong tuoc Pavo cristatus song nhieu trong rung An Do, Sri Lanka, Mien Dien, ban dao Dong Duong.  Cac anh chi ay mac ao mau xanh duong sam long lanh.

-  Khong Tuoc Pavo muticus goc tren dao Java mac ao quan mau xanh la cay xen lan mau vang, den, do o duoi rat dep.

-  Khong Tuoc Pavo alba mac ao quan trang toat trong sach se nhung khong dep bang cac anh Khong Tuoc Pavo cristatus hay Pavo muticus nhung cac anh chi ay duoc loai nguoi biet nhieu hon cac than thuoc khac cua chung toi la dong Afropavo congensis trong rung nhiet doi Phi Chau.

          Nam, nu Khong Tuoc tu 18 thang tuoi tro len bat dau phat trien tinh yeu de sinh san hau vinh cuu dong Pavo.  Trong mua dong con cua nam, nu Khong Tuoc co nhung tran chien dau gianh nguoi yeu giua cac nam Khong Tuoc.  Cac nu Khong Tuoc chi giao tinh voi nhung nam Khong Tuoc manh khoe va co dieu vu tuyet voi khi xoe duoi voi nhieu mau sac sac so lap lanh nhung tia sang mau vang, xanh va su cuat hien cua nhung dom den hay xanh tua nhu trong mat.  Suc manh cua nam Khong tuoc co the nhan thay qua bo quan ao dep ngu sac va so ‘trong mat’ den hay xanh khi cac anh xoe duoi de khieu vu.   Cac chi Khong Tuoc khong co nhieu con.  Trung binh moi chi sinh tu 3 den 06 trung.  Thuong thuong cac chi Khong Tuoc chi ap trung khi trong o co 06 trung.  Trung ap tu 28 den 30 ngay thi no.  Ty le trung no ra au nhi Khong Tuoc khong bao gio dat den 100% vi co mot so trung khong co trong.  Day la dau moi cua su bao dong ve su truyen tu luu ton cua dong Khong Tuoc.  Viec nuoi Khong Tuoc khong co nhieu loi ich kinh te nen loai nguoi khong dau tu nghien cuu nhieu ve dong ho chung toi nhu cac anh chi Ga Tay. 

          Nuoi chung toi chi de lay long?- Khong co loi.  Vi chi co nam Khong Tuoc co long dep ma thoi.  Cac anh ay can nhieu thuc an bo duong lan thuoc men moi co long dep.  Long ay ban cho ai?  bao nhieu nguoi mua?  co gia cao khong? ban theo can? theo mau sac va kich thuoc cua long?  Thuc te chang duoc bao nhieu.

          Nuoi de lay thit?- Thit chung toi khong nhieu nhu cac anh chi Ga Tay.  Cac chi Khong Tuoc sinh san khong manh nhu cac chi Ga Tay.  So au nhi chet khi con trong bao thai cua dong Khong Tuoc kha cao hoan toan khac voi dong ho Ga Tay.  Va lai loai nguoi chua quen an thit chung toi.  Chuyen kho Lan, cha Phuong la chuyen hoang tuong hoan toan khong co tren thuc te.

          Thuc an cua chung toi la con trung, cac loai hot, trai cay, loai bo sat.  Chon cao, cho soi, va cac loai da thu nhat la loai nguoi la ke thu cua chung toi.

          Trong trang thai hoang da dong ho chung toi song theo dan.  Xa hoi Khong Tuoc la xa hoi da the.  Sinh suat cua dong ho chung toi khong cao.  Sinh suat nho, ty le hu thai kha cao, tu suat au nhi so sinh cao.  Chinh vi vay ma ho Khong Tuoc ngay cang it di.  Loai nguoi bat chung toi ve nuoi trong so thu hay cac trai chan nuoi.  Ho chi cho phep mot anh Khong Tuoc duoc quyen chung song voi 04 nu Khong Tuoc ma thoi.  Neu qua nhieu nu Khong Tuoc thi suc khoe cua anh Khong Tuoc bi hao mon ma cac chi cu lien tuc bi say thai!!

          Loai nguoi noi nhieu ve dong Pavo cua chung toi. 

