NGAY AY DA QUA ROI PHAM DINH LAN, F.A.B.I.

Cac em than men,

Vang, ngay ay da qua roi.  Nhung vi cua no con dac biet lam.  Bai viet nhu mot buc anh.  No khong thu het moi thu nhung no cung giup nguoi xem anh thay duoc nguoi trong chuyen: map, om, lo lang, nhung nhuong, hung bao, hien hoa v.v.

Mot dong co ky la khi viet bai nay la ky niem au thoi cua toi voi cha cua Pham Quoc Kiet, giao su Ecole Normale Superieure de Paris.  Trong chuyen co nhac den Long, anh cua An vua tim lai toi cach day mot thang sau 40 nam mat lien lac ke tu khi chau dinh cu o Paris.

Van Su Lanh

Thay Lan

phamdinhlan (david)

NGAY AY DA QUA ROI

PHAM DINH LAN, F.A.B.I.

          Chuyen da qua gan nua the ky nhung toi van nho no nhu vua xay ra chieu hom truoc.  Toi tam ghi vai dong ve nhung ngay cuoi cung cua cuoc chien bi thuong keo dai  gan 20 nam ke tu ngay hiep dinh Geneve duoc ky ket qua ky uc cua rieng toi tai vung toi song.

          Tong thong Nguyen Van Thieu da tu chuc.  Pho tong thong Tran Van Huong tro thanh tong thong VNCH trong giay phut ngot ngat nhat cua cuoc chien tranh Viet Nam lan thu hai.  Bo doi mien Bac va cac chien binh MTGP tren duong tien ve Sai Gon.  Tong thong Tran Van Huong bi ap luc tu phia phai nhuong chuc tong thong cho dai tuong Duong Van Minh voi hy vong hoa giai hoa hop voi ‘phe ben kia’, tu ngu cua ong Duong Van Minh, Vu Van Mau va Ly Qui Chung hay dung, qua trung gian cua thuong toa Thich Tri Quang nhu tuong Minh tin tuong.

28-04- 1975

          Trua ngay 28- 04-1975 toi uong ca phe voi anh Pham Gia Phap tai quan cua anh Tu.  Anh Tu chuan bi radio de nghe tuong thuat le ban giao giua tong thong Huong va tuong Minh tai dinh Doc Lap.  Anh Phap va toi khong co dau hieu lac quan nao.  Toi khong khong co thanh kien gi voi tuong Minh nhung khong ky vong gi noi ong.  Trua hom 28-04 troi rat nong.  Toi chao anh Phap va anh Tu, chu quan ca phe va nuoc giai khat truoc cua truong Ly Thuong Kiet canh ngoi dinh.  Toi dung duong Nhi Binh de ve nha o Lai Thieu.  Day la mot con duong dat vang ve di ngang qua mot vung ruong ngap nuoc.  Xa xa co nhieu lum cay.  Tu do vong len nhung tieng keu khac khoai va buon tham cua bim bip khi chieu ve.  Qua cau Ba Hong toi nghe nhung loi tuong thuat le nham chuc tu cac nha  cat doc theo huong lo dat do.  Sau hai cuoc chien tranh tren que huong dan minh bat dau thich chanh tri.  Nguoi thi chu truong danh toi cung.  Nguoi thi chu truong keu My tha bom nguyen tu.  Nguoi chu truong co hoa binh, nguoi Viet hoa giai voi nhau, song yen vui mot nha an mam an muoi gi song cung duoc.  Nhung nguoi khac thuc te hon am tham tim co hoi va phuong tien de roi khoi mien Nam truoc khi tuong Duong Van Minh keu goi dau hang.  Khong le Cong San danh tu vi tuyen 17 vao Hue, Da Nang, Nha Trang, Ban Me Thuot, Phan Rang, cao nguyen di tan; Quan Khu I di tan; quan Cong San tren duong tien ve Sai Gon de thuong thuyet voi tuong Duong Van Minh qua trung gian thuong toa Thich Tri Quang ma tuong Minh tin tuong va hy vong sao?  Thuong thuyet ve chuyen gi?  Toi suy nghi mien man nen suyt lot vao mot  lo hong tren chiec cau xe lua bat ngang qua song Sai Gon noi lien Thanh Loc va Phu Long.  Chiec cau nay bi giut sap nam 1949 va duoc chap va tam bo cho xe nho chay qua.  Thuc te xe cam nhong cho mia cung chay qua cau nay ve lo duong Nhi Binh de rut ngan khoang cach hau tiet kiem xang dau.  Moi lan xe tai nang di qua, cau rung rinh nhu sap sua sap!

