Men goi cac em BTThan Huu 110 danh cho thang 05-2018.
Van Su Lanh
Thay Lan
phamdinhlan (david)
BAN TIN
THAN HUU
SO: 110- 2018
CHU TRUONG: PHAM DINH LAN
TIN TUC
* Cam on:
chi Lien Nhu, Thuy Vy, Huyen Ton Nu Hue Tam va cac than huu Do Thi Cai,
Le Trong Buu, Bui Xuan Canh, Nguyen Dang Cung, Hang Dieu Quang ve feedback ve bai viet Hoa Ky Tren Canh Bac Chanh Tri
Quoc Te. Chi Thuy Vy co goi bang nhac
Que Huong cua Hoang Giac do chi Ha Thanh hat.
Xin duoc cam thong voi nguoi nhac si da goi ghem tinh yeu thieng lieng
minh voi que huong be nho cua minh, mot lang sinh quan o mien Bac bi chinh
chien tan pha nat tan.
* Chuc chi Huyen Ton Nu Hue Tam som
vuot que con binh thuong thay o tuoi cao nien.
* Chi Hanh Bullion va nu si Thanh Duong
co dau tu suy nghi ve chuyen Hoan Hao Quoc.
Co dinh ngay nao len do khong?
* Cam on Nguyen Buu Khanh, Nguyen Viet
Hieu, Nguyen Van Quang va Phan Kim Ngoc ve cac bai viet ve 30-04, y hoc, meo vat,
nhung mam non dang vuon len o Hoa Ky va cac noi tren the gioi, sinh hoat cua
cong dong nguoi Viet o Uc v.v. Hieu goi
mot so anh chup o Ha Giang doi nui chap chung.
Tom hum Maryland ma Duong Van Anh va Phung Thi Thanh bat duoc la loai
tom hum Maine chay xuong cho khong phai nien truong bang giai toc.
* Khi viet ve Chuyen Ke Dan Gian Viet
Nam (Vietnamese Popular Tales) bang Anh ngu toi bong nho den Khong Tuoc Nguyen
tuc Go Cong noi noi to cua Quan Cong Pham Dang Hung la Pham Dang Xuong duoc goi
la Kien Hoa Tien Sinh (o day Kien Hoa chi Go Cong. Dung nham do la Ben Tre <Truc Giang>
nhu ten dat duoi thoi tong thong Ngo
Dinh Diem). Cung co su nham lan khi dat
ten tinh Thu Dau Mot la Binh Duong khien nhieu nguoi lam tuong den huyen Binh
Duong trong tinh Gia Dinh duoi trieu Nguyen.
Gia dinh ho Pham o Go Cong la gia dinh danh gia chang nhung tai dia
phuong ma con tren toan quoc nua. O.
Pham Dang Hung la thuong tho bo Le va duoc ban tuoc Cong. Bo Le ngay xua dac trach ve van de nghi le,
ngoai giao, ton giao, giao duc, ban sac than.
Ong co mot nguoi con trai la Pham Dang Thuan cuoi cong chua Nguyen Phuc
Vinh Trinh cua vua Minh Mang va mot nguoi con gai cua ong, ba Pham Thi Hang (Tu
Du), la Hoang Hau duoi trieu vua Thieu Tri.
Vao the ky XX Go Cong co Hoang Hau thu hai. Do la Nam Phuong Hoang Hau tuc Nguyen Huu Thi
Lan (ten Phap tich la Marie Therese Nguyen Huu Hao- 1914- 1963). Vao dau thap nien 1930 Go Cong co mot tien si
Luat Khoa dau tien. Do la ong Vuong
Quang Nhuong. Ong cuoi ba Henriette Bui
Quang Chieu, con gai ong Bui Quang Chieu.
Ba Henriette Bui la nu bac si Viet Nam dau tien tot nghiep nam
1929. Cuoc chung song cua hai nguoi
khong duoc tron tru. Sau do ba Henriette
Bui song chung voi O. Nguyen Ngoc Bich, Ingenieur de Ponts et Chaussées va bac
si y khoa. Than phu cua ong Bich la ong
Nguyen Ngoc Tuong, nguoi lanh dao he phai Cao Dai Ben Tre. Khong biet luc nao luat su ho Vuong cuoi cong
chua Nguyen Phuc Luong Nhan, ai nu cua phe vuong Thanh Thai bi Phap day sang
dao Reunion nam 1907. Du luan cho rang
nho su can thiep tich cuc cua luat su Vuong Quang Nhuong Phap cho phep vua
Thanh Thai va gia dinh ve Viet Nam nhung khong duoc ve Hue. Ong Vuong Quang Nhuong la thu lanh Luat Su
Doan, tong truong bo Quoc Gia Giao Duc (noi cac Tran Van Huu). Dong ly van phong cua ong la giao su Nguyen
Van Dang, nhac phu cua ky su Nguyen Dac Lo va giao su Nghiem Dang. Thoi de nhat Cong Hoa ong Vuong Quang Nhuong
la chu tich Vien Bao Hien. Than sinh cua
tong thong Ngo Dinh Diem la Ngo Dinh Kha tung la thuong tho duoi trieu vua
Thanh Thai (1889- 1907). Pho bang Phan
Chau Trinh va Nguyen Sinh Sac, than sinh cua Nguyen Sinh Cung tuc Ho Chi Minh
sau nay, lam viec o bo Le vao thoi nay.