          Nguoi ta dua nhieu gia thuyet khac nhau ve thoi gian dong ho Pavo chung toi den Hy Lap.  Co thuyet cho rang tien nhan chung toi den Hy Lap khoang nam 450 truoc Tay Lich.  Co thuyet cho rang Alexander Dai De (356- 323 truoc Tay Lich) dem tien nhan chung toi ve ban dao Balkans sau cuoc vien chinh sang luc dia An Do.  Huyen thoai Hy Lap cho rang xe cua nu Than Hera, vo cua Than Zeus dac trach ve van de phu nu va hon nhan, duoc mot tien boi dong Pavo keo.  Theo huyen thoai thi nhung vong den hay xanh hinh nhan cau tren duoi xoe cua cac nam Khong Tuoc la do nu Than Hera tao ra.  Do la nhung cap mat cua kien thuc va hoc hoi, quan sat.  Do chi la chuyen huyen thoai Hy Lap ma thoi.  Nguoi Hy Lap cho rang thoi Aristotle (384- 322) con song nguoi Hy Lap goi tien nhan chung toi la ‘dieu cam Ba Tu’.  Nhu vay ho chua biet ro rang ve dong Pavo cua chung toi tai sao lai co chuyen nu Than Hera tao ra hang tram con mat tren duoi cac anh nam Khong Tuoc duoc?.

          Nguoi Ai Cap thoi co lien ket to tien chung toi voi Thai Duong Than Ra cua ho.  Ho nguong mo va kinh trong dong toc chung toi.

          Nguoi An Do gan lien dong Pavo cua chung toi voi nu Than Lakshmi, Than Tai, Thinh Vuong, May Man va Sac Dep.  Khong Tuoc la Chim bieu tuong cua xu An Do.  Khong Tuoc co dia vi quan trong trong An Giao va Phat Giao.  Theo huyen thoai An Do, dong Pavo chung toi hinh thanh tu mot cai long cua chim thieng Garuda cho Than Vishnu.  Chu Pavo do chu Pavana cua tieng Sanskrit ma ra co nghia la thanh khiet.  Long Khong Tuoc duoc gan tren vuong mien cua Than Krishna.  Nhieu hinh ve va tuong mo ta cac vi Than An Giao nhu nu Than Lakshmi, Kaumari coi Khong Tuoc.  Noi theo thoi dai ngay nay tien nhan chung toi la phi co cho cac vi Than An Giao.  Nguoi An Do thuong treo nhieu long Khong Tuoc trong nha va xem do la diem may man va dau hieu cua su thinh vuong.  O An Do va Sri Lanka nguoi ta con dung long Khong Tuoc de chua binh nua.  Nguoc lai nguoi Au Chau xem long dong toc chung toi la diem xui xeo.  Cac chien binh Mong Co gay khiep dam cho ho.  Nguoi nao cung co mang long Khong Tuoc trong nguoi.  Nen ho cho rang thay long Khong Tuoc la thay su bat lanh qua hinh anh cua cac chien binh Mong Co.  Nhung vao thoi Trung Co nguoi Au Chau lai co y nghi nguoc lai nghia la khong xem long Khong Tuoc trong nha la diem xui xeo nua.

          Trong Cuu Uoc Kinh phan Cac Vua 1- 1 Kings  10:22 co de cap den viec vua Solomon phai doi thuyen cua ong di Tarshish va mang ve cho nha vua vang, bac, nga voi, khi va Khong Tuoc.  Tarshish nam tren duyen hai Malabar cua An Do.  Nguoi Do Thai goi Khong Tuoc chung toi la Tukkiyyim.  Trong phan noi ve Job 39:13 co de cap den mot loai chim ma nhieu nguoi tuong la dong ho Khong Tuoc chung toi.  Do la cac anh chi Da Dieu.  Cac anh chi ay khong co nhieu long cung khong biet bay ma chi chay tren cat sa mac nong buc.

          Doi voi tin do Thien Chua Giao, Khong Tuoc chung toi tuong trung cho su chet va su phuc sinh.  Trong giao duong Thien Chua Giao xua co hinh ve va  tuong tien nhan chung toi.  Tai Toa Thanh Vatican co tuong trai thong duoc hai Khong Tuoc canh giu.  Vao thoi Trung Co nguoi Au Chau theo Thien Chua Giao tin vao su bat tu cua ho Pavo cua chung toi.  Hang nam chung toi thay long.  Loai nguoi xem do nhu la bieu tuong cua su bien doi trong vu tru.  Vao thoi Phuc Hung o Au Chau thit Khong Tuoc quay voi mat ong la mon an hiem qui va bo duong chi co vua chua duoc dung ma thoi.

          Tin do Hoi Giao cho rang Khong Tuoc chung toi canh giu cong Thien Dang va an loai Qui du.  O mien bac Iraq co sac toc Yezidi tin vao Thien Than Melek Tawwus giang the.  Ho goi do la Khong Tuoc Thien Than hay Khong Tuoc Vuong, su gia cua Thuong De.  Tin nguong cua nguoi Yezidi pha tron Hoa Giao cua Ba Tu, Do Thai Giao thoi Cuu Uoc va Hoi Giao.  Thoi gian qua ho la nan nhan cua nhom IS (Quoc Gia Hoi Giao- Islamic State) con duoc goi la Daesh, ISIS (Islamic State of Iraq and Syria), ISIL(Islamic State of Iraq and Levant).

