THIEM THU THAN PHAM DINH LAN, F.A.B.I.

Men goi cac em bai viet ve Thiem Thu de biet qua ve loai amphibian nay.

Van Su Lanh

Thay Lan

phamdinhlan (david)

THIEM THU THAN

PHAM DINH LAN, F.A.B.I.

          Dai dien cac toc dong vat bi loi cuon boi vo kich La Grenouille Qui Veut se Faire Aussi Grosse Que Le Boeuf (Con Ech muon To Bang Con Bo) dua theo bai ngu ngon cua La Fontaine do doan kich Thiem Thu Phap Quoc dien.  Chang Ech muon lo lon nhu anh chi Huynh Nguu nen co het suc den be bung ma chet.  Dai dien Thiem Thu  then do mat.  Nhung dom do tren nguoi ong nhu noi com to hon.  Du sao Ech cung la than thuoc cua ong.  Tham vong cua Ech lam cho anh ta chet the tham de mot kich si toc Ech Au Chau  dia ban Phap Quoc dung thanh kich de day doi  bang cau tho cua La Fontaine ‘Le monde est plein de gens qui ne sont pas plus sages’  (The gian co lam nguoi khong may khon ngoan hon).  Dai dien Thiem toc khong may vui khi ca hoi truong cuoi nghieng nga vi vo kich che nhao mot than thuoc gan cua ong ay.  Ong ay buoc nhung buoc nang nhoc truoc may vi am va bat dau cat tieng.  Giong cua ong la giong Coc rat kho nghe nen co nhieu dai dien dong vat nhan mat vi khong hieu ong ay noi gi.

****

          Nhan danh Thiem toc tren mat Dia Cau toi han hanh kinh chao toan the dai bieu cac toc dong vat tren hoan vu.  Thiem toc chung toi la   dong vat song tren mat dat va duoi nuoc.  Cac than thuoc cua chung toi la Ech, Nhai, Chang Hiu. Anh Uong song duoi nuoc nhieu hon toc ho Thiem cua chung toi.

          Chung toi song khap nam chau.  Nhung vung qua lanh khong phai la noi sinh song ly tuong cua chung toi.

          Loai nguoi dat ten La Tinh cho chung toi la Bufo bufo thuoc gia dinh Bufonidae.  Ten goi thong thuong cua Thiem toc chung toi la:

Quoc Gia                         Ten Goi

Viet Nam                          Coc; Thiem hay Thiem Thu

Anh                                  Toad

Phap                                Crapaud

Tay Ban Nha                     Sapo

Trung Hoa                        Lai Ha Ma (lai cap mo- lai: cui; cap mo: con doc);

                                        Chan chu (Thiem Thu) (1)

          Co nguoi cho rang chung toi la loai bo sat nhu Ran, Sau.  Thuc te chung toi di chuyen va phong nhay  bang bon chan.  Thiem toc di chuyen rat cham va khong phong nhay nhanh nhen nhu may anh chi Ech, Nhai, Chang Hiu.  Thiem toc chung toi trong xau xu, nang ne, ao quan san sui voi nhieu dom do trong do ban va ghe tom.  Quan ao chung toi mau xam, den nhat, hung do, vang nhat.  Thiem toc khong co rang.  Chung toi dung luoi de bat moi va nuot song con moi.  Tren dau phan gan co chung toi co hai hach co doc chat bufagin C24 H34 O5.  Doc chat nay co nhieu o chi toc Bufo marinus (Hai Thiem).  Mat Thiem Thu mau do.  Quan ao cua chung toi co nhua mu chua day doc chat.  Do la vo khi toi doc cua Thiem toc chung toi.  No giup chung toi chong lai nhung ke thu to lon hiep dap chung toi.  Doc chat bufagin co kha nang ngan chan su hoat dong cua tim de gay tu vong cho nguoi hay dong vat bi nhiem doc chat ay.  Thiem toc chung toi co bon chan.  Hai chan truoc ngan.  Hai chan sau dai va manh kha di giup Thiem toc nhay phong tren mot khoang cach ngan.  Dui cua Thiem toc om va nho so voi dui cua anh chi Ech.

