THANG LOI VA SA LAY CUA PUTIN

THANG LOI VA SA LAY CUA PUTIN

 

PHAM DINH LAN, F.A.B.I.

 

          Mua Xuan A Rap o Syria bien thanh cuoc noi chien  keo dai tu nam 2011 den nay lam cho 250,000 nguoi chet, 7 trieu nguoi phai roi cho o mat an ninh de di chuyen sang vung tuong doi co an ninh va 4 trieu nguoi ty nan  sang cac quoc gia lang gieng nhu Tho Nhi Ky, Lebanon, Jordan. 

          Nha doc tai Ben Ali cua Tunisia, Mubarak cua Ai Cap, Qadafi cua Libya deu bi lat do.  Qadafi bi giet chet.  Chi co tong thong cha truyen con noi o Syria la Bashar Assad van con ton tai nho su tro giup dac luc cua Nga, Iran va nhom Hoi Giao Shiite o nam Lebanon, Hezbollah.  Sau 04 nam noi chien chanh quyen Assad duong nhien mat quyen kiem soat 48% dan tren 23 trieu dan so.  52% dan so con lai dat duoi su kiem soat cua tong thong Assad, nhom ISIS ma trong vung goi la Daesh, Mat Tran Nusra, nhom Al Qaeda Syria, nhom Quan Doi Syria Tu Do v.v.  Hoa Ky, Lien Au, cac nuoc A Rap Hoi Giao Sunni va Tho Nhi Ky , mot quoc gia Hoi Giao thanh vien cua NATO, deu co ho tro cho nhung nhom on hoa chong Assad.  Tong thong Assad va Nga cho rang nhung nhom chong Assad la nhung nguoi phien loan thuoc thanh phan khung bo.  Daesh tuc ISIS bay gio, Nusra, Al Qaeda deu duoc xem la thanh phan qua khich va khung bo.  Nusra va Al Qaeda noi tieng la khung bo bao ton lai bi Daesh len an cac nhom qua khich va khung bo kia chua du tan bao de thanh cong.  Daesh khong dong nguoi  lai thanh cong trong viec chiem nhieu dat dai va thanh pho lon o Iraq va Syria nho su hien dien cua cac quan nhan cua Saddam Hussein thuoc Hoi Giao Sunni va bang cach gieo khung bo gay ghe ron khien doi phuong phai bo chay khi nghe den Daesh hay ISIL (Islamic State of Iraq and Levant) sau cai thanh IS (Islamic State Quoc Gia Hoi Giao) va ISIS (Islamic State of Iraq and Syria:  Quoc Gia Hoi Giao Iraq va Syria).  Hoi Giao o day la Hoi Giao phai Sunni.  Viec lat do Assad con nhi nhang. Bay gio ca phe chanh phu Syria cua Assad va cac nhom chong doi doi lat do Assad deu xem ISIS la ke thu cua minh.  Cac phe noi day vua danh lan nhau vua danh phe chanh phu cua Assad.

          Nga khong can du vao Libya nam 2011 ma chi nhin ket qua viec lat do Qaedafi cua Hoa Ky va Lien Au:  che do doc tai duoc thay the bang mot che do hon loan, vo trat tu trong do nhom khung bo dong vai nong cot.  Mot dai su Hoa Ky bi giet chet o Bengazhi (2012), hang tram ngan nguoi Libya vuot Dia Trung Hai sang Y Dai Loi tao cho Lien Au mot ganh nang ty nan Hoi Giao co to chuc.  Nguoi ty nan duoc cho bang tau sat to lon truc chi den Y Dai Loi.

          Phan ung cua Nga o Syria thi khac.  Nga co anh huong o Syria tu thoi So Viet.  Than sinh tong thong Bashar Assad la  Hafez Assad (1930- 2000) la mot tuong Khong Quan cua Syria do Lien So huan luyen.  Phan lon cac si quan Khong Quan Syria  deu duoc huan luyen o Lien So roi Nga sau nay.  Syria nhuong cang Tartus cho Hai Quan Nga.  Do la cua ngo duy nhat cua Nga tren Dia Trung Hai.  Do la dieu ma cac Nga hoang mong muon nhung khong dat duoc suot the ky XIX va dau the ky XX.  Tong thong Bashar Assad khong duoc long dan Syria vi bi xem la nha doc tai cha truyen con noi.  Dieu quan trong khien ong bi dan chung Syria khong ua thich la phai Alawite, mot nhanh nho cua phai Shiite giua luc 75% dan Syria theo Hoi Giao Sunni.