          Ve den nha toi thay dan trong xom dung day duong truoc nha, mat huong ve phia Sai Gon.  Co nhung tieng no lon lan at loi tuong thuât trong radio.  Anh Henri, nguoi cho toi mieng dat thanh pho de cat nha,  cho toi truoc nha.  Toi vua ngung xe thi anh hoi: “May thay tinh hinh ra sao?” - Tuan toi dep rau se den. Toi vua dap vua ghe vao tai anh noi nho, dan anh ra ngan hang rut tien.  “Cai gi le du vay?”  anh Henri noi.  Tuy noi vay, anh voi va coi chiec Honda ve nha.  Khong the rut tien duoc vi luc ay khoang 06: 30 gio chieu.  Va lai ngan hang lon nam tren Binh Duong.  Toi voi va sang nha me toi voi nhung loi dan nhu da noi voi anh Henri.  Khong thay chiec xe La Da Lat toi lien hoi me toi va duoc biet chau trai con truong cua anh toi  cho cac em ve Sai Gon.  Toi trai qua mot phen xanh mat vi anh toi goi cac chau cho toi vi so Sai Gon bi phao kich.  Bay gio cac chau lai bo ve Sai Gon giua tieng bom dan chieu ngay tong thong Tran Van Huong trao quyen cho dai tuong Duong Van Minh.  Luc ay con truong cua anh toi moi len 16 tuoi, chua co bang lai chi ca! 

          Toi cam thay met nhung khong doi bung.  Nhieu y nghi lon xon nhay mua trong dau toi mot cach ngon ngang, vo trat tu.  Toi tu tran an minh va sap dat trong dau nhung gi can phai lam theo thu tu uu tien de dap ung kip thoi voi dien bien ben ngoai.  

          Troi vua sup toi.  Nguoi tap trung ngoai duong luc chieu da tan mac.  Toi lang le dem mot so sach vua xe vua dot.  Lua va khoi tap len cay nhan cua nguoi lang gieng.  Thay anh sang nguoi lang gieng cua toi chay thi thay toi dot sach.  Ong khong noi gi ca ma bo vao nha nhu la mot dau hieu cam thong nao do.  Den khuya ao cua toi uot dam mo hoi.  Cac sach can dot da dot xong.  Buc tuong phan ranh nha toi va nha nguoi lang gieng bi nam den.  Co hai nhanh cay nhan bi lua tap nen chet kho.

          Dem hom ay toi khong an uong gi ca nhung toi khong thay doi.  Tinh than nang chiu lam cho toi thay no.  Toi ngu mot giac ngu dai, nang nhoc cho khong thoai mai de chiu.  Do la mot dem dai yen tinh, cai yen tinh  cua nguoi nhu dang cho doi su bat an dang de doa.  Thanh pho dat trong tinh trang gioi nghiem.  Duong sa vang tanh.  Vai con duong bi rao giay kem gai.  Thinh thoang nghe tieng dep nen tren duong nhua cua nhan dan tu ve va vai tieng ho hoang vi hinh nhu ho nghe tieng xe tang Cong San tien ve Sai Gon!  Dem van dai cho nguoi cho sang.  Thanh pho Lai Thieu duoc yen on trong dem 28 rang 29.  Khong thay xe tang Cong San xuat hien nhu loi tri  ho hot hoang cua nhan dan tu ve.

          Trong dem khuya toi mo dai VOA va nghe lap di lap lai cau Ngay 30-04-1945 thanh Ba Linh (Berlin) bi vay ham.  Toi tu nhu tham rang Sai Gon se that thu ngay 30 nghia la 05 ngay truoc su du doan cua toi hoi chieu?