          Su phan biet Coc duc va Coc cai tuong toi kho khan vi Coc duc hay Coc cai deu khong co bo phan sinh duc thay duoc.  Coc duc khong co duong vat ma chi co  hai hon than ben trong.  Hai hon than nay san xuat tinh trung.  Do vay viec phan biet Coc duc va Coc cai can cu vao hinh dang.  Coc cai to lon hon Coc duc.  Vi vay khi ai an hai chan truoc cua Coc duc dai len  nhu hai tay ghim chat Coc cai de lam cong tac truyen giong.

          Tuoi yeu duong cua nam Thiem xe dich tu 3 den 4 tuoi.  Tuoi yeu duong cua nu Thiem la 4 hay 5 tuoi.  Mua yeu duong cua Thiem toc o vung khi hau on doi va nhiet doi la thang 2 hay thang 3.  O vung lanh thang yeu duong cua Thiem toc la thang 4 va thang 5.  Cac nam Thiem tu hop o cac ao ho, dong suoi noi cac nu Thiem keu goi yeu duong truoc vai ngay truoc khi bat dau cuoc ai an.  Cuoc ai an cua Thiem toc keo dai ca ngay hay nhieu ngay.  Trong luc ai an  cac nu Thiem sinh hang ngan trung tren mot day chuyen dai day nhung trung nho mau den sau khi tiep nhan tinh trung tu cac nam Thiem.  Trung tu ap va phat trien tung ngay.  Trong vong 03 ngay sau khi sinh trung tuong hinh nong noc voi dau to duoi nho va dai.  Den ngay thu 29 nong noc co hai chan sau.  Ngay thu 46 hai chan truoc xuat hien.  Sau 7 tuan le (49 ngay) nong noc rung duoi va ta co mot Thiem tu day du hinh hai cua cha me Thiem.  Thiem toc khong co duoi cung khong co rang.

          Thiem toc la dong vat an tap.  Chung toi hoat dong ban dem.  Do do thi giac phai tot.  Thuc an cua toc chung toi la con trung, sau bo, trun dat, chuot nho, kien, moi.  Nhung thuc an tren rat doc.  Vay ma chung toi chi nuot song.  Dieu nay chung to bo tieu hoa cua Thiem toc rat manh va co kha nang khu tru chat doc trong than the cac loai sau bo. 

          Ke thu cua chung toi la chon, cho, ran, meo, chim, nhim.  Ran co (Grass snake Natrix natrix) va Nhim (Hedgehog- Erinaceus europaeus) duoc xem la dong vat mien nhiem doc chat bufagin do Thiem toc tiet ra.  Loai nguoi la ke thu nguy hiem nhat cua Thiem toc va muon loai dong vat khac.

          Trong trang thai hoang da tuoi tho cua Thiem toc co the len den 10 hay 12 tuoi.  Loai nguoi nuoi Ech de an thit nhung khong nuoi Coc vi thit Coc mau tim do khong dep mat bang thit Ech.  Hon nua nguoi ta ngai da Coc co mu nhua doc va mat Coc, trung Coc rat doc co the gay tu vong.  Tuy noi the nguoi Viet Nam van an chao Coc va cho tre nit bi mac cam tich (potbelly) hay suy dinh duong an chao Coc.  Chao Coc ngon va bo duong nhu cac loai chao thit khac.  Con tinh nang tri cam tich hay suy dinh duong hieu qua nhu the nao xin cho ket qua nghien cuu cua cac nha y hoc.  Co phai nguoi ta thay Coc co bung to, moi khi nghinh chien voi ke thu bung Coc phinh to nhu dua tre mac cam tich chang? 

          Thiem thu to lon nhat trong ho Thiem la Coc Khong Lo (Goliath Frog) mang ten khoa hoc Conraua goliath thuoc gia dinh Conrauidae.  Cac anh chi Coc Khong Lo hay Coc Goliath hay Khong Thiem nay dai 32 cm va can nang den 3.25 ki- lo.  Coc Khong Lo duoc tim thay nhieu o Cameroon, Guinea (Phi Chau).  Thuc an cua cac anh chi Coc Khong Lo nay la sau bo, cao cao, chau chau, chuong chuong, chuot, ran, doi, rua con, cua v.v.  Dan so Coc Khong Lo sut giam nang ne.  Hien nay moi nam Guinea chi xuat cang 300 anh chi Coc Goliath nay ma thoi.

