BAN TIN
THAN HUUSO: 117- 2018
CHU TRUONG: PHAM DINH LAN
HAPPY THANKSGIVING
THAN HUU
CHU TRUONG: PHAM DINH LAN
HAPPY THANKSGIVING
TIN TUC
* Nguyen Thi Thanh Duong la mot van thi si co tam voc o hai ngoai. Van cua Thanh Duong rat thuc, song dong, rat tam ly nen phan anh duoc xa hoi ma ta song qua o Viet Nam va xa hoi giao thoi giua van hoa Viet Nam ben canh van hoa Tay Phuong ben canh nguoi bat dong chung. Anh Nam Chuot o My ve tham que huong va that vong voi nguoi dep ngay xua ma anh hoai cong deo duoi ma khong co ket qua. Ong Tin gia nhung muon tao canh chong gia vo tre la tien nen ve Viet Nam cuoi mot nguoi dep doi ten ho nghe tho mong va qui phai. Ca hai deu ton tho cai gia. Ong gia noi lao minh la nguoi giau co o My. Co gai dep noi lao minh la con nha danh gia chon phon hoa do hoi Viet Nam. Ca hai doi gat lan nhau. Nguoi thi doi gat de co nguoi yeu tre va dep. Con nguoi tre dep thi doi gat de co giay to di My, xu ma lam nguoi che va nhieu nguoi am tham muon den; ke o than vang than dai nhung khong chiu bo di kiem cho khac ma co bam khong roi; ke lon tieng chui boi, che bai lai am tham tim duong de den. Ai thang ai thua trong viec doi lao lan nhau? Thanh Duong co cau tra loi trong truyen ngan cua minh.
* Dai phu Nguyen Dang Cung ngoai kha nang chuyen trong nganh y khoa con co nang khieu van chuong va thoi su. Hieu biet chanh tri la mot dieu toi can thiet. Tim hieu chanh tri de co mot thai do chanh tri. Tim hieu khong co nghia la lam chanh tri. Khong biet, khong can biet hay khong can hieu chanh tri cung la mot thai do chanh tri. No dong nghia voi su chap nhan moi viec tot, xau dien ra do nguoi lanh dao mang den cho minh. Cac vua chua thoi phong kien, cac nha doc tai thoi hien kim va cac nha lanh dao dan chu deu thich nhung nguoi nay. Vi ho duong nhien chap nhan moi dien bien xay ra du tan bao hay bat cong. Vo tinh thai do nay la chuong ngai vat tren con duong xay dung DAN CHU. Viec xay dung dan chu khong phai la viec de lam. Rat hoan nghinh Nguyen Dang Cung, Nguyen Van Quang, Vu Van Chuong, Phan Kim Ngoc… co y thuc ve tam quan trong cua van de nay.
* Cac nuoc dan chu deu la nhung nuoc phat trien va tien bo dong deu tren moi binh dien (kinh te, chanh tri, van hoa, xa hoi v.v.). Chuyen de hieu. O cac nuoc thieu dan chu khong co su binh dang nam- nu. Phu nu khong duoc di hoc, khong duoc du cac ky thi (co hoc dau ma du thi) de nhan lay cac chuc vu cong quyen. The la 50% nhan luc chi nam nha lo nau com. Vao thoi phong kien hay o cac nuoc doc tai ‘nhan tai’ tim thay trong hai cau nhan xet duoi day:
Con vua thi lai lam vua
Con sai o chua thi quet la da.
Khong co su binh dang va cong bang trong viec tuyen chon va xu dung nhan tai.
Bat binh dang nam- nu loai 50% nhan luc ra ngoai sinh hoat xa hoi va quoc gia.
Tinh trang phi dan chu loai 90% nhan luc va tri tue cua dai da so quan chung. Te hai hon la su huy diet niem tin va hy vong cua con nguoi de bien con nguoi song nhung tinh than da chet tro thanh nguoi vo hon biet di.
Truoc cach mang 1789 cac si quan va tuong lanh chi huy quan doi o Phap phai la nhung nguoi xuat than tu cac gia dinh qui toc. Nen ong cai (caporal) Hoche moi co dip pho truong kha nang chi huy quan su cua minh sau khi cac si quan va tuong lanh goc qui toc roi khoi nuoc sau khi cach mang 1789 bung no.