29-04-1975

          Loi 09:30 sang ngay 29 me toi nho toi cho len ngan hang Binh Duong rut tien.  Quoc lo 13 vang tanh sang hom ay.  Doc duong thinh thoang toi thay co nhieu cuon day kem gai ben ve duong.  Len den Binh Duong thi ngan hang moi vua dong cua.  Cac ty, so trong tinh deu dong cua.  Toi chay xe gan Ty Thanh Nien thi gap mot vai nguoi quen chan xe lai va hoi tham tinh hinh.  Cung tai do toi gap anh Henri.  Anh len som nen da rut duoc tien.  Me toi len muon mot chut nen khong rut duoc dong nao.  Cac ban quen  hoi toi tinh hinh se ve dau?  _ Nhe la lien hiep voi MT.  Nang thi bi xich hoa.  Von quan su cua Mat Tran rat yeu sau nam 1968.  Nhung nguoi dang chien dau o Quan Khu I, II va tien ve Quan Khu III la bo doi Cong San mien Bac.  Bay gio toi phai ve Lai Thieu neu tre ve khong duoc.  Toi vua noi vua chao cac ban quen o Binh Duong.  Anh Henri cho rang toi voi va thai qua nen van dung noi chuyen voi cac ban. 

          Toi cho me toi ve Lai Thieu suong se nhu ban di.  Den phien anh Henri ve den cau Binh Nham thi bi chan lai.  Anh phai nan ni nhan dan tu ve thao giay kem gai cho xe anh chay qua.

          Chiec Vespa cua anh Thuong, anh cua Vo Thanh Hang (pho tinh truong Binh Long), cho chu Khinh, than sinh cua gs Kiet, khong dung Quoc Lo 13 de ve Binh Nham va Lai Thieu duoc nen phai chay vong tinh lo Binh Duong- Bien Hoa roi theo huong lo Binh Chuan- Bung de noi lai Quoc Lo 13.  Den nga tu Binh Chuan  gan vuon cao su  bong co loat sung AK tu vuon cao su nham ban vao hai nguoi tren xe Vespa.  Anh Thuong va chu Khinh chet tai cho.  Hai gia dinh nguoi chet deu khong hay biet chi ca.  Dan trong lang Binh Chuan chon cat cho hai nguoi xau so.  It lau sau gia dinh moi tim duoc noi chon cat tam thoi cua anh Thuong va chu Khinh.  Toi viet den day nhu goi mot nen huong cho chu Pham Tan Khinh, nguoi co nhieu ky niem rat dep gan bo voi toi luc au thoi.  Chu Khinh goi toi bang chu lon mac du toi nho hon chu 14 tuoi.  Khi con nho toi goi chu bang anh va chu xem toi nhu em.  Khi lon len moi xung ho nhau dung theo vi thu trong dong ho.  Nho than sinh cua giao su Kiet ma ong tu Hoa Liem tu te voi toi.  Ong cho toi den gan cac lu ca lia thia cua ong trong khi cac dua tre dong lua nhu toi khong duoc den gan.  Ong tu Hoa Liem con cho toi nhieu cap ca lia thia tuyen cua ong.  Chu Khinh san sang cho toi con ca tuyen nao cua chu ma toi muon.  Khi con tre toi thuong den nha chu vi chu nuoi chim, sao, cuong, nhong, bo cau.  Vai con nhong an ot va noi nhu tre nit hoc noi.  Nhung ky niem dep ay phai dan khi toi roi Lai Thieu di hoc o Sai Gon.

          Toi ngam ngui nho den nguoi chau lon tuoi hon toi rat nhieu.  Nho den anh Thuong, mot nha giao am tham xuat than tu mot gia dinh giau co va nhan hau o Binh Nham.  Cang lon toi cang co cam tinh nhieu voi chu Khinh.  Chu la mot nha hanh chanh liem khiet, nguyen tac nhung phuc hau.  Chu rat thuong me song goa bua vao tuoi 50 khi cuoc chien vua bat dau.  Voi dong luong khiem ton chu lo cho me, vo, con, em, chau va hai em ho ben ngoai.  Chu nuoi nguoi em ho ten la Khot (khong biet la ten hay biet danh).  Khot bi binh trai troi nen cap mat gan nhu mu.  Khot rat vui tinh.  Anh ay khong lam gi de song, khong vo con gi ca.  Chi biet uong ruou ma thoi.  Khi say ruou Khot chi so anh hai tuc chu Khinh ma thoi.  Chu Khinh kha cuc voi nguoi em ho mo coi cha me nay.  Mot hom Khot nhau ruou say mem, trong nguoi nong buc, anh nhay tu cau xe lua bat gang qua Sai Gon de tam mat.  Khon thay!  anh khong biet loi nen bi chet chim va bi nuoc cuon di mat tich. 