          Hai Thiem tuc Bufo marinus duoc tim thay nhieu o Florida, Trung My va Nam My.  Nguoi Anh goi la Cane Toad (Thiem Cam Gia- Cam Gia: cay mia) vi nguoi ta nuoi cac anh chi Bufo marinus trong cac don dien trong mia de an cac loai con trung mau trang thuoc gia dinh Scarabacidae pha hai mia.  Nguoi My va Au Chau xem Hai Thiem hay Thiem Cam Gia la Thiem Thu to lon nhat.  Nhung so voi Thiem Thu Goliath (Coc Khong Lo) thi Hai Thiem  nho hon nhieu.  Hai Thiem hay Thiem Cam Gia (Coc Mia) noi tieng co nhieu doc chat  bufagin C24 H34 O5 va bufotenin C12 H16 N2 O.  O vung Caribbean nguoi ta dung bufotenin doc nay lam thuoc kich duc (thuoc hit hay hut).  Doc chat bufotenin duoc tim thay nhieu trong hot cay Thieng Cebil Anadenanthera colubrina, trong nhua cay takini hay cay Giau Thuy Ngan Thuc Vat Brosimum acutifolium va trong hot cay Mat Meo Mucuna pruriens. 

          Cac anh chi Ech, Nhai, Chang Hiu, Anh Uong deu la dong vat song nua dat, nua nuoc nhu Thiem toc.  Noi cach khac, tuy khac gia dinh, nhung ho la than thuoc gan cua chung toi.  Thiem toc mac quan ao san sui, nhieu mau khac nhau voi nhieu dom do trong do ban.  Cac anh chi Ech, Nhai, Chang Hiu, Anh Uong mac ao quan lang, mau sac don gian.  Ban than cac anh chi Ech, Nhai khong co doc chat nhu Thiem toc chung toi.  Ech, Nhai la thuc an duoc ua thich cua loai nguoi.  Nguoi Phap thich an dui Ech chien bo.  Nguoi Viet Nam an Ech xao lan voi bot nghe, hanh, toi, nuoc cot dua voi dau phong rang, ngo om an voi banh phong tom Sa Dec.  Cac nha hang nguoi Hoa o Sai Gon, Cho Lon ban Ech chien bo.  Truoc nam 1975 o Cho Cau cach Sai Gon 12 cay so ve huong tay bac co trai nuoi Ech cung cap thit Ech cho cac quan nhau o Cho Cu Sai Gon hay Vinh Hoi. 

          Ten khoa hoc cua Ech la Rana esculenta hay Pelophyllax esculentus thuoc gia dinh Ranidae. 

          Ech va Nhai mac ao quan lang.  Nhai nho bang 1/6 kich thuoc cua Ech.  Do do Nhai khong cho nhieu thit bang Ech.  Ech Rana catesbeiana o My Chau duoc gol la Ech Bo co the nuot mot con Doi.  Ech Discodeles adspersus tren dao Solomon va Ech Rana crancivora o A Chau an cua.  Ech co rang rat nhuyen o ham tren ma thoi.  Rang cua Ech khong co tac dung dung de nhai thuc an ma giu moi hay thuc an.  Coc, Ech chi nuot song con moi ma thoi.  Tieng keu cua Ech phan lon xuat phat tu cac anh Ech.  Do la tieng goi ai tinh.  Cac chi Ech cung dap lai nhu bao hieu cac chi san sang bat dau cuoc yeu duong.  Cac chi Ech tuyen chon cac anh Ech co tieng keu to nhat de giao tinh.  Tieng keu to phan anh sinh luc cua nam gioi Ech.  Cach giao tinh cua Coc va Ech deu giong nhau.  Moi truong yeu duong la cac dong nuoc, ao, ho. 

          Chang Hiu nho nhu Nhai nhung mac quan ao mau xanh; long ban chan Chang Hiu nham de bam vao cac canh cay.  Ten khoa hoc la Hyla cinerea thuoc gia dinh Hylidae.  Nhu Ech va Nhai, Chang Hiu khong co noc doc nhu Thiem toc.  Chang Hiu duoc tim thay nhieu o mien Dong va Dong Nam Hoa Ky.  Nguoi My goi la American Green Tree Frog.