          Nguoi Trung Hoa tran qui dong ho Khong Tuoc chung toi.  Khong Tuoc chung toi la quoc huy cua trieu Minh (Ming- 1368- 1644) o Trung Hoa.  Den doi nha Thanh (Qing) cac quan dai than trong trieu deu gan long Khong Tuoc tren mao.  Cac nghe nhan Trung Hoa va Nhat Ban ve hinh Khong Tuoc rat kheo; mau sac trang nha.  Nao la Khong Tuoc dau canh mai.  Nao la Khong Tuoc voi hoa mau don, mot loai hoa duoc nguoi Trung Hoa ua thich va xem nhu quoc hoa.

          Loai nguoi cho rang chung toi an ran doc de cai hoa cai doc thanh ve dep.  Theo ho, Khong Tuoc chung toi co tram con mat nen nhin thay moi vat va moi chuyen tua nhu duc Quan The Am Bo Tat nghe, thay, va cuu giup nguoi kho nan de bien dieu bat hanh thanh hanh phuc, dieu hung thanh dieu kiet.

          Trong nam pham tuoc cao qui cua loai nguoi tuoc CONG dung dau.  Ke den la HAU, BA, TU, NAM.

          Khong phai luc nao loai nguoi cung vinh danh, trong vong dong ho Khong Tuoc.  Ho trong vong hinh sac cua chung toi.  Chi co bo long sac so ma  co nguoi khen ke che.  Nguoi thi cho la diem may man, gan long duoi chung toi len dau de lam an dau cua nguoi co uy danh trong thien ha.  Nguoi khac lai noi do la su xui xeo.  

          Cac nha dao duc lo so sac dep cua cac nam Khong Tuoc vi nghi rang sac dep nao cung co su quyen ru de dan den toi loi.

          Khong thay nguoi Viet Nam khen dong toc chung toi mot loi.  Ho co nhung cau ca dao day tinh ky thi suc vat nhu:

Con cong an lan voi ga,

Rong kia, ran no coi da sao nen.

          Khong biet tai sao loai nguoi an gan ga, gan vit, gan heo, gan bo, gan ngong, gan ga tay ...lai noi rang gan Cong doc chet nguoi nhu mat Coc trong cau ca dao duoi day:

Anh co tien rieng cho em muon it dong,

Mua gan cong, mat coc thuoc chong theo anh.

          Nguoi Viet Nam dung cum tu vu cong hay cong vu day tho tuc.  Do la su xuc pham to lon kho tha thu va kho quen doi voi dong ho Khong Tuoc day danh gia cua chung toi. 

          Loai nguoi khiep qua!  Loai nguoi dung tu ngu xia xoi Khong Tuoc chung toi khong it.  Nhung chu peacock, peacockish, peacocky hay dong tu peacock deu co nghia xau day mia mai hon la tot nhu: kieu hanh, phung xoe, ‘ta day’, lam dang, venh vao v.v.  Oi! ngon ngu cua loai nguoi sao ma doc dia the.  Xau xi thi lam tho, dat ve che nhao.  Nao la xau nhu Chung Vo Diem, xau nhu ma lem.  Dep nhu cac nam Khong Tuoc thi lai cho rang kieu sa, cao ngao, nguon goc cua toi loi.

          Trong DE 40 con, Khong Tuoc mang so 4 truoc Ho toc va sau Nga toc.  Trong Tu Vi Hoc Trung Hoa nguoi ta liet dong ho chung toi vao nam Dau va tuoi Dau.  Chung toi khong ky thi suc vat nhung Khong Tuoc la Khong Tuoc.  Ke Toc la Ke Toc khong the dong hoa hay lan lon nhu vay duoc.  Tom la Tom.  Tep la Tep.  Tep nuoi lau cung khong thanh tom.  Ran la ran.  Rong la rong. Ran nuoi bao lau cung khong hoa rong.  Chung toi va Ke toc la ba con xa, rat xa.  Hai toc chung toi khong cung nep song va nep suy nghi .  Vu tru quan cua Ke toc va Khong Tuoc toc khong co diem chung nao ca.  Day la thong diep nho nho ma chung toi muon goi den cac nha nghien cuu Tu Vi Trung Hoa goc Au- My. 