****

          Me toi rat buon vi mat mot so tien lon trong ngan hang.  Ong nhac toi con mat nhieu hon me toi.  Ong ba nhac toi con bon chon lo ngai vi  chua co tin tuc gi cua nguoi con la mot si quan dong quan o phia bac tinh Binh Duong. 

          Toi buon ba nhin dong tro tan cua cac cuon sach ma toi ua thich.  Tu Binh Duong ve toi cang it noi.  Cac giac quan cua toi chu tam thoi ngung lam viec.  Toi khong thay doi bung, khong buon ngu.  Su lo lang lan at tat ca.  Mot luong gio thoi manh cung lam cho toi co cam giac co xe tang Cong San xuat hien.  Khong biet do tin tinh bao tu dau ma nguoi ta qua quyet Cong San phao kich chi khu Lai Thieu.  Roi co tin nha nao cung phai mua mot khuc xuong rong treo truoc nha.  De lam gi?  Dung hoi.  Khong biet de lam gi nhung nha nao cung lam tron bon phan ky di nay.  Nhieu nguoi that vong vi khong mua duoc xuong rong de treo truoc nha nhu vat tru ta.  Vo toi de nghi ve nha ong ba nhac toi o de tranh phao kich.  Toi dong y dua vo con ve nha ong nhac tam ne tranh tam phao nham vao chi khu Lai Thieu.  Rieng phan toi, toi khong di dau ca. 

          Bong nhien con trai truong cua toi len con sot nang.  Troi nha nhem toi.  Toi khong biet cho con di dau bay gio.  Thanh pho im lim nhu mot nguoi binh cho chet.  Vo toi nghi ngay den nha bao sanh cua co Muoi Binh Dan.  Binh Dan la bang hieu cua nha bao sanh.  Co Muoi co chong la mot bac si hoi chanh.  Do la tram y te duoc vo chong toi tin nhiem luc bay gio.  Vo toi phai o lai day de cham soc cho chau.  Toi phai chay sang nha ong nhac de lay khan lam men cho vo va con tam ngu trong nha bao sanh.  Den dau cau duc thi xe khong chay duoc vi  cau duoc rao bang nhung cuon day ke gai day dac.  Cac nhan dan tu ve ra linh cho xe lui lai.  Mot trong nhung nguoi chi huy nhan dan tu ve thay toi va noi: “Chu Lan ha?  Tui bay mo day kem cho chu Lan di.”  Do la con cua thieu ta An.  Toi cam on cac anh em nhan dan tu ve gac cau va noi voi con thieu ta An lam on cho toi qua cau sau khi lay men cho vo con toi dang o trong nha bao sanh co Muoi. 

          Bon chau nho ngu o nha ong ba ngoal.  Vo toi va chau lon ngu o nha bao sanh de nho vo chong co Muoi cham soc  binh cho chau trai lon.  Toi ve nha mot minh.  Toi nam truoc ban tho Quang Trung.  Nuoc mat tu dung trao nhu mua.  Linh cam cho thay doi toi va gia dinh toi sap bi bao trum boi mot man den rong lon menh mong.  Nguoi binh thuong se noi toi khong lam gi co toi voi nhan dan, voi xa hoi.  Toi khong co chuc vu gi quan trong trong chanh quyen Sai Gon dau ma so.  Lap luan ay chi dung 25% vi co ai nghi rang toan dan se song trong mot xa hoi ma ke thien nang toi hon ke ac; nguoi bi tinh nghi chanh tri nang toi hon nguoi pham toi giet nguoi!?  