          Anh Uong mac quan ao lang.  O Viet Nam Anh Uong mac quan ao vang.  O My Chau Anh Uong co mau vang- xanh, xanh la cay, xanh duong.  Anh Uong phat trien de tam nhan (parietal eyes).  Ten khoa hoc cua Anh Uong la Rana catesbeiana hay Lithobates catesbeianus thuoc gia dinh Ranidae.  Nguoi Anh goi Anh Uong la Bull frog vi tieng keu to cua cac anh Anh Uong tua chu tieng bo rong.  Anh Uong thuoc gia dinh cua Ech, Nhai, khong co doc chat nhu Coc.  Vi vay nhieu dan toc tren the gioi an thit Anh Uong nhu an thit Ech, Nhai.  O Trung Hoa va Dong Nam A co toc Anh Uong Hoplobatrachus rugulosus duoc dan chung an thit nhu an thit Ech.  Trong toa thuoc tri binh phong hui cua Hoang Don Hoa thoi vua Le Chua Trinh co noi den Coc Vang. Co phai do la anh chi Anh Uong khong? hay Coc Vang Doc o Nam My xa xoi va hiem hoi?

          Trong rung nhiet doi Colombia co vu luong tu 4,000 mm tro len co toc Ech Vang Doc Dendrobates leucomelas hay Phyllobates terribilis thuoc gia dinh Dendrobatidae mang nhieu doc chat nen duoc toi la Golden Poison Frog (Ech Vang Doc).  Dac diem cua loai Ech Vang Doc nay la:

-     an khong duoc

-     co nhieu doc chat nhu batrachotoxins C31 H42 N2 O6 rat hai cho tim.

-     de trung tren mat dat.  Khi trung no nong doc cac anh Ech Vang Doc (Golden Poison Frog) mang nong noc ra ao, ho hay suoi de nong no co nuoc loi.

          O Nam My nhat la Panama co Coc Vang Doc co dom den Atelopus zeteki thuoc gia dinh Thiem toc chung toi, Bufonidae.  Toc nay mang trong than the nhieu doc chat bufadienolide C24 H34 O2 va guanidine CH5 N3.

****

          Thua qui vi dai bieu dong vat hien dien, loai nguoi chuong  ve dep be ngoai nen co ve quen lang Thiem toc chung toi chi vi Thiem toc an mac xoc xech, ao quan  san sui kho coi lai mang nhieu doc chat.  Ho noi nhieu ve Frog tuc cac anh chi Ech dong Rana. Ho khong mang on chung toi da an con trung, sau bo pha hai mua mang cua ho ma con san bat chung toi vao nhung dem toi khong trang sao va troi mua tam ta.  Ho bat chung toi bo vao gio.  Cac anh chi Coc va Ech bi bat deu so den tieu uot ca gio!  Ho giet chung toi bang cach chat dau, lot da va mo bung trong ghe ron.  Cac anh chi nhai nho bi ghim vao luoi cau nhon de lam moi cau ca.  Thit Coc duoc bam nhuyen de nau chao.  Co khi ho uop thi the Coc lot da va moc ruot, voi muoi, hanh, tieu, toi, ot va sa roi dem nuong voi la buoi.  Ho cung dung cach nay voi cac anh chi Ech.  Thit Ech  duoc ban o cac nha hang o Phap, Viet Nam de bien che thanh nhung thuc an ngon.  Nguoi Phap thich an mon dui ech chien bo den noi trong tieng long cua nguoi Anh Frog am chi nguoi Phap.  Chuyen nay khong lam cho nguoi Phap hai long bao gio.  O Viet Nam cung co mon Ech chien bo ban o cac nha hang o Cho Cu Sai Gon.  Nhung cac tay nhau o Viet Nam thich an mon Ech xao lan hon ca. 

          Khong biet cac anh chi Luon, Ech, Rua, Ran, Vit co lien he tien kiep gi voi ngo om (finger grass- Limnophila aromatica) ma ngo om luon luon hien dien khi cac anh ay mat.  Tinh nghia nay khong sao noi het duoc.  Khi song ho khong nuong nho nhau.  Vay ma khi chet ho khong bo nhau.  Cao qui thay!  Cao qui thay!  Tinh nghia Thuc- Dong Vat!  Song bat tuong cau.  Chet bat tuong ly.