Go Cong co: 1. Nguyen Ba Tong (1868- 1949) la giam muc nguoi Viet Nam
dau tien duoc thu phong vao nam 1932. 2.
Ho Bieu Chanh (1885- 1958) la nha hanh chanh thi thuoc dia va cung la tieu
thuyet gia chu Quoc Ngu dau tien cua Viet Nam.
Ong co 22 quyen tieu thuyet. Co
quyen dua vao Le Cid cua Corneille hay Les Miserables cua Victor Hugo. Co nhung quyen tieu thuyet rat day nhu Nhung
Dieu Trong Thay day 1115 trang; Nang Bau An Oan day 931 trang hay Tron
Nghia Ven Tinh day 794 trang. 3. Thac si Nguyen Van Bong la thac si Cong
Phap Quoc Te dau tien cua Viet Nam.
Ngoai ra con co thac si Nguyen Huu Chau cung nguoi Go Cong. Khac voi ong Nguyen Huu Chau, ong Nguyen Van
Bong xuat than tu mot gia dinh ngheo kho.
Ong Nguyen Van Bong co lien he gan bo voi noi sinh quan Vam Lang, Go
Cong, cua ong hon ong Nguyen Huu Chau xuat than tu mot gia dinh giau co noi
tieng va tung la re cua tien si Tran Van Chuong, than phu cua ba Tran Thi Le
Xuan tuc ba Ngo Dinh Nhu. Ong Bong la
Vien Truong Hoc Vien Quoc Gia Hanh Chanh va Chu Tich Phong Trao Quoc Gia Cap
Tien. Ong Chau la bo truong bo Noi Vu,
bo Phu Tong Thong va Ngoai Giao thoi de nhat Cong Hoa. Sau khi tu chuc ong song o Phap, lay tien si
Luat roi thac si do su gioi thieu cua quoc vuong Cambodia la Sihanouk. Ong day luat o Phnom Penh sau ve day o dai
hoc Paris.
* Phung Thi Thanh, Nguyen Thi Thanh
Duong, Phan Kim Ngoc thiet tha muon co mot cuoc hop mat rong rai cua cac cuu
hoc vien Ly Thuong Kiet. Hai tieu bang
kha di to chuc duoc la California va Texas noi co dong dao thanh vien Ly Thuong
Kiet sinh song. Chuyen xem co ve de dang
nhung cho den nay van chua thuc hien duoc.
Thoi gian qua nhanh. Cac thanh
vien cu da tren 70 co su nghiep lon lao tren xu la que nguoi, co con cai la ky
su, bac si, luat su, si quan cao cap trong xa hoi Au- My, nen suc khoe ue oai,
luoi sinh hoat vua do mat thi gio, cong suc ke ca chut tien bac vua tranh duoc
nhung loi phe phan vo toi va cua nguoi ngoai cuoc. Thong thuong nguoi ta thuong yeu nhau trong
gian kho hon la trong canh phu qui. Van
su tu Thien. Troi sinh ra la nhu vay
do. Boi vay ma thang Bat Mang chang co
mot ngay vui mac du no du thua vat chat.
Con nguoi nhu sinh ra de duong dau voi nghich canh va mau
thuan ky dieu. Nguoi ngheo kho thieu
an lai co bao tu manh gao thet hoai van thieu an. Nguoi giau thua thai thuc an ngon lai dau bao
tu hay bi huyet ap, tieu duong va cac chung binh khac nen khong an gi duoc ngon
lanh. Khi ngheo nguoi ta khong the tham
vieng nhau vi thieu phuong tien di lai.
Khi giau, xe co du loai, nguoi ta van khong tham vieng nhau vi ‘khong co
thi gio’! Cac ly do thieu thi gio hay
thieu phuong tien vi duong sa xa xoi co thuc su la nguyen nhan cua su xao lang
tinh than thuoc va than huu khong? Neu
la tinh than huu hay than thuoc chan that thi dung CAN, DO chi ca giua luc moi
dieu kien thuan loi deu nam trong tam tay (tien bac, xe co, nha cua, dien Thai
cac loai, computer du co v.v). Tinh than
thuoc hay than huu khong CAN, DO nhu vay
moi that su qui gia de xung dang ghi vai dong nho trong mot goc cua trang giay
nho cho hau the doc. Vai loi chuc cac em
thanh cong trong viec thuc hien uoc muon cao thuong cua minh. Van Su Lanh trong The Gioi Lanh Manh.
VAI CHUYEN QUANH TA
Diem
Diem la nhung dau hieu bao truoc viec
kiet, hung cua mot chuyen gi do. Diem co
the la mot hien tuong thoi tiet, mot dau hieu tren co the, mot giac chiem bao,
diem do nguoi hay dong vat mang den nhu chuyen nhen sa buoi chieu (araignee du
soir), chim sa, ca luy; ga mai gay chang han.