          Toi lang nghe tung tieng dong ngoai duong.  Yen tinh va vang lang di thuong.   Khong nghe phao kich.  Khong nghe nhung phat dan ban le te.  Cung khong nghe tieng xe tang cua Cong San.  Met qua toi ngu thiep luc nao khong hay biet.  Den gan sang toi nghe tieng chan nguoi chay don dap ngoai duong.  Do la cac nhan dan tu ve thao chay vi thay bong bo doi Cong San lang le vao thanh pho.  Mot chiec tau cho day quan nhan cong chuc, nhan vien canh sat trong do re cua tiem chup hinh Tan Quang, chau Long, con cua mot nguoi chi ho cua toi, bi ban chim tren song Sai Gon doc theo dia phan An Phu Dong.  Hinh nhu khong co nguoi nao tren tau song sot vi du kich ban xoi xa xuong song sau khi tau bi trung dan va chim.

30- 04- 1975

          Thu that cho den bay gio toi thong biet bo doi Cong San vao Lai Thieu vao luc nao?  xuat phat tu dau vao?  dia diem xuat hien dau tien trong thanh pho?  Quoc Lo 13?  Khu lo chen Binh Nham?

          Sang ngay 30-04  thanh pho yen tinh nhung bi bao trum boi mot luong khong khi nang ne va ngot ngat.  Toi den nha bao sanh Binh Dan tham vo con toi roi ve ben nha ong nhac de tham bon chau nho o do.  Vo toi theo toi        ve vi so chau nho chat moi 03 tuoi nho me.  Co nguoi chi toi bong dang nguoi bo doi Cong San dau tien ben kia song gan dinh Binh Nham.  Bong co tieng no to long troi.  Ong Trai, chu nha thuoc Anh Minh cho biet bo doi Cong San vao nha lang Tan Thoi va bi luu dan gai tren cua no chet nen dong doi cua ho tuc gian dot chay ngoi nha lang kien co nay.  Day la mot kien truc Tay Phuong dau tien o Lai Thieu.  Nha lang mang dong chu Phap Commune de Tan Thoi duoc xay cat vao thap nien 1920 bang be- tong cot sat rat kien co.  Gach va ngoi deu duoc dua tu Marseille vao.  Chinh nha lang nay trong uy nghi va be the hon ca van phong quan Lai Thieu chi la mot can nha cua mot nguoi Hoa giau co, chu nha may ep dau, bi sung cong de lam van phong lam viec cua quan truong (Delegue) nguoi Phap.

          Vo ong Trai co ho hang ben vo toi.  Ong chay sang nha ong nhac toi de bao tin thong thong Duong Van Minh da tuyen bo dau hang.  Ong nhac toi va ong Trai deu lo lang cho so phan cua hai nguoi con trong quan doi.  Ca hai deu la hai trung uy ra truong duoc hai nam:  mot nguoi thuoc truong Vo Bi Quoc Gia Da Lat; mot nguoi tot nghiep truong Hai Quan Nha Trang.  Gia dinh ong Trai rat kha gia.  Ong co nha thuoc Tay, cua hang ban thuc an va thuoc bo va ngua binh cho gia suc va tiem uon toc.  Ong co 02 nguoi gai va mot nguoi con trai duy nhat la trung uy Hai Quan.  Vien trung uy tre nay khong chiu di tan khi tau tren duong ra bien.  Anh nhay xuong song - mac cho nhung tieng sung  ban chi thien cua dong doi- de loi vao bo tim duong ve Lai Thieu voi gia dinh.  Sau mot thoi gian hoc tap ngan anh duoc tu do.  Gia dinh anh bi danh tu san, hai dot doi tien nen bat dau tham met va nhan thuc rang ho kho song trong xa hoi moi nay.  Nam 1979 gia dinh ong Trai dang ky vuot bien ban chanh thuc o Ca Mau duoi ten nguoi Hoa.  Tau cho ong bi bao danh chim.  Ca gia dinh 05 nguoi bi chon duoi long bien.

          Tro ve chuyen cua gia dinh toi.  Cac con nho cua toi moi ngu o nha ong ba ngoai mot dem ma da nho nha.  Toi cho vo va cac con nho ve nha.  Troi hom ay  nang gat.  Hay tai tinh than cua minh me met nen moi co cam giac nhu vay?

          Luc ve den nha thi co nhung tieng sung vang ren pha lan voi nhung tieng no long troi lo dat nhu da no tren noc nha toi vay.  Cha me va bon con nho nup duoi bo van day duoi 10 cm voi hy vong tranh duoc dan AK va B-40 no vang ren.  Trong giay phut can thang nay toi lo cho con truong cua toi dat duoi cham soc cua vo chong co Muoi.  Mot chiec xe tang chay loan xa truoc nha suyt dam vao cong nha toi.  Lan nay toi moi nghe tieng la het am i cua bo doi Cong San tai thuong dong doi.  Nhung tien sung no vua roi la cuoc dung do dam mau giua doan quan xa cua Su Doan 25 tu Dong Du mo duong mau chay ve phia Nam bang  Xa Lo Dai Han va Quoc Lo 13.  Cuoc cham sung bat dau tu khoang doc truong nha do, nha cua thay tam Sanh, va Tinh Xa Minh Dang Quang den Moc To Mieu o Phu Long tren 1 km.  Nhieu quan xa va vai xe tang bi ban chay.  Nhieu quan si tren quan xa  chet.  Nhung khong co nguoi dan nao bi thuong hay chet trong cuoc dung do chop nhoang nay.  Mot tiem tap hoa cua nguoi Hoa gan dau cau duc gan ben xe do Lai Thieu bi trung dan B- 40 boc chay.  Mot tran mua nho dap tat ngon lua.

          Toi tam goi 04 chau nho o nha ong ba nhac toi.  Cac chau duoc su cham soc cua nguoi di ho rat thuong cac chau.  Vo toi phai o nha bao sanh Binh Dan cham soc cho chau lon.  O day co vo chong co Muoi va nha thuoc cua ong Trai.  Vo chong ong Trai tan tinh giup do thuoc men cho chau.  Hai ong ba va cac con rat muc thuong yeu cac con toi nhat la thu su thong minh cua con gai ut cua toi.  Toi van o nha mot minh nhu mot nguoi giu ban tho va tin tuong vao su linh thieng huyen nhiem cua nguoi anh hung song khon thac thieng. 

          Dem 30- 04 la dem dau tien cham dut cuoc chien dai dang o mien Nam.  Giua dem tu nhien co tieng keu that thanh: “D.M. Ho Chi Minh!”  Troi oi! co thang an gan rong  hay thanh phan co 100% huyet thong chong chu nghia Marx- Lenin moi dam chui chu vay.  Co tieng la chat chua, i am tren duong truoc nha toi.  Do la tieng  la het cua bo boi len co sung sap na vao nguoi thanh nien ghien ma tuy dang chui lanh tu.  Co tieng van xin, lay luc cua nguoi me xin bo doi dung ban con ba.  Khong nghe tieng sung ma nghe nhung cu dam nham vao nguoi nguoi thanh nien dang la thet.  Thi ra do khong phai anh hung chong Cong hay chong Ho Chi Minh gi ca ma la mot thanh nien nghien xi- ke.  Khi bo doi Cong San vao nhung nguoi ban ma tuy lo so bo doi se xu tu nhung ai ban ma -tuy de lam sach xa hoi.  Vi vay nhung nguoi ban ma tuy tai dia phuong khong ban cho nguoi thanh nien nghien ngap nay vien le xa hoi cua Bac Ho la xa hoi cuc ky lanh manh.  Nguoi thanh nien nghe vay oan ghet Bac Ho vi cho rang ong ay cam ban thuoc  giua luc con ghien cua anh ta dang dang cao.  Anh ta tro nen hung du, chay ra keo la co Mat Tran (Xanh, Do voi noi sao vang) xuong va chui boi Ho Chi Minh lien mieng.  Bo doi chay theo anh dinh ban cho anh ta chet.  Mot thanh nien khac ten Sau hut ma tuy bi bat dua di dau khong thay ve.  Chuyen xay ra chop nhoang khien toi nho chuyen AQ2 sau cach mang Tan Hoi thanh cong o Trung Hoa.  De chung minh cach mang tot dep va lanh manh nguoi ta phai kiem doi tuong de hy sinh.  Doi tuong do la thang AQ2 ngu o mieu than hoang, cha me la ai khong ro, tai san khong co gi ngoai tru cai dau day mut choc.  AQ2 khong co hoc hanh gi, khong nghe nghiep, khong gia san, khong co cho nuong than va khong co ho hang than thuoc nhung han ta rat tu hao ve cac mut choc tren dau.  Khi o the thuong phong thi hiu hiu tu dac hach dich.  Khi o the yeu thi dung triet ly nguoi quan tu khong nen dung tay chan. Can chuyen AQ2 truoc cach mang Trung Hoa nam 1911 va cau chuyen hai thanh nien ghien ma tuy o Lai Thieu ngay 30-04-1975 cung co vai net hai hoi giong nhau.  Ho la nhung con co thi de tao anh sang ruc ro cho cach mang trong nhung ngay dau cua no.

01- 05- 1975

          Sang ngay 01- 05 toi di Sai Gon tham anh toi, anh Khiem roi tham truong Sao Mai, Chan Phuoc Liem, Thanh Liem, Tan Phu (cha Thieu).  Toi khong tham truong Bo De Binh Duong vi khong nam tren tuyen duong di ve huong nam cua toi.  Toi khong ghe tham truong Co Doc vi duoc biet muc su hieu truong, giam hoc va tong giam thi cua truong da roi Sai Gon truoc ngay 30-04.  Tren Quoc Lo 1 va Xa Lo Dai Han vong quanh Trung Tam Huan Luyen Quang trung co nhieu quan phuc va non sat lieng vung vai tren duong.  Khi vao cong Quang Trung toi giut minh khi nghe anh bo doi la to: “Bo kinh xuong!”  Toi ngo ngac chua hieu gi? va anh noi voi ai?  Nhin qua nhin lai khong thay co ai ngoai toi.  Toi biet nguoi bo doi ra linh cho toi lot kieng mat  mot cach gian du.  Toi dau co ngo anh ay duoc day han thu nguoi mang kieng den nhu vay.  Mot nguoi ban cua toi anh bi ban quan giao trong trai hoc tap trung phat chi vi khong chiu bo cap mat kieng can!  Loi quat thao cua nguoi bo doi Cong San lam cho toi hoan hon phai dem lieng doi dep moi mua mau do vi toi nho den mot nguoi cau bi ket an tu hinh vi treo bong giay xanh, trang, do trong nha vao dip Tet.  Nguyen nhan chi vi cau la mot nha thau thanh cong trong de nhi the chien.  Ve ca tanh ban than toi khong thich ong cau nay vi cau khong tot voi ba toi cung khong duoc long anh em trong nha va nguoi dan trong lang.  Cau hanh su theo phong cach ngao nghe cua nguoi giau co.  Nhung khong vi vay ma cau xung dang voi cai chet chi vi bong giay ba mau xanh, trang, do ma bi khep toi lam dau cho Tay (Phap).  Kinh nghiem au thoi nay giup cho toi thoi trung nien rat nhieu.

          Chieu ngay 01-05 toi dua con trai truong cua toi ve nha.  Vua buoc ra khoi nha bao sanh cua co Muoi chau buot mieng hoi: “La co nay la la co gi?  Khong giong la co cu.”  Toi khong biet phai tra loi the nao cho chau hieu ma chi yeu cau chau dung hoi nua.  Chieu hom do toi dan nguoi lang gieng ban cho toi mot con ga dua qua cua so o sau nha.  Do la mot buoi an chao ga va goi ga kem huong vi nhat trong doi toi. 

****

          Nguoi Phap dinh nghia van hoa gian di rang Van hoa la cai gi con sot lai sau khi da quen.  Toi thuc hien cau nay bang cach ghi lai so luoc nhung gi da xay ra gan nua the ky truoc sau khi da quen mot so.  Toi ghi lai cac su kien nhu mot anh chup de nguoi trong chuyen nhin lai hinh anh cua chinh minh trong qua khu.  Van tuoi dep?  Lo lang khi tuoi tre? ho then vi su lo lang?  Tren lanh vuc lich su va chanh tri su lo lang va au tri dan den nhung tai hai khung khiep biet duong nao.