Anh la mot nuoc quan chu nhung co truyen thong dan chu rat lau voi Magna Carta Libertatum ban hanh ngay 15-06-1215. Cuoc cach mang ky nghe va cach mang dai nghi cung co nen dan chu Anh va dua nuoc nay den su phat trien ky nghe, kinh te, thuong mai va hang hai de tro thanh mot de quoc rong lon vao the ky XIX. Vua Anh ngu ma khong tri. Thu tuong moi thuc su la nguoi dung dau quyen Hanh Phap trong che do dai nghi. Anh la mot nuoc quan chu rat dan chu mac du khong co hien phap thanh van.
Nuoc Nhat truoc 1868 theo che do tuong quan (shogunal regime) nhu vua Le chua Trinh o Viet Nam. Tuong quan (Shogun) nam thuc quyen nhung ho van ton trong Thien Hoang (Mikado).
Thien Hoang Meiji (Minh Tri) canh tan va dan chu hoa nuoc Nhat bang cach ban hanh hien phap 1889 truoc khi dan chung doi hoi. Truoc kia viec kiem cung do cac bushido (vo si dao), samurai (hiep si) dam nhan. Nam 1873 dan Nhat sung suong duoc quyen lam linh khi luat tong quan duoc ban hanh. Hien phap 1889 bi huy bo sau khi Nhat bai tran. Hien phap 1946 do cac luat gia Hoa Ky soan thao duoc Nhat thi hanh cho den ngay nay. Su hoi nhap cua nguoi Nhat vao dinh che chanh tri dan chu Tay Phuong khong co gi kho khan ca.
Ong Sun Yatsen (Ton Dat Tien), linh hon cua cach mang Tan Hoi lat do nha Man Thanh nam 1911, la nguoi theo dao Tin Lanh, tung hoc o Hawaii va Hong Kong tuc chiu anh huong van hoa Anh, My. Chu Nghia Tam Dan cua ong chiu anh huong cua cac tu tuong dan chu- xa hoi Tay Phuong + nguyen tac Vi Dan, Do Dan, Boi Dan cua tong thong Abraham Lincoln. Nhung khi Chiang Kaishek (Tuong Gioi Thach) ap dung chu nghia Tam Dan trong nuoc Trung Hoa Dan Quoc tren luc dia va tren dao Taiwan (tuc Trung Hoa QDD- Dan Quoc: Cong Hoa) Trung Hoa co dan chu khong? Con ong Mao Zedong (Mao Trach Dong) voi chu nghia Marx- Lenin ‘Han hoa’ theo tu tuong Mao thi sao?- Cung giong nhu cac che do doc tai, phong kien ngan nam de lai.
Cung nhu Trung Hoa, An Do la mot quoc gia co xua, dong dan, co van hoa, ton giao lau doi va co qua khu thuoc dia.
Trung Hoa bi nguoi Man Chau do ho va bi cac liet cuong Au- My xau xe.
An Do dat duoi su do ho cua nguoi Anh. Vai hai cang bi nguoi Bo Dao Nha va Phap chiem dong. Sau khi doc lap An Do duoc xem la quoc gia dan chu lon va dong dan nhat o A Chau. Nhung nen dan chu nay chi hon cac nuoc A Chau ngoai tru Nhat ma thoi. No bi han che rat nhieu vi xa hoi An Do la mot xa hoi nang ve ton giao va giai cap. Mot quoc gia co ca ty dan nhung, sau ngay doc lap, gia dinh thu tuong Nehru nam quyen lien tuc tu ong Nehru, con gai Indira Gandhi den chau ngoai la Rajv Gandhi. Ba Indira Gandhi va con Rajv Gandhi bi am sat chet. Vo ong Rajv Gandhi, nguoi Y, la thu lanh dang Quoc Dai.
Su xay dung dan chu o cac quoc gia co xua co qua khu thuoc dia tuong doi kho khan vi:
- su tu ton, tu hao ve su gia nua cua xu so voi nen van hoa co truyen sang lan.
- su tu ty vi thua sut va cham tien ve nhieu mat doi voi quoc gia do ho.
- su thieu tu tin, doi dao oc le thuoc va so set chanh quyen vi song duoi che do doc tai phong kien va bi ngoai nhan do ho qua lau.