Ngay xua vua chua an khong ngon, ngu
khong yen neu trong nuoc co THUY, HOA, DAO TAC, SON BANG THUY KIET, HOANG
TRUNG. Vi do la su canh cao cua TROI
truoc khi thu doat lai Thien Menh cua nguoi lanh dao.
Mot nguoi tuong xuat tran ma thay
cay co linh bi gay hay con ngua tran
long len khong muon tien toi thi biet do la dau hieu bao truoc su bai
tran.
Cay coi tu nhien co chim den lam
o. Do la diem tot.
Trong nha tu nhien co nhieu
rep. Do la diem ban han.
Trong nha xuat hien chuot pha
phach. Do la tieu nhan den nha.
Tu nhien chim cu dau ben nha va keu
vai tieng nao nung roi bay di. Do la
diem cuc bat lanh v.v.
Co song trong hoan canh kho khan,
hiem ngheo moi kiem nhan duoc diem hung hay diem kiet.
Toi con nho, sau nam 1975, toi trai
qua 10 nam that nghiep va that bai trong bat cu cong viec gi ma toi lam. Co nhung luc tinh than toi suy sup nang
ne. Hai ban tay tu nhien sung vu va co
ghe dau nhuc khong ngu duoc cung khong cam chen an com duoc de dang. Toi chan nan khong buon chua tri mac du vo
chong GS CH. L. den tham va mang theo thuoc men cho toi chua tri. Toi nhat quyet khong chua va, nhan co hoi nay
cham dut cuoc song mot cach em dep. On
Tren nhu doc duoc y dinh cua toi nen xui khien cho hai ban tay sung nhe lai du
khong chua tri. Cay trai quanh nha tot
tuoi va sai trai. Chim se tu ve moi buoi
chieu va ‘tro chuyen’ nhau vui ve vao moi buoi chieu va vao luc rang dong. Giac ngu rat binh yen va trong nguoi tu nhien
cam thay sung suong co ho nhu cac huyet lac duoc khai mo.
Sau nam 1975 toi chang nhung gap kho
khan ve vat chat vi mat viec lam ma con bi day vo vi nhung cuoc dieu tra day
dua cua Cong An dia phuong va Cong An Sai Gon.
Nguoi du va su du cu lang vang quanh toi. Chung den roi lai di roi lai den lien tuc den
noi toi quen dan va khong con so set gi ca.
Do la canh nguoi binh quen dan voi con binh day dua cua minh.
Toi miet mai nghien cuu cham cuu va
thuoc nam va dung phuong phap tri lieu nay de giup nhung nguoi dong canh ngo
hay tin tuong vao phuong phap tri lieu co truyen nay. Viec lam vo vi loi nay lam cho tinh than toi
thanh thoi hon du bi nguoi co ac tam dom ngo.
Toi tim thu vui tinh than bang Thien nguyen va cham cuu tri lieu va tao
doi song vat chat cho gia dinh bang lop day sinh ngu tu gia. Do la cach lam lieu cua nguoi cung duong vi
luc bay gio viec day sinh ngu khong duoc khuyen khich neu khong noi la bi cam
chi.
Su ngheo kho khong cho phep toi nghi
den chuyen vuot bien. Ngay ca nguoi Cong
An Bao Ve Chanh Tri dieu tra toi hang thang cung thuong hai cho hoan canh cua
toi luc bay gio. Du vay anh ta cung hoi
toi co y dinh vuot bien khong de do xet xem phan ung cua toi nhu the nao.
Nguoi dinh van khong bang Troi
dinh.
Toi tu thay minh bi bao vay tu be
nen danh thuc thu. Nhung Troi khong thay
nhu vay. Troi muon thu su thong minh cua
toi bang nhung tieng goi nghe duoc trong giac ngu, nhung diem chiem bao (thay nhieu
con DE <Duong>, Giao Su Chau Long, thanh pho Long Thanh, hai ban mang ten
Long, ban ten Vinh The, cau Phu Hoa Dong <khong co tren thuc te>, song
Phuoc Long <khong co tren thuc te>, Phu Hoa Dong va ca Chua Jesus dua cho
toi cay duoc giua trua nong nuc o Phu Hoa Dong noi khong co nha tho Thien Chua
Giao), hoa mai no 06, 08 va 10 canh va
cho ca nguoi den ru toi di vuot bien.
Toi van u toi vi hoan canh khon don qua nen khong dam nghi den chuyen xa
voi nhu vay.
Hai nguoi cao nien ma toi thuong lui
toi va noi chuyen la Giao Su Chau Long va ong nhac cua toi. Ca hai lan luot chet dot ngot. The la toi cang co don hon.
Nguon song cua toi la lop day sinh
ngu tai gia. Nay cac hoc sinh da vuot
bien hay duoc bao lanh sang Thuy Si, Phap, Tay Duc, Uc, Canada va Hoa Ky. Do la luc mot nguoi chi vo cua nguoi ban au
thoi cua toi gap toi trong luc toi sang nha thay cua toi da mat cach do mot
nam. Chi khuyen toi nen roi khoi Viet
Nam va cho biet se co mot chuyen di. Toi
thuât chuyen nay cho vo toi thi vo toi cho biet mot nguoi chi ho tung cham lo
cac con toi khi con be cho tien- dung hon la vang- cho con truong cua toi de
vuot bien. Toi nghi ngay den duong day
cua nguoi chi vo cua ban toi va cung la nguoi trong ho cua chi dau cua toi de
lo cho con toi vuot bien. Khi gap chi
dau toi chi hoi:
“Tai sao
chu khong di? Chu co kho khan gi cho toi
biet xem co the giai quyet duoc gi khong?