          Cac bo lao Khong Tuoc kho chiu khi thay loai nguoi dung hinh anh chung toi de xem so menh hay doan chiem bao.  Loai nguoi cang me tin di doan thi cang kho cho cac loai dong vat chung toi.  Cac cu buc doc ve chuyen gan cong, mat coc nhung khong biet thua ai va thua ve toi gi bay gio?  Chanh phu Viet Nam cho cac bo lao Khong Tuoc biet ho khong co trach nhiem gi ve nhung nhung cau ca dao ay vi chinh ho khong biet tac gia cua chung la ai va chung ra doi vao luc nao?  Den hoi thay kien o Toa An La Haye ho lac dau va hoi lai cac bo lao co dam dua gan minh de bac si thi nghiem xem gan Khong Tuoc co doc kha di gay chet nguoi hay khong?  Ho tu choi khong nhan cai ve vu kien nay.  Vo cac bo lao Khong Tuoc co ve thuc te hon cac ong chong.  Cac ba ay cho rang loai nguoi binh loai nguoi.  Dua tien cho ho ma ho khong lay co nghia la ho doan ket mot long voi nguoi dong loai voi ho. Nguoi Viet Nam ha khong co cau:

Phu binh phu,

Huyen binh huyen?

          Trong thuc vat hoc nguoi Anh goi cay phuong vi hay cay diep do Caesalpinia pulcherima la Peacock Flower (Khong Tuoc Hoa), Flamboyant (Phap), Red Bird of Paradise (Hong Dieu Thien Dang), Royal Poinciana.  Nguoi Viet Nam goi la hoa Phuong Vi. 

          Peacock moraea la Hoa Lan Khong Tuoc mang ten khoa hoc Moraea pavonia thuoc gia dinh Tridaceae.

          Peacock’ s Tail Alga la Rong Duoi Cong hay van ve hon la Khong Tuoc Vi Tao mang ten khoa hoc Padina pavonica thuoc gia dinh Pheophycaceae.

          Peacock Flower Fence la cay Trach Quach Adenanthera pavonina thuoc gia dinh Fabaceae.

          Peacock plant (Khong Tuoc Moc) la loai cay canh  la to mau xanh nhat  co soc xanh sam tua nhu duoi Khong Tuoc.  Ten khoa hoc cua Khong Tuoc Moc la Calathea kakoyana thuoc gia dinh Marantaceae.

          Co Duoi Cong tuc Coc Tinh Thao Eriocaulon sexangulare thuoc gia dinh Eriocaulaceae.

          Co Duoi Cong Trang Plumbago zeylanica va Co Duoi Cong Do Plumbago rosea thuoc gia dinhPlumbaginaceae

          Ten khoa hoc cua Thach Hong co am Pavo cua dong ho chung toi:  Pavonia rosea.  Nguoi A Rap goi la saga co nghia la tho bac vi ngay xua tho bac dung hot trai thach hong lam don vi can trong luong vang, bac.  04 hot thach hong: 01 gr.  109 hot: 01 ounce loi 28 gr.

          Trong Thien Van Hoc co chom sao Pavo (Khong Tuoc Tinh)  o Nam Ban Cau giua vi do + 30 do va -90 do.

****

          Giua ho Khong Tuoc (Pavo) chung toi voi loai nguoi khong co su gan gui nao.  Suot nhieu the ky dai loai nguoi to ra kinh trong chung toi.  Cung co mot thoi ho an thit chung toi.  Khong biet co phai nguoi Viet Nam noi gan dong ho chung toi doc chet nguoi la mot phuong cach bao ve chung toi nhu noi Nguu toc la hien than cua Bo Tat?  Neu dung nhu vay thi cac truong lao dong ho chung toi co su hieu lam dang tiec doi voi nguoi Viet Nam suyt xay ra nhung tranh chap phap ly loi thoi.  Nguoi Viet Nam van tin rang noi nao noi nao co su hien dien cua dong ho chung toi noi do dan chung phat quan.  Go Cong la mot dien hinh voi:

-  Ho Pham cua Pham Dang Hung (1765- 1825), than sinh hoang hau Tu Du Pham Thi Hang (1810- 1901), hoang hau cua vua Thieu Tri;

-  Ho Nguyen Huu voi Marie Therese Nguyen Huu Hao (1914- 1963) hay Nguyen Huu Thi Lan tuc Nam Phuong Hoang Hau

-  Cac nha tri thuc Tay hoc co tam voc lon nhu tien si Vuong Quang Nhuong, re cua vua Thanh Thai, thac si Nguyen Van Bong, Nguyen Huu Chau v.v.

Qua chuyen nay chung toi thay duoc phan nao tinh trong hinh sac va vi loi cua loai nguoi doi voi dong ho Khong Tuoc cua chung toi.  Dong ho Khong Tuoc chung toi cang ngay cang giam dan.  Da den luc chung toi keu cuu den loai nguoi bang cach tu nguyen vao cac trai tap trung cua loai nguoi de co an, co thuoc men, co an ninh va vinh cuu dong giong Pavo lay lung trong qua khu nhung bi quen lang trong hien tai. 

          Tran trong kinh chao toan the qui vi quan tam den su song con cua dong Pavo (Khong Tuoc) chung toi.

          Dai dien cac bo lao dong Khong Tuoc tren Hoan Vu.