          Nguoi Viet Nam goi Coc Duc la Coc Ket.  Coc Ket hay nghien rang.  Cac anh nay thuong duoc dung trong cac phong thi nghiem cua loai nguoi.  Coc co mut tim do tren ao quan duoc goi la Coc Tia.  Duoi mat nguoi Viet Nam Thiem toc tuong trung cho thao dan ngheo kho, tay lam, chan bun. 

          Coc nghien rang thi troi sap mua.

          Nguoi co bung to duoc vi voi bung Coc.

          Nguoi co da san sui duoc vi voi da Coc.

          Do Coc Nhai la nhung tu ngu che bai, khinh miet danh cho nguoi co than phan thap be ngoai xa hoi.

          Nhay Coc nhay Nhai  noi len su nhay mua loan xa, khong nghe thuat.

          Coc mang guoc hay Coc treo thang la nhung cum tu day ngao nghe ke thap hen muon thay doi than phan de vuon len trong xa hoi.

          Coc la hinh anh xau xi va ngheo nan cua thao dan.

          Coc can Ran mo la loi rua doc.  Coc hay Ran deu co noc doc hay doc chat.  Do do Coc can hay Ran mo thi kho song.

          Theo Han Viet thi Coc la Thiem hay Thiem Thu.

          Thiem cung la mat trang

          Nguyet ly Thiem Thu la hinh Coc tren mat trang.

          Thiem to la nhua mu doc tren da Coc dung de lam thuoc.

          Ca dao Viet Nam noi ve Thiem toc nhu sau:

Coc keu duoi vinh tre ngam.

Coc keu mac Coc tre dam mac tre.

*

Con Coc nam ngoc bo ao,

Lam le lai muon dop sao tren troi.

Hai cau ca dao nay am chi Do Thich am sat Dinh Tien Hoang va con la Nam Viet Vuong Dinh Lien nam 979 sau khi nam chiem bao thay sao roi vao mieng nen dinh ninh ong ta co so lam vua.  Nguoi ta qua chu trong den ten giet nguoi Do Thich ma quen  ai dung sau lung anh ta?  Thap Nhi Tuong Quan Le Hoan?  Hoang hau Duong Van Nga?

          Loai nguoi co ve quan tam den cac than thuoc Ech Nhai hon la Thiem toc.  Nguoi Anh goi cac anh chi ay la Frog.  Nhung loai nguoi van co cai nhin xau doi voi cac anh chi Ech, Nhai hon la noi tot cho ho. 

          Trong Thanh Kinh Ech, Nhai duoc de cap trong Exodus :1- 14; 8:2-14; 8: 13- 14; Psalm 105: 30; Revelation 16:13.  Do Thai va Ai Cap chong bang nhau tu ngan sua.  Do do quan niem cua nguoi Do Thai ve Ech trong Thanh Kinh va nguoi Ai Cap co hoan toan trai nguoc nhau.

          O Ai Cap co nu Than Hemet mang hinh hai cua Ech.  Ech tuong trung cho su song va sinh hoa.

          Nguoi Nhat goi Ech la Kaoeru (tra lai; hoan lai) tuong trung cho su may man ve tien bac.  Coc, Ech duoc xem nhu Than Mua (Vu Than).  Y niem nay cung giong  y niem Coc nghien rang thi troi sap mua cua nguoi Viet Nam.

          Trong huyen thoai Hy Lap Leto, me cua Than Artemisis va Apollo, bien nguoi Lycians thanh Ech vi lam duc nuoc!

          Cu dan vung Luong Ha Chau (Mesopotamia) co truyen thuyet nu Than Innana- Ishtar yeu nguoi lam vuon.  Nguoi nay cho ba mot trai cay (bieu tuong cua su cam do?).  Khi tinh thuc ba bien nguoi lam vuon thanh anh Ech!

          Trong vu tru co sao Thiem Thu (Constellation of the Toad).  Do la 05 ngoi sao nho mau xanh la cay noi lai giong hinh Coc nam.