Chu can nen di voi chau.”
Toi khong trinh bay chi toi cung
biet tai sao toi khong co y dinh vuot bien.
Chi noi:
“Chu nam
vua ban nha. De toi noi chu nam cho chu
muon vang de vuot bien.”
“Khong
duoc dau chi. Gia dinh anh nam hien kho
khan lam nen phai ban nha de song. Toi
khong the nao muon tien cua anh trong luc nay”. Toi noi.
“De toi
noi cho chu. Chu can phai di”. Chi dau toi noi.
Trong thoi gian nay toi thuong vang
nha. Khi toi ve nha thi L.Ch. den tham
va moi di xuong Phu Long uong ca phe. L.
Ch. van quen goi toi bang ‘thay’. Em cho
biet may hom toi vang mat thi em ay cung khong di uong ca phe.
Ngay toi roi Lai Thieu nhung nguoi
quen nhu linh cam mot dieu gi. Do la
ngay ban ron nhat trong doi toi. Khuu
Quang doan biet ve su vang mat cua toi
vai ngay vua qua nhung khong hoi. Em den
cho toi di uong ca phe. Len Cau Ngang
nha hang dong cua phai chay di kiem quan ca phe khac.
Vua ve den nha thi em vo cua Tan
Quang den tu gia va tang mot gio trai cay.
Anh cho biet ngay hom sau se len duong di Canada doan tu voi con. Toi noi voi vo toi: “Day la diem
lanh. Chuyen suy tinh co ket qua.”
Em vo Tan Quang vua ra khoi nha thi
Phuoc chay vao nha moi toi len Binh Nham tri binh cho ba chau, anh Henri. Toi voi va len chua con suyen cua anh. Binh cua anh thuyen giam ro ret. Anh ngoi day noi chuyen voi toi giua luc toi
nong long ve nha thu xep cong viec. Chi
Henri moi toi an che nhung toi khong an ma phai di den mot dam tang.
Dieu dau don la trong thoi gian ngan
ngui ay toi khong mot loi gia tu me toi, nhac mau va cung khong co thi gio tham
vieng mo cha toi lan cuoi cung tren que huong.
Do la dac diem cua mot xa hoi ma nguoi con danh chiu tieng bat hieu voi
cha me minh khi quyet dinh mot chuyen trong dai lai phai giau khong cho me minh
biet va cung co mot loi gia biet nguoi cha duoi day mo khi vinh vien roi khoi
que huong. Chi can mot tieng nac khoc
hay mot nen huong khan nguyen du lam cho moi suy tinh tro thanh may khoi va cua
nguc tu mo rong don chao.
Toi lang le roi Lai Thieu luc 05 gio
chieu. Khi dap xe den Vinh Phu mot nguoi
dan ong tren 55 tuoi chan xe toi lai va noi:
“Toi thay
ong dap xe di ngang qua day nhung chay theo keu ong khong duoc. Toi co mua cho ong mot trai mit ngon. Moi ong vao nha va cho no di.”
Qua tinh la
mot diem lanh. Cung trong ngay co hai
nguoi cho trai cay. Trai cay la QUA la
KET QUA. Mit con co ten rat Phat Giao: Ba La Mat.
Ten thuoc cua mit trong Dong y la Nang gia KIET.
Nguoi dan ong nay la mot cuu dai ta
CS phuc vien. Ong ay biet toi ngay toi
den Vinh Phu chua binh cho Ngo Tran Nh.
Chi co the ma ong danh cho toi nhieu cam tinh dac biet. Tham chi toi khong biet ten ong ay.
Toi tu choi khong nhan trai mit vien
le di Sai Gon chua binh cho mot phu huynh hoc tro cu. Ban doc dung che trach toi luc ay sao noi doi
hoi nhieu, noi doi voi ca nguoi co cam tinh voi minh qua mot viec lam nao do.
Nguoi dan ong noi:
“Toi dat
mua trai mit tuyen nay cho ong. Rat tiec
ong khong cho duoc. Toi xe cho ong an
mot mieng roi di dau thi di.”
Do la ky niem cuoi cung cua toi tren
que huong.
Chieu toi hom ay nhom to chuc vuot
bien tu choi khong nhan anh toi va toi.
Chung toi di uong ca phe nhung khong day 30 phut sau tu nhien con toi
tim thay chung toi ngoi duoi goc cay dau
rat toi de chuyen tro tren duong Phat Diem de bao tin mot dai dien nhom vuot
bien muon gap anh toi va toi. Thi ra
nhom to chuc vuot bien doi y. Ho nhan
cho chung toi vuot bien va hen se cho hai anh em toi di Tra Vinh (Vinh Binh)
vao luc hai 02 dem.