Viet Nam cung kho thoat khoi qui luat thong thuong do.
So sanh hai y niem DOC TAI va DAN CHU, y niem nao co loi cho su phat trien quoc gia?
Doc quyen va doc tai?
Dan chu, nhan quyen va binh dang xa hoi?
Dan chu va doc tai cai nao gay phan khoi cho dan chung tham gia trong viec phat trien quoc gia?
Dan chu chan chinh la mot nhu cau buc thiet cho su phat trien quoc gia. No tao cam hung cho toan dan gop cong suc, tri tue va tai vat loc vao viec phat trien quoc gia. Nhung dan chu mi dan hay dan chu hinh thuc con te hai hon che do doc tai. Dan chu la mon an doi hoi nhieu thanh phan nau nuong dat tien (lanh dao lanh manh va co kha nang, kinh te vung manh, dan tam, dan tri tot, tinh than trong phap cao v.v.), kho nau nhung khong co huong vi hap dan doi voi nhieu quoc gia tren the gioi ke ca cac dai cuong nhu Nga va Trung Quoc.
* An Do vua khanh thanh mot buc tuong cao nhat the gioi. Do la tuong cua Sardar Vallabhbhai Patel (Sardar: nguoi chi huy- Hindi). Tuong cao 182 m tuc cao gap 02 tuong Nu Than Tu Do o New York (khong tinh be). Truoc do tuong cao nhat the gioi la tuong Phat cao 128 m, neu tinh them be thi chieu cao la 153 m o Xuan Phat Tu Trung Quoc.
Nhu da biet An Do theo An Giao va xem Mahatma Gandhi nhu Thanh song trong cuoc dau tranh gianh doc lap cho An Do. Tuong Than Siva cao 37 m va tuong Mahatma Gandhi cao 42 m. Nhung tuong cua Sadar Patel cao den 182 m.
Sardar Patel (1875- 1950) la mot trong nhung nhan vat dau tranh gianh doc lap cua An Do. Ong la luat su hoc o Anh tu nam 1910 den 1913. Ong cuong quyet khong phuc vu cho nguoi Anh mac du duoc hua trao cho nhung chuc vu quan trong voi nhieu bong loc. Ong rat nguong mo Mahatma Gandhi va luon luon trung thanh voi nhung duong loi do Thanh Gandhi vach ra. Ong la dang vien cao cap cua dang Quoc Dai, pho thu tuong cua Nehru. Ong co cong thuyet phuc 500 pho vuong hop nhat vao lien bang An Do. Ong chong che do thuoc dia Anh nhung rat nguong mo nen giao duc va tinh than dan chu cua nuoc nay.
Can cu vao tieu su thi Sardar Patel khong giau co trong xa hoi con duy tri su phan biet giai cap (caste system: Brahmins, Ksatryas, Vaisyas, Sutras). Nhung ong la nguoi thong minh, hieu hoc va co quyet tam tim duong sang Anh hoc. Ong da thuc hien mong uoc cua minh nam 1910 va tro thanh mot luat su gop phan kien hieu vao cong cuoc dau tranh gianh doc lap cho An Do.
* De nhat phu nhan Hoa Ky cho rang ba la nguoi bi hiep dap nhieu nhat the gioi. Neu dung nhu vay thi la vo cung. Mot thieu nu o vao tuoi 20 tu mot nuoc co qua khu Cong San ngheo kho sang mot nuoc to lon va giau co cua thoi dai, duoc lam vo cua nha ty phu roi tro thanh de nhat phu nhan cua mot nuoc da va dang la mot dai cuong, duoc tong thong Phap va nu hoang Anh an can tiep don, ken trong vang ren. Vay ma la nguoi bi hiep dap nhieu nhat the gioi. Ke nao an gan rong dam hiep dap de nhat phu nhan Hoa Ky? Ba mac ao khoat co chu I don’t care (Toi coc can) la vi chuyen gi? noi coc can voi ai vay? Nhung nguoi tran hep, cap mat nua chi nua thau chua he mang kieng tu hoi.
* Trong vong mot nam qua cac Bach hiep si hien ngang xa sung ban vao: nguoi xem dai nhac hoi o song bai, nha tho, truong hoc, nha tho Do Thai Giao, phong luyen Yoga v.v. Giet nguoi de giet va giet nguoi minh ghet roi tu giet minh. Mot triet ly moi cua thoi dai moi khac voi khau hieu khong giet nguoi duoi ngua cua cac hiep si ngay xua? ‘Hiep si’ ngay nay va hiep si ngay xua co khac vay.