          Vi gia dinh Assad thuoc phai Alawite nen Syria theo duong loi than Iran, quoc gia co nhieu tin do Hoi Giao Shiite lon nhat trong the gioi Hoi Giao.  Iran dung Hoi Giao Shiite va chanh sach quyet liet chong su hien dien cua Do Thai o Trung Dong de tim duong ra Dia Trung Hai bang mien Nam Iraq, noi Hoi Giao Shiite chiem da so (60% dan so Iraq) va Syria noi nha doc tai Assad thuoc mot nhanh nho cua phai Shiite trong mot quoc gia co 75% dan so thuoc phai Sunni. Cong Hoa Hoi Giao Iran nuoi duong Hezbollah, mot nhom Hoi Giao cuc doan o nam Lebanon de nhom nay chong lai Do Thai va ho tro cho nguoi Palestine (thuoc phai Sunni) o West Bank nhat la o Gaza de chong Do Thai hau xung dang la thu lanh cac quoc gia Hoi Giao trong vung.

          Putin to ra tren co Hoa Ky trong van de Iran va Syria.  Nam 2013 Obama khong giu dung loi hua se ra tay trong van de Syria neu Assad dung vo khi hoa hoc.  Nhung khi Assad dung vo khi hoa hoc thi Nga lo so Hoa Ky se tan cong Assad nen cho tau chien lai vang ngoai khoi Dia Trung Hai nhu san sang can thiep vo luc neu Hoa Ky tan cong Syria.  Putin dua de nghi giai gioi vo khi hoa hoc cua Syria de tranh viec Hoa Ky dung vo luc nhu da hua khi Syria vuot qua ‘lan ranh do’.  Giai phap cua Putin nhu cai phao hoa binh cuu van su can thiep vo luc cua Hoa Ky vao viec lat do Assad, mot con co sang gia cua Nga o Trung Dong.  Obama lam cho Saudi Arabia va cac vuong quoc dau hoa trong vung Vinh that vong vi cac nuoc nay theo Hoi Giao Sunni muon lat do vi tong thong thuoc phai Alawite o Syria.  Di nhien nhung nuoc nay cung co tai tro cho nhung thanh phan chong lai Assad trong cuoc noi chien Syria.  Tong thong Obama co ve can den Putin trong viec thuong thuyet voi Iran mac du phai dung cham voi Do Thai.  Du vay giua Obama va Putin van co nhung cuoc dau da ngam lan nhau.  Moi nguoi xu dung toi da loi khi cua minh.  Trong van de Ukraine phe than Tay Phuong lat do tong thong than Nga la Viktor Yanukovich (2010- 2014).  Putin cho quan si Nga tien chiem ban dao Crimea, to chuc bau cu va sap nhap ban dao nay vao Nga.  Nga bi loai ra khoi G8 vi viec sap nhap ban dao Crimea vao Lien Bang Nga.  Van de Crimea va su noi day cua nguoi Ukraine goc Nga o dong bo Ukraine co lap Putin de noi ong phai bo hoi nghi G20 o Uc de ve nuoc.  Nga bi Hoa Ky va Lien Au trung phat kinh te.  Do la ‘vo khi’ tam dac cua Obama doi voi Putin cua Nga lan Xi Jinping cua Trung Quoc.