Hai lan toi ngu o nha anh toi deu bi
Cong An phuong xet nha. Dieu dang noi
va dang nho la ca hai lan ho khong kham xet noi toi nam. Lan kham xet thu hai xay ra cung vao luc 12
gio khuya trong khi chung toi se roi
khoi nha vao luc 02 gio sang! Cung nhu
lan truoc lan nay Cong An cung khong kham xet noi toi ngu. Nho vay ma dung 02 gio sang hom ay hai anh em
toi len duong dung hen.
Toi la mot dien vien ngo ngao hoan
toan khong biet ai soan kich ban va noi dung kich ban. Thuong De van con lam nhieu phep la. Toi muon loi tho thien nay de ket luan bai
viet ve DIEM KIET va DIEM HUNG bang mot so kinh nghiem nho nho cua mot nguoi
thay giao thiet tha muon duoc day hoc nhung khong duoc.
HO CUA NGUOI VIET NAM
Cac ho o
Viet Nam deu duoc tim thay o Trung Hoa.
O Trung Hoa cac ho lon la ho Luu cua nha Han, ho Tu cua nha Tuy, ho Ly cua
nha Duong, ho Trieu, Tong cua nha Tong, ho Chu cua nha Minh. Ngoai ra con co nhieu nguoi Trung Hoa mang ho
Ho, ho Trinh, ho Tran, ho Ton, ho Phuong, ho Ngo, ho Nguy v.v.
Cac ho tung xung vuong o Viet Nam la
ho Trung voi Hai Ba Trung (Trung Trac, Trung Nhi), ho Phung voi Phung Hung Bo
Cai Dai Vuong, ho Ly voi Ly Nam De, Ly Cong Uan, ho Trieu voi Trieu Viet Vuong,
ho Khuc voi Khuc Thua Du, Khuc Thua My; ho Ngo voi Ngo Quyen, ho Dinh voi Dinh
Tien Hoang, ho Duong voi Duong Dien Nghe, Duong Tam Kha tuc Binh Vuong, ho Le
voi Le Dai Hanh, Le Thai To (Le Loi), nha Le Trung Hung, ho Tran voi thai su
Tran Thu Do va vua Tran Thai Ton, ho Ho voi Ho Qui Ly, ho Mac voi Mac Dang
Dung, ho Nguyen voi Nguyen Kim, Nguyen Hoang, Nguyen Phuc Anh (Gia Long), ho
Trinh voi Trinh Kiem, Trinh Tung. Chua
Trinh khong phai la vua nhung quyen hanh lon hon vua. Cac chua Trinh o Viet Nam giong nhu cac shogun
(tuong quan) o Nhat Ban chi khac la cac Shogun (Tuong Quan) cua Nhat lan quyen
vua nhung khong giet vua tuy thich nhu cac chua Trinh o Dang Ngoai vao the ky
XVII va XVIII.
Cac ho Trung, Phung, Trieu, Khuc,
Ngo, Duong tuong doi it vi nhung nguoi tao ra quyen luc khong cam quyen ben
lau. Duong Dien Nghe la Tiet Do Su cho
khong phai Vua. Duong Tam Kha lam phu
chanh sau khi Ngo Quyen bang ha. Ong
soan ngoi cua nha Ngo.
Viet Nam la quoc gia co qua khu
thuoc dia lau dai voi 12 the ky Bac thuoc (207 truoc Tay Lich-938 sau Tay Lich
roi 1407- 1427 ) va gan mot the ky Tay thuoc.
Khi doc lap thi co noi chien, loan lac: loan Thap Nhi Su Quan, nhung
bien dong trong trieu dinh thoi nha Dinh, nha Ly, nha Tran, Hau Le, noi chien
giua Le & Trinh chong Mac, noi chien giua Trinh- Nguyen, noi chien giua
Trinh- Mac o Cao Bang, noi chien giua chua Nguyen va nha Tay Son v.v. Thoi gian noi chien, chien tranh tu ve, chien
tranh banh truong lanh tho, chien tranh chong ngoai xam va nhung cuoc noi day
cua nong dan, cua nguoi thieu so chiem 65% tong so thoi gian tinh tu nam doc
lap 938 den nam 1975 tuc 675 nam/ 1037 nam (1975- 938). Khuc phim lich su dam mau va dam le ay khong
cho phep nuoc Viet Nam, mot quoc gia phong kien, nong nghiep co qua khu thuoc
dia lau dai phat trien binh thuong duoc.
Cac ho ten, nam sinh, ngay thang
sinh ma nguoi Viet Nam mang trong ly lich chua han da dung.
Khi Tran Thu Do dung thu doan de
doat ngai vang trong tay ho Ly ong khong ngan ngai noi voi vua Ly Hue Ton luc
ay song nuong nau trong chua rang: “Nho co phai nho cho sach goc.” Nhieu ton that ho Ly phai doi sang ho Nguyen
cho duoc yen than.
Khi Ho Qui Ly soan ngoi nha Tran
nhieu nguoi ho Tran doi sang ho khac. Co
nguoi dong doi nha Tran phai doi sang ho
Ho. Duoi thoi Hau Le con chau nha Tran
cung khong duoc uu ai vi Le Thai To noi
voi nha Minh rang con chau nha Tran khong con ai nua. Cai chet den toi cua Tran Nguyen Han va
Nguyen Trai mang mau sac chanh tri cho khong don gian bi giong gio danh chim
xuong nhu truong hop cua Tran Nguyen Han va ran than bao oan nhu truong
hop cua Nguyen Trai vi ca hai nguoi deu co cong trong cuoc khang chien chong
quan Minh va co lien he den Tran Nguyen Dan.
Nam 1225 Tran Thu Do lam co nha Ly.
Den nam 1400 nha Tran bi nha Ho ‘nho co’. Tai hoa
cua con chau nha Tran van con lap lai phan nao duoi thoi Hau Le (1428-
1527).
Hai vua Le Chieu Ton va Le Cung
Hoang la nan nhan cua Mac Dang Dung.
Trieu Mac ra doi vao nam 1527.
Cac vua Mac o Dong Kinh (Thang Long- Ha Noi) den nam 1591 (1591- 1527=
64 nam). Roi Dong KInh, theo loi co van
cua Trang Trinh Nguyen Binh Khiem, ho Mac rut len man Cao Bang va duoc su che
cho cua nha Minh. Khi nha Thanh lat do
nha Minh o Trung Hoa, ho Mac theo Wu San Kwei (Ngo Tam Que) chong lai nha Thanh
nen bi nha Thanh bo roi. Ho Trinh dem
quan danh dep ho Mac o Cao Bang nam 1677.
Nhu vay ho Mac o Cao Bang duoc 86 nam (1677- 1591= 86 nam). Sau khi bai tran mot so con chau nha Mac doi
sang ho Pham de tranh su khung bo cua ho Trinh.
Tu the ky XVI den the ky XIX Thanh
Hoa la noi phat tich ba ho lon trong lich su.
Do la ho Le cua Le Loi tuc Le Thai To cua nha Hau Le, Trinh
cua Trinh Kiem, ong to cua cac chua Trinh sau nay va ho Nguyen cua
Nguyen Kim. Nam 1527 nha Hau Le sup
do. It lau sau Nguyen Kim chieu mo binh
ma de trung hung nha Le. Nguyen Kim duoc su tro giup dac luc ve mat
quan su cua Trinh Kiem.
Trinh Kiem xuat than la mot nguoi mo
coi ngheo kho o Thanh Hoa nhung co nang
khieu quan su dac biet nen duoc Nguyen Kim ga con cho. Nam 1545 Nguyen Kim bi mot hang tuong cua nha
Mac thuoc chet sau khi an dua hau. Trinh
Kiem co dinh liu vao cai chet cua cha vo cua ong khong? Chi biet rang sau do ong giet con cua Nguyen
Kim la Nguyen Uong de gianh quyen chi huy quan ‘phu Le diet Mac’ nham trung
hung nha Le. Nha Le Trung Hung tam xem nhu bat dau vao nam 1532 de cham dut
nam 1789 voi vua Le Chieu Thong. Tu nam
1591 den 1786 o Dang Ngoai hay Bac Ha co vua Le va chua Trinh. Nhung thuc quyen trong tay cac chua
Trinh. Chinh cac chua Trinh quyet dinh
moi viec trong nuoc ke ca quyen chon nguoi len ngoi vua, phe lap vua va ca quyen
giet vua nua. Vua Le bi chen ep den noi
mot ton that nha Le la De Duy Mat phai noi loan chong lai chua Trinh. Sau khi Nguyen Uong bi Trinh Kiem giet chet
Nguyen Hoang (sau nay duoc goi la chua Tien) phai gia dien va nan ni chi la
Ngoc Bao noi voi Trinh Kiem cho vao phia nam Deo Ngang de khai thac dat dai va
dinh cu dan chung hau ngan ngua su tan cong cua Chiem Thanh va dong thue hang
nam cho vua Le.
Nam 1558 Nguyen Hoang va mot so dan
goc Thanh Hoa bat dau vuot Hoanh Son va dinh cu o xa Ai Tu, huyen Dang Xuong,
tinh Quang Tri. Ong la to tien cua cac
chua Nguyen o Dang Trong (Nam Ha) va cac vua nha Nguyen vao the ky XIX sau
nay. Nhan danh vua Le, ho Trinh o Dang
Ngoai dua quan tan cong quan cua chua
Nguyen o Dang Trong. Cac chua Nguyen
duoc long dan, duoc nhieu nguoi gioi doc long phuc vu nen be gay nhung dot tan
cong cua quan Dang Ngoai de dang. Cuoi
cung hai ben ngung chien lay song Gianh
lam duong ranh phan chia hai vung chanh tri khac nhau (1672). Phia bac song Gianh la Bac Ha la vung anh
huong cua vua Le chua Trinh. Phia nam
song Gianh la Nam Ha la vung dat moi chiu anh huong cua cac chua Nguyen. Cac chua Nguyen dac nhan tam nen duoc su ung
ho cua dan chung. Chinh vi vay ma anh em
nha Tay Son von ho Ho, phai doi sang ho Nguyen cua me. Trong nhung nam dau khoi nghia quan Tay Son khong noi la ho chong chua
Nguyen ma chi chong chanh sach ha khac va su nhung lam cua Truong Phuc Loan.
Tuong truyen rang truoc khi sinh ra
chua Sai Nguyen Phuc Nguyen phu nhan chua Tien (Nguyen Hoang) nam chiem bao
thay chu PHUC. Vi vay bat dau tu chua
Sai Nguyen Phuc Nguyen, ten cac chua deu co lot chu PHUC. Cac vua nha Nguyen sau nay cung theo cach dat
ten voi chu lot PHUC nhu vua noi. Ten
that cua vua Gia Long la Nguyen Phuc Anh.
Ten that cua vua Bao Dai la Nguyen Phuc Vinh Thuy.
Vua Thai To nha Nguyen la vua Gia
Long (1802- 1820). Vua Minh Mang (1820-
1840) duoc xem la vi vua hay chu ton sung Khong Giao. Nha vua dat ra 20 chu de dat ten cho cac hau
due nha Nguyen. Hai muoi chu do la:
Mien,
Huong (Hong), Ung, Buu, Vinh
Bao, Qui,
Dinh, Long, Truong
Hien, Nang
Kham, Ke, Thuat
The, Thoai
(Thuy), Quoc, Gia, Xuong.
Ten vua Thieu
Tri la Nguyen Phuc Mien Ton.
Vua Tu Duc la
con cua vua Thieu Tri. Ten cua vua la
Nguyen Phuc Hong Nham
Ten cua vua
Dong Khanh la Nguyen Phuc Ung Ky.
Vua Khai Dinh la con vua Dong Khanh.
Ten cua vua la Nguyen Phuc Buu Dao. Vua Bao Dai la con vua Khai Dinh. Ten cua vua la Nguyen Phuc Vinh
Thuy. Con cua vua Bao Dai la Nguyen Phuc
Bao Long v.v.
Khi ho Nguyen danh bai quan Tay Son
nam 1801, mot su tra thu dam mau dien ra doi voi nhung than nhan Nguyen Nhac,
Nguyen Hue, Nguyen Lu va nhung nguoi hop tac voi nha Tay Son. Tuong Tran Quang Dieu bi xu lot da. Vo ong la nu tuong Bui Thi Xuan va con gai bi
voi day. Day la luc nhieu nguoi chon ho
Nguyen lam ho cua gia dinh de tranh su dom ngo cua tan trieu. Vua Gia Long khong manh tay voi nha Le hay
chua Trinh ngoai Bac nhu doi voi nha Tay Son vi vua Le, chua Trinh khong co no
mau voi ho Nguyen nhu nha Tay Son trong cuoc tham sat ho Nguyen o Long Xuyen nam
1777. Nguyen Phuc Anh con song sot de
chi huy cuoc khang chien phuc hoi quyen hanh cua ho Nguyen o Phu Xuan. Luc ay ong moi 16 tuoi. Nguoi ta cho rang ong khong manh tay voi nha
Le vi, sau khi danh bai Tay Son, vua Gia Long chung song voi Le Ngoc Binh, em
cua Le Ngoc Han, cong chua cua vua Le Hien Ton va la hoang hau cua vua Canh
Thinh nha Tay Son!
Minh Mang la vi vua gioi thi van, sung Khong Giao, chiu anh huong
to chuc hanh chanh, chanh tri Trung Hoa khi doi tran, doanh thanh tinh. Nha vua duoc mo ta nhu mot nguoi nghiem khac,
manh tay voi cac nuoc nho lang gieng, voi dao Thien Chua va nguoi Phap. Duoi trieu Minh Mang, Thieu Tri, Tu Duc co
nhieu cuoc noi day. Duoi trieu Minh Mang
co cuoc noi loan cua Le Duy Luong (1833).
Cung nam nay co cuoc noi loan dam mau
cua Le Van Khoi o Nam Ky. Duoi
trieu vua Tu Duc co cuoc noi loan cua Le Duy Cu voi su tham du cua Cao Ba
Quat. Dong Le Duy la dong cua nha Le
Trung Hung. Trieu Nguyen rat di ung voi
nha Le o Bac Thanh. Rieng vua Minh Mang
con co thanh kien khong may tot dep doi voi tong tran Gia Dinh Thanh la Le Van
Duyet, mot khai quoc cong than cua nha Nguyen.
Ong Le Van Duyet khong tan dong viec len ngoi cua thai tu Dam tuc vua
Minh Mang. Tong tran Gia Dinh Thanh Le
Van Duyet khong chu truong bai dao Thien
Chua va hiem khich voi nguoi Tay Phuong nhu vua Minh Mang. Chuyen tong tran Le Van Duyet chat dau pho
tong tran Huynh Cong Ly, than phu cua mot ai phi cua vua Minh Mang, uop muoi
dau lau roi goi ra Hue cang lam cho vua Minh Mang cang ghet cong than Le Van
Duyet nhieu hon. Viec xieng ma Le Van
Duyet, Le Chat va viec noi loan cua Le Van Khoi, con nuoi cua Le Van Duyet,
cong voi su noi loan cua Le Duy Luong o Bac Ky cang lam cho vua Minh Mang cang
co an tuong xau voi ho LE. Viec giet hai
dam mau 1830 nguoi trong nhom noi loan ke ca mot dua con 07 tuoi cua Le Van
Khoi khien cho mot so nguoi mang ho Le hoang so phai doi sang ho Nguyen hay ho
khac de duoc yen than. Dong Le Duy bi ho
Trinh chen ep o Nam Ha vao the ky XVII, XVIII.
Den the ky XIX ho bi cac vua nha Nguyen o Hue dom ngo. Nhieu thanh vien Le Duy o mien Bac bi day vao
Quang Nam, Quang Ngai vao the ky XIX.
Nhung nguoi hoat dong cach mang deu
thay doi ten ho va nam sinh cua minh.
Cac ong Le Duc Tho (Phan Dinh Khai), Dinh Duc Thien (Phan Dinh Dinh),
Mai Chi Tho (Phan Dinh Dong) la ba anh em ruot goc ho Phan Dinh. Cho den khi chet cac ong ay van giu ten sua
doi cua thoi ky hoat dong cach mang. Ca
nuoc va tren the gioi nguoi ta biet bi danh cua ho hon la ten that. Ong Le Duc Tho tiep xuc bi mat voi ong Henry
Kissinger va duoc lanh nua giai thuong Nobel Hoa Binh voi ong Kissinger nhung
ong khong lanh vi thua biet khong co hoa binh.
Nguoi ta biet bi danh Le Duc Tho cho khong biet ong Phan Dinh Khai. Do la mot trong nhung truong hop dien hinh
cua viec thay ten doi ho o nuoc ta.
****
Cac ho
thuong thay o nuoc ta la: ho Le, Ly, Tran, Nguyen.
Ho Le gom:
1.
Tien Le (980- 1009): 29 nam
2.
Hau Le (1428- 1527): 99 nam
3.
Le Trung Hung (1532- 1789): 257 nam nam
Tong cong ho Le nam chanh quyen: 29+ 99 + 257= 385 nam
Trieu Ly keo
dai tu nam 1010 den 1225 tong cong 215 nam
Treu Tran
keo dai tu 1225 den 1400 tong cong 175 nam
Ho Trinh noi
bat (khong phai la vua nhung lon quyen hon vua) tu nam 1591 den 1786 tong cong:
195 nam.
Ho Nguyen
gom:
a.
Chua Nguyen (1558- 1771): 213 nam
b.
Vua nha Nguyen (1802- 1945): 143 nam
Tong cong ho Nguyen nam quyen 356 nam.
Tu nam 1558
den 1771 ho Nguyen cam quyen o phia nam vi tuyen 18. Tu nam 1802 den 1945 ho Nguyen cam quyen ca
nuoc Viet Nam tu Ai Nam Quand den mui Ca Mau.
Ho Nguyen co cong noi rong 60% lanh tho Viet Nam.
Khi nguoi Phap xam chiem Viet Nam ho
lay lam la tai sao phan lon nguoi Viet Nam deu mang ho NGUYEN. Nhom Ngu Long (Phan Chau Trinh, Phan Van
Truong, Nguyen The Truyen, Nguyen An Ninh va Nguyen Tat Thanh (Ho Chi Minh sau
nay) o Paris sau de nhat the chien dung but hieu tap the NGUYEN LE PATRIOTE khi
viet cac bai xa luan chanh tri cho bao Phap.
NGUYEN LE PATRIOTE duoc dich ra tieng Viet la NGUYEN AI QUOC da duoc Nguyen
Tat Thanh sua thanh NGUYEN AI QUAC va bien thanh bi danh cua minh de gia nhap
dang Cong San Phap nam 1920.
Viet Nam co nhieu ho NGUYEN vi ho
Nguyen cam quyen tren 356 nam o Viet Nam tuc 35.35% cua thoi gian 1007 nam tinh tu nam 938 den
1945.
Ho Nguyen dac nhan tam duoi thoi cac
chua Nguyen (1558- 1771) nen nhieu nguoi chon ho Nguyen lam ho cho gia dinh
minh. Cac chua Nguyen co cong noi rong
lanh tho ve phuong nam.
Cac vua trieu Nguyen tro nen nghiem
khac, bao thu, co chap ton giao nen da gay khung khiep cho nhung nguoi pho giup
nha Tay Son, nhung tin do Thien Chua Giao va nhung nguoi thuoc phe nhom cua
tong tran Le Van Duyet va duong tu cua ong la Le Van Khoi, nguoi cam dau cuoc
noi loan o Nam Ky tu nam 1833 den 1835 va nhung ton that cua nha Le Trung Hung. Hinh anh ‘ma nguy’ gay kinh hoang cho nguoi
bang quang. Khac voi thoi cac chua
Nguyen, co khong it nguoi Viet Nam doi sang ho Nguyen duoi trieu Nguyen vi so
set hon la vi yeu thuong va kinh men doi voi gioi lanh dao. Viet Nam bi nguoi Phap xam chiem de dang vao
the ky XIX vi dan chung khiep so va oan ghet vua cho khong yeu kinh vua. Quan he giua DAN va LANH DAO hoan toan do
vo. Do la dau hieu cua tinh trang mat
nuoc vao the ky XIX vay.