* Hang thang toi deu nhan duoc nhung buc tho cam on tu cac cuu chien binh. Cac buc tho rat chan tinh. Rat cam dong. Thang nay toi nhan duoc mot buc tho. Cung moc mac nhung rat cam dong. Buc tho nay gay xuc dong manh liet trong toi khi toi duoc biet anh mat mot phan than the vi trung min o mien Nam Viet Nam! Toi va nguoi chien binh khong biet mat giong nhau o:
Tuoi xanh da chon lap,
Mong uoc cu qua roi.
Nguoi chien binh mang vet thuong tren than the. Toi mang vet thuong trong tam nao cua nguoi ray ruc vi nghich canh:
Chien tranh vua cham dut,
To Quoc lai lia xa.
Ca hai vet thuong tam xem nhu da lanh. Nhung nguoi mang chung khong sao quen duoc su chua xot do chung mang lai. Than chao nguoi chien binh voi tat ca su thong hieu sau sac tu con tim cua mot nguoi khong dong chung cung khong dong van voi ban.
VAI CHUYEN QUANH TA
Ly Su Vat
Qua vai co tuc va nhung hoat dong cua tien nhan chung ta trong qua khu chung ta co gang tim hieu cai tai sao cua chung.
1. Khi dau mat
Xua kia khi dau mat nguoi ta dung muoi de nho vao mat hoac gia nhung loai la cay co nhieu chat nhon dap vao mat. Nhung cac ba noi tro dau mat thi phai don dep cai bep cho sach va cung ong Tao nhu la phuong phap tri dau mat. Hoi la? - Khong la chi ca. Ngay xua bep nau rat don gian va co nhieu tro bui. De cho lua chay bung cac ba noi tro phai dung mot ong truc de thoi. Tro bui bay len va vao mat gay binh. Don bep sach se va cung ong Tao khong phai la phuong thuoc chua binh dau mat. Neu bep sach thi khong co tro, bui. Do la cach ngua tro bui vao mat va gay ra binh cho khong phai la cach chua tri dau mat.
2. Rac
Rac la vat dung vat ra khong con gia tri de duoc dung nua. Rac dat cho cac nha cai tri o cac thanh pho phai suy nghi vi lien quan den ve sinh va suc khoe cua cu dan. Dan chung cang dong dao, so luong rac cang gia tang. Thanh pho co dien tich gioi han viec tim noi do rac tro thanh mot bai toan.
Ngay xua tien nhan chung ta cu quet nha vao ngay Tet. Nguoi quet nha khong quet rac ra ngoai ma gom lai roi hot rac. Trong chung muc nao do rac duoc qui nhu tien bac. Qua that vay, nha co nhieu rac la nha kha gia vi co nhieu thuc an va mua sam nhieu. Nha ngheo thi so luong rac rat thap. Dan chung cang kha gia va cang dong dao thi so luong rac cang gia tang. Truoc nam 1945 van de rac khong duoc dat ra o nong thon Viet Nam. Chi co cac thanh pho lon moi co xe do rac ma thoi. Giai quyet rac bang cach nao?
- Dot rac de lay tro. Do la cach da lam tu lau. Nhung dot rac thi gay o nhiem khong khi.
- Dem rac do xuong song, xuong bien. Phuong phap nay cung duoc ap dung trong qua khu va hien tai o nhieu quoc gia. Ket qua song va bien bi o nhiem. Ca chet hay nhiem binh vi an bao ni- long hay trung doc vi nhung thuc an hu thoi trong rac. Cac nha moi truong hoc, cu dan o cac thanh pho du lich tren bo bien kich liet phan doi viec do rac xuong bien lam o nhiem khong khi trong lanh va lam o ue ve dep cua bien ca.
Rac nha da nguy hiem.
Rac ky nghe cang nguy hiem gap tram lan rac nha. Song ngoi va bien ca tro thanh nhung bai rac khong lo. Rac se lap song, lap bien.
The moi biet giai quyet duoc chuyen thap nhat thi giai quyet duoc chuyen phuc tap