          Su ra doi cua ISIS tren lanh tho Iraq va Syria lam cho tinh hinh Trung Dong cang tro nen phuc tap.  Viec minh dinh ban- thu tro nen kho khan.  ISIS la ke thu cua Hoa Ky, Lien Au, Assad, Hoi Giao Shiite, Hoi Giao Sunni cua nguoi Kurds...ISIS de doa chanh phu Iraq thuoc Hoi Giao Shiite do Hoa Ky hau thuan.  ISIS de doa nguoi Kurds o phia bac Iraq duoc su ung ho cua Hoa Ky vi mien Bac Iraq cung la vung doi dao dau hoa.  ISIS khong ua Iran vi thuoc phai Shiite va vi yem tro cho Bashar Assad.  Iran mat 08 nam chien tranh voi Iraq (1980- 1988) nhung khong lat do duoc Saddam Hussein (Hoi Giao Sunni).  Su sup do cua che do Saddam Hussein nam 2003 va viec rut quan cua Hoa Ky ra khoi Iraq cuoi nam 2011 tao co hoi cho Iran gay anh huong o Iraq va Trung Dong.  Su ra doi va lon manh cua ISIS giup cho anh huong cua Iran doi voi chanh quyen Baghdad va Damacus cang to lon hon.  Iran co van cho quan doi Iraq tai chiem Tikrit (04- 2015) do ISIS chiem giu tu nam 2014.  Ve Binh Cong Hoa Iran co the co mat tren chien truong Iraq lan Syria duoi danh nghia giup do chanh phu Baghdad va Damacus danh khung bo ISIS.  Be ngoai xem nhu Iran va Hoa Ky cung ke thu chung la ISIS.  Thuc te Hoa Ky va Iran van chua la ban.  Hoa Ky chi xai hang tram ty My kim cho chien tranh Iraq va Afghanistan de Iran truc tiep anh huong den chanh quyen Iraq qua viec tai chiem Tikrit.  Uy tin cua Hoa Ky va cac nuoc dong minh Lien Au, Tho Nhi Ky va cac nuoc A Rap Hoi Giao Sunni trong viec danh dep ISIS khong ro rang vi ISIS chua truc tiep bi danh bai nhu da bi bai truoc Iran va quan Iraq thuoc phai Shiite o Tikrit.

          Cuoc khung hoang di dan Hoi Giao o Au Chau lam cho Putin phan khoi.  Lien Au se cuu mang ganh nang ton giao, chanh tri, va xa hoi bat tan va co nguy co chien tranh ton giao va van hoa tren luc dia nay giua luc tinh hinh kinh te cua nhieu quoc gia Lien Au khong may kha quan.  Ba Lan cuong quyet khong nhan nguoi di cu Hoi Giao ma chi nhan nguoi Thien Chua Giao ma thoi.  Dieu nay cho thay nguoi ta lo so van minh va van hoa Thien Chua Giao o Au Chau lung lay truoc lan song di cu o at cua nguoi Hoi Giao vao luc dia rong bang dien tich Hoa Ky nhung co den 50 quoc gia nay.

          Cuoi thang 09 nam 2015 Putin muon dien dan LHQ de phan cong tong thong Obama.  Nga vien tro cho Assad them nhieu vo khi va bat dau oanh tac vao nhung vung  do quan noi day chong Assad chiem dong.  Nga cho rang ho tham gia viec danh pha ISIS.  Nhung Hoa Ky, Lien Au va cac vuong quoc Hoi Giao vung Vinh Persian (Ba Tu) khong tin nhu vay ma tin rang Nga can thiep vao noi chien de cuu Assad.  Thuc te Nga khong oanh tac vao vung do ISIS chiem dong ma oanh tac vao Idlib, Aleppo, Hom, Hama tuc nhung noi tap trung quan noi day ke ca quan noi day do Hoa Ky huan luyen va tai tro.  ISIS khong bi suy suyen ma con dua nguoi chiem dong 06 lang bi oanh tac quanh thanh pho Aleppo.  Chieu ngay 08-10-2015 tuong Hossein Hamedani cua Ve Binh Cong Hoa Iran bi ISIS giet chet o Syria.  Chi tiet ve cai chet cua vi tuong nay khong duoc Iran noi ro.  Chi biet rang ong chet gan Aleppo.  Chet vi bom Nga hay Isis?  Vao dau nam 2015 da co mot tuong Iran cua Ve Binh Cong Hoa la Mohammed Ali  Allahdadi bi giet chet o Syria.  Nhu vay co quan Ve Binh Cong Hoa Iran chien dau tren chien truong Syria va Iraq.  Khi Nga oanh tac o Syria chanh phu Iran, Iraq va Syria to ra phan khoi.  Iraq nhu muon roi bo Hoa Ky de huong mat ve Nga khi bay to y muon chia xe tin tuc tinh bao voi Iran va Nga de chong Daesh (ISIS).  Nga va Iran lan san cua Hoa Ky o Iraq noi Hoa Ky ton nhieu tien bac, sinh mang va chiu nhieu tieng xau tu nam 2003 den 2011.  Iran huong loi nhieu hon ca vi ly do dong dao va dong bien gioi dia ly.  Duoi thoi Saddam Hussein nhieu khuon mat lanh dao Iraq phai Shiite ty nan o Iran.

          Ham doi Nga tu bien chet Caspian ban hoa tien sang Syria nhung rot o Iran. 

          Su can thiep cua Nga vao noi chien Syria tam giai thich nhu sau:

-  Putin muon dung su can thiep nay de bao ve quyen loi cua Nga o Syria.  Do la su hien dien cua tau chien Nga o cang Tartus.  Su hien dien cua Nga o day chi duoc bao dam neu Assad con nam quyen o  Syria.  No rat bap benh trong truong hop Assad bi lat do.

-  Putin muon chung minh ong luon luon bao ve ‘dong minh’ khac voi Obama da bo roi Mubarak va manh tay voi Qaedafi, nha doc tai da co thai do ‘hoa nha’ voi Hoa Ky sau khi lien quan Anh- Hoa Ky tan cong Iraq va lat do Saddam Hussein nam 2003.

-  Nga muon pho truong suc manh cua minh o Trung Dong va cho the gioi thay vai tro cua Nga tren the gioi van con quan trong.  Viec giai quyet cac van de quoc te khong the thieu Nga duoc.  Kinh te Nga khong co gi dang noi nhung vo khi va bom dan cua Nga khong the xem thuong duoc.

-  Putin dang thuc hien duong loi cua nu hoang Catherine II va Stalin theo chu nghia banh truong Slav (Pan- Slavism) va tai hinh thanh Lien So bang chanh sach nho giot.  Thoi Catherine II Nga sap nhap ban dao Crimea vao nuoc Nga.  Chien tranh Nga- Tho Nhi Ky bung no.  Putin lap lai thoi ky lich su nay o Trung Dong.  Vua roi phan luc co Nga xam pham khong phan Tho Nhi Ky khien Tho Nhi Ky va NATO cuc luc phan doi vi xem do la mot hanh dong khieu khich.  Belarus van than thien voi Nga sau khi Lien So sup do.  Viec sap nhap ban dao Crimea vao Nga nam 2014 va viec Nga yem tro cho cac phan tu ly khai o dong bo Ukraine lam cho nuoc nay khong con muon gan gui va than thien voi Moscow.  Vua roi tong thong Belarus mot muc khuoc tu khong cho phep phi co Nga dung can cu Khong Quan tren lanh tho Belarus de gay chien tranh o noi khac trong vung.  Viec mot nu van si Belarus la ba Svetlana Alexievich (1948- ) duoc giai thuong Nobel van chuong cho thay su ua chuong tu do va doc lap khoi Nga cua quoc gia rong 207,600 km2 tung la mot Cong Hoa So Viet thoi Cong San nay.

-  Hoa Ky va Lien Au lo ngai su can thiep quan su cua Nga keo dai cuoc noi chien o Syria.  Doi voi Nga neu noi chien Syria keo dai Hoa Ky va Lien Au phai duong dau voi ganh nang di dan Hoi Giao ke ca su xuat cang khung bo Hoi Giao vao Au Chau va Hoa Ky bang con duong nhan dao, hop phap va khong ton kem.  Neu Hoa Ky va Au Chau gap kho khan va suy yeu co hai gi cho Nga?  No bu tru lai su bao vay cua NATO doi voi Nga o Ukraine, Georgia va y muon lat do Assad o Syria hau day Nga ra khoi Dia Trung Hai (roi cang Tartus).

-  Putin muon pho truong suc manh quan su de hu doa cac nhom Hoi Giao cuc doan ngay trong lanh tho Nga.  Nhom cuc doan nay co the lay cam hung tu ISIS o Syria va Iraq.

-  Sau cung ong Putin dung su can thiep o Syria de du luan the gioi quen di van de Crimea va Ukraine.  Do la cung la mot trac nghiem phan ung cua Hoa Ky va NATO. 

          Noi chien Syria co the con keo dai vi phe cam quyen cua Assad khong dep duoc phe noi day va phe noi day cung khong danh bai noi Bashar Assad duoc Nga, Iran va Hezbollah chong do.  Su can thiep truc tiep cua Nga cung khong the lam dao lon the co nghia la khong the phuc hoi lai quyen hanh cua Assad tren toan the xu Syria 23 trieu dan.  Nga muon duy tri Assad.  Hoa Ky, Lien Au va cac nuoc A Rap vung Vinh Persian muon Assad phai ra di.  Ong Obama ngung chuong trinh huan luyen nguoi Syria chong Assad.  Hoa Ky tim cach thuong thuyet voi Nga de tranh su dung cham giua cac phan luc co Hoa Ky va Nga tren khong phan Syria va Iraq.  Nhu vay nhung nhom doi khang Assad con lai la nhung thanh phan khung bo nhu ISIS, NUSRA, AL QAEDA.  Nga va Iran xac dinh vai tro cua ho o Syria.  Nga cung co the lan san cua Hoa Ky o Iraq nua.  Du Bashar Assad con quyen hay khong viec giai quyet van de Syria phai co su hien dien cua Nga va Iran. 

          Syria roi vao so phan cua Viet Nam Dan Chu Cong Hoa truoc nam 1975:  chiu anh huong cua hai nuoc ngoai.  VNDCCH chiu anh huong va bi chi phoi boi Lien So va Trung Quoc.  Syria chiu anh huong cua Nga va Iran.  Lien So va Trung Quoc la hai nuoc Cong San va la hai nuoc lang gieng co no lich su trong qua khu va tung danh nhau vao nam 1969 tren dao Damansky.  Nga va Iran cung la hai nuoc lang gieng tung co nhung lien he lich su thu nghich. 

          Neu Syria chiu anh huong cua Nga va Iran thi  Iraq co the chiu anh huong cua Iran, Nga va Hoa Ky (sap theo thu tu cua tam quan trong).  Thu lanh ISIS, Abu Bakr al- Baghdadi (1971- ), la nguoi Iraq thuoc phai Sunni.  ISIS kiem soat Mosul, Falluja, Ramadi va co uy the lon o phia bac Iraq.  Chanh phu Iraq thuoc phai Shiite o Baghdad can Iran va Nga de diet nhom Daesh (theo cach goi cua Baghdad thay vi ISIS).  Nguoi Iraq phai Shiites xem Putin nhu than tuong khi ra linh oanh tac o Syria.

          Su banh truong anh huong cua Iran o Iraq va Syria la moi de doa doi voi Do Thai va la mot gao nuoc lanh doi voi Hoa Ky.  Syria mat cao nguyen Golan vao tay Do Thai nam 1967.  Cao nguyen Golan rong 1,800 km2.  Do Thai chiem phan phia nam Golan rong 1,150 km2.  Nam 1981 Do Thai sap nhap Golan vao lanh tho cua ho mac cho su phan doi cua Syria va LHQ.  Sau gan nua the ky chiem dong Golan, Do Thai da bien doi Golan thanh mot vung canh nong tru phu.  Cac nha dia chat phat hien tui dau tren mot dien tich 385 km2 trong vung nay.  Syria co Nga va Iran hau thuan.  Do la moi lo ngai cua Do Thai o phia Bac.  O West Bank hien cuoc tranh chap giua Do Thai va Palestine ve Jerusalem bang nhung cuoc chem giet qua lai giua nguoi Palestine va nguoi Do Thai vao cau kinh o Buc Tuong Than Khoc bay gio co den Hoi Giao tren do.  Tong thong Abbas cua Palestine to ra cung ran hon xua vi Palestine duoc hau thuan cua LHQ.  Co Palestine lan dau tien duoc keo len ky dai LHQ nam 2015.  Neu Iran va Hezbollah co mat o Syria,  Syria co the la kho vo khi chong Do Thai va nguon tiep lieu quan trong cho nguoi Palestine o West Bank lan Gaza. 

          Iran khong nhung la moi de doa to lon doi voi Do Thai ma con la ke thu bat cong day thien doi voi Saudi Arabia.  Hien nay uy the cua Iran rat ro ret o Yemen noi nhom Houthis (Shiite) lat do chanh quyen do Mansur Hadi dung dau va duoc su yem tro cua Saudi Arabia.

          Hoa Ky da rut quan ra khoi Afghanistan nam 2014 nhung van con giu 9,800 quan o lai do.  Tong thong Afghanistan la Mohammed Ashraf Ghani tham vieng Trung Quoc sau khi vua nham chuc.  Taliban hoat dong manh me sau khi quan Hoa Ky va NATO rut khoi Afghanistan.  Cuoi thang 09- 2015 vua qua Taliban chiem thanh pho Kunduz o cuc bac xu Afghanistan.  Hoa Ky phai dung khong quan ho tro cho quan doi Afghanistan do Hoa Ky huan luyen va tai tro tai chiem Kunduz.  Trong luc oanh tac, khong biet vi ly do gi, bom roi vao mot binh vien gay thiet mang cho hang chuc nhan vien y te thuoc nhom Y Si Khong Bien Gioi hoat dong o Afghanistan.  De nhat pho tong thong Afghanistan hien nay la tuong Abdul Rashid Dostum tung chien dau ben hang ngu Lien So trong thoi ky Lien So xam lang Afghanistan.  Ong nay tung duoc huan luyen o truong Vo Bi Lien So vao thap nien 1980.  Truoc hiem hoa cua Taliban, chanh phu Kabul cau cuu cac quoc gia Hoi Giao lang gieng nhu Uzbekistan, Kazakhstan tung la nhung Cong Hoa So Viet cu, de duoc giup do hau chong lai Taliban.  Ket qua cuoc van dong deu khong co ket qua cu the nao.  Dau thang 10-2015 Dostum sang Nga hy vong duoc su vien tro truc tiep cua Nga de chong lai Taliban hien rat manh o Pakistan va Afghanistan.  Neu su menh cua Dostum thanh cong thi Nga co co hoi tro lai Afghanistan.  Hoa Ky phai an trai dang mot lan nua.   Truoc kia dan chung Afghanistan chan ghet Lien So vi la Cong San.  Bay gio ho thich thu voi Putin chang?  Neu the Putin lan dat sang the gioi Hoi Giao bang nga Syria, Afghanistan va Iraq, ong chung minh cho dan Nga va the gioi uy the cua Nga duoi su lanh dao cua ong.  Dan chung Nga duoc su tu hao ve chung toc Slav cua minh de quen di mot nen kinh te binh hoan cua mot nuoc Nga chi chu trong den ky nghe vo khi ma thoi!

          Tien sau vao Syria, Iraq va Afghanistan Nga se bi sa lay.  Du Nga hoang, Nga Cong San hay Nga thoi hau Cong San nguoi Nga van la nguoi Nga, hinh hai da trang, mat xanh, theo Chinh Thong Giao nhung tinh than bao thu, doc doan, ua tra thu nhu nguoi A Chau phuong dong.  Lien So tung giup cho Nasser xay dap Assouan va goi nhieu co van sang Ai Cap va Syria.  Khong bao lau dan chung Ai Cap chiu anh huong Hoi Giao sau dam chan ghet cac co van Lien So vi thai do hong hach, su sam so doi voi phu nu Hoi Giao, su xem thuong van hoa va ton giao Hoi cua nhung nguoi duoc day ton tho chu nghia vo than.  Noi chung khong co diem chung nao giua nguoi Nga voi nguoi Hoi Giao tu ton giao, chung toc den thuc an va cach song.  Cac co van Lien So bi chanh quyen Ai Cap duoi ve nuoc sau khi Nasser mat.  Tu nam 1979 den 1988 Lien So xam lang Afghanistan va gap su de khang hung bao tu phia cac du kich Hoi Giao trong nuoc va su doi khang am tham cua toan dan Hoi Giao.  Viec rut quan cua Lien So ra khoi Afghanistan cho thay su that bai cua ho va che do Cong San do ho thiet lap va yem tro o Afghanistan.  No tao cam hung chanh tri cho cac quoc gia Cong San Dong Au chan ghet Lien So va che do doc tai Cong San vung len doi tu do (1989).  Che do Cong San cao chung tren dat Nga nam 1991.

          Du co no luc giup cho Assad, Nga cung khong the lam song lai mot chanh quyen Damacus truoc 2011 duoc.  Nga can thiep vao Syria cho thay Assad bi phe noi day bao vay nguy khon.   Di sau hon vao Syria, Nga chang nhung se gap su doi khang cua  ISIS, NUSRA, AL QAEDA ma con gap su doi khang cua dan chung Syria, cac quoc gia A Rap Hoi Giao Sunni o vung Vinh Ba Tu va su len an cua Hoa Ky va Lien Au.  Ho se bi xem la quan xam lang va chuot lay bai vong vi nhung tieu hao khung khiep ma khong thu hoach duoc ket qua gi ro ret.  Do la chua noi den su canh tranh anh huong ngam ngam giua Nga va Iran sau do.

          Putin khong phai khong biet dieu do nhung ong ta khong con su lua chon nao hon ngoai su pho truong suc manh quan su de vuot ve su tu hao dan toc Nga  bang nhung thanh qua nhat thoi vi ong khong muon cung khong biet lam sao dua dat nuoc  va dan toc ong den ben Tu Do, Hanh Phuc thay vi dan ho den xuong san xuat sung dan dung de de doa nguoi khac.   Kinh nghiem Hoi Giao cua Lien So duoc tim thay dau tien o Ai Cap.  No khong cay dang va dan den su sup do cua Lien So bang su that bai quan su tren chien truong Afghanistan.  Putin theo guong nu hoang Catherine II khi sap nhap ban dao Crimea vao Lien Bang Nga.  Nhung ong khong the nao theo guong Stalin de  hoi sinh cuu Lien So thoi hau Cong San duoc.  Ong chua thanh cong voi cac cuu Cong Hoa So Viet co bien gioi chung voi Nga thi ong cang kho thanh cong o cac quoc gia Hoi Giao khong co bien gioi chung voi Nga lai bat dong van, bat dong chung va bat dong ton giao.  Hoa Ky la mot sieu cuong quoc kinh te va quan su  tren mot the ky nay da ue oai va mang no nhung chua den noi pha san vi hai cuoc chien tranh Afghanistan va Iraq (ca hai deu la quoc gia Hoi Giao) tong cong 21 nam:  08 nam o Iraq (2003- 2011) va 13 nam o Afghanistan (2001- 2014)!  Nga la mot cuong quoc quan su cho khong phai la mot cuong quoc kinh te.  Hoa Ky mat 08 nam trong chien tranh Viet Nam (1965- 1973).  Ho khong thanh cong nhung khong bai tran ma co loi thoat danh du qui dinh boi hiep dinh Paris nam 1973.  Lien So mat 09 nam (1979- 1988) trong chien tranh xam luoc Afghanistan va da roi khoi nuoc nay nhu mot quoc gia xam lang chien bai.  Putin chi co vai thang loi nho cho khong thanh cong trong viec thuc thi nhung hoai bao day tham vong cua ong.          Ke thang nho su hung bao va lieu linh se thua vi su hung bao va lieu linh.  Cong thuc nay da duoc chung minh qua su that bai cua cac quoc gia Phat Xit, Cong San va se duoc kiem chung voi ISIS trong nhung ngay sap toi.