          Trong thuc vat hoc ta co:

1.      Toad flax:  hoa lieu ngu Linaria vulgaris thuoc gia dinh Scrophulariaceae, hoa mau vang rat dep nen con duoc toi la yellow toad flax.

2.      Toad flower:  Hoa Thiem Thu Stapelia gigantea thuoc gia dinh: Apocynaceae.  Hoa co mui kho chiu.

3.      Toad tree:  Thiem Thu Moc Tabernaemontana elegans thuoc gia dinh Apocynaceae.  Nguoi Phi Chau xem do la mot cay thuoc quan trong.

          Nguoi Anh goi Ech la Frog.  Nguoi Trung Hoa goi la Qing wa (Thanh Oa) (2). 

          Loai nguoi nhieu chuyen lam.  Ho noi du thu ve Ech.  Nao la Ech mang so 24 trong De 40 con.  Nao Ech ngoi day gieng; Meo ma ga dong (Ga dong: Ech); Ech vo hoa dam but v.v.

          Nguoi Anh co tren 20 cau cham ngon noi ve Ech  dai cuong nhu:

Never try two Frogs with one hand

The Eagle doesn’t war against Frogs

If you are a Mouse, don’t follow the Frog

The Frog in the well knows nothing of the great ocean (Ech nam day gieng khong biet gi

          ve su vi dai cua dai duong).  Nguoi ta cho rang cau nay duoc dich tu mot cau

          cham ngon cua nguoi Trung Hoa.  Viet Nam cung co ‘Ech ngoi day gieng’

It’d rather be a big Frog in a small pond than a small Frog in the big pond v.v.

Hinh nhu loai nguoi khinh re bon Coc, Ech, Nhai, Chang Hiu, Anh Uong chung toi.  Ca si co giong hat kem bi vi voi giong Anh Uong. 

          Nguoi Viet Nam an Coc, Ech, Nhai nhung khong thay an Anh Uong, Chang Hiu.  Ech to, lon tuoi duoc goi la Ech Ba mac du co the la Ech Duc!  Nhai to duoc goi la Nhai Bau.  Nhai nho bi nguoi Viet Nam ghim vao luoi cau de lam moi cau ca.

Chieu chieu bat Nhai cam cau,

Nhai keu cai eo, tham sau Nhai oi.

*

Coc chet bao thuo Nhai rau.

Anh Uong to tieng Nhai Bau dua hoi.

Ban nhac Coc, Ech, Nhai, Anh Uong hoa tau thi khong ai ngu duoc.  Tui Nhai thi lon tieng; Anh Uong on nhu tieng dai vi cam; Coc thi co nhung tieng nghien rang kho khan.  Lao Trinh Giao Kim co le mang cot Thiem toc.  Thang hay thua lao chi danh ba bua.  Nen co cum tu ‘ba bua Trinh Giao Kim’.  Khi thua thi gia dau bung nhu Thiem toc gia chet khi biet khong dau lai doi thu cua minh.  Cai dung cua Trinh Giao Kim giong nhu su gan da cua Coc Tia.

          Loai nguoi che anh chi Ech ngu va thu dong.  Xin loi anh chi Ech ve chuyen nay.  Ho noi anh chi Ech nam trong noi nuoc dat tren bep lua.  Nuoc lanh: Ech chiu duoc.  Nuon am:  Ech chiu duoc.  Ech nam im va chiu chet khi nuoc soi ma khong co phan ung gi ca!  Do la chuyen khoa hoc ve Ech luoc (boiling Frog).

          Du loai nguoi che bai chung toi, ho van dung chat doc tren than Thiem Thu de lam thuoc lam cham nhip tim khi giai phau, de tri ung thu va lam thuoc kich duc.  Ho cung co nhung chuyen ke nhu Chuyen Coc Dai Nao Thien Dinh day pham thuong, chuyen Chang Nhai Kien Tien, chuyen The Frog Prince o Duc v.v.  Trong sach tap doc Viet Nam co chuyen chi Ech dai de nhu sau:

          Co mot chi Ech thay phu nu cua loai nguoi an mac dep qua.  Chi bat chuoc de tu lam dep, tu bo than phan Ech de bat chuoc cho giong nu phai dep cua loai nguoi.  Chi Ech lay la tia to lam khan, hai kkhoanh cu hanh lam mat kieng, mot tai nam moi lam du va hai trai ot kho lam giay.  Chuan bi xong chi Ech di chap chung bang hai chan sau.  Di duoc vai tram thuoc chi Ech gap mot nong dan om gay.  Co le anh ta thieu dinh duong.  Gap chi Ech anh ta mung lam.  Anh ta chup chi Ech.  Chi hot hoang ne tranh va dinh phong nhay nhu da lam thuong ngay khi gap nan.  Lan nay dau doi khan tia to, mat mang hai khoanh cu hanh, tay co du nam moi, chan co giay ot kho nen viec thoat hiem tro nen kho khan.  Chi bi bat.  Anh nong dan om gay khong the tu bi voi chi duoc vi anh can chat dinh duong.  Chi Ech bi giet chet va duoc tan liem bang la tia to, cu hanh Tay, ot hiem kho va nam moi san co.  Su dau kho cua chi la niem vui cua khau vi cua anh nong dan.

          Chuyen thuong tam nay cua chi Ech duoc mot nhac si ho Thiem sang tac bai Song Nhu Chi gay xuc dong trong cong dong Amphibian the gioi.  Cong dong Amphibian Hoan Vu lam le truy dieu chi Ech hang nam.  Ban Song Nhu Chi luon luon duoc cac gian nhac Toad va Frog dung nhu lam nhac cau hon cac anh chi Coc, Ech, Nhai, Chang Hiu, Anh Uong chet dau don trong canh chat dau lot da ghe ron cua loai nguoi.  Thit thi ho nau chao, xao lan, nuong voi la buoi sau khi uop muoi, sa, ot.  Chat bufagin de lam thuoc tren co so lay doc tri doc ma loai nguoi thuong hay truyen tung.  Loai nguoi noi nhieu ve Thiem toc.  Co cai dung.  Co cai them that.  Co cai khong duoc dung nhung khong loan toan sai.  Dung hay sai deu do loai nguoi truyen mieng ma ra.  Mien ban!

          Thua qui vi dai bieu dong vat hoan vu, Thiem toc long trong canh bao:  loai nguoi xam lan dia ban song cua chung toi.  Truoc kia nguoi ta cau Ech doc theo khuon vien thanh O- Ma (Camp Aux Mares) doc theo duong Nancy truoc truong Petrus Ky.  Bay gio chung toi da mat cac dong nuoc, vung dat am khap noi tren the gioi cho khong rieng gi Sai Gon.  Dia ban song cua chung toi da mat khi loai nguoi do thi hoa nong thon, lap cac dong nuoc, kinh, rach, ao, ho.  Cac gian nhac Ech, Nhai, Chang Hiu, Anh Uong va Coc ngung hoat dong o nhieu noi tren the gioi ke ca Bangkok noi co nhieu kinh rach va cac dong nuoc nhan tao.    Nguoi Anh che nhao nguoi Phap an thit Ech.  Bay gio vai nha hang My cung co mon thit Ech.  Nuoc My giau co da an thit Ech thi co ngay thit Nhai cung duoc dua vao thuc don nha hang.  Nhan danh Thiem toc toi xin nhan nhu voi loai nguoi rang thit Thiem toc khong tri duoc  chung suy dinh duong hay cam tich.  Phan Ech, Nhai, Coc, Chang Hiu, Anh Uong deu la phan nuoc duoi dang nuoc tieu chang co loi gi cho nha nong.  Loai nguoi cuop moi truong song cua chung toi thi qui vi cung se tu cuop moi truong song cua nhau trong mot ngay khong xa.  Toi xin cham dut bai tham luan Thiem toc o day va xin moi toan the qui vi hien dien thuong thuc bai Thiem Da Hanh. 

          Chuc qui vi mot ngay vui.

          Truong lao Hai Thiem tuc Thiem Cam Gia ‘Cane Toad’ Bufo Marinus

(1)    Lai Ha Ma:  Lai Cap Mo (Coc san sui) (Lai: phong hui); Chanchu:  Thiem Thu.   

(2)   Qing wa:  Thanh Oa. 

          Cam on duoc si Lam Thi Phuong, Uc Dai Loi, da giup toi phien am Quan thoai ra Viet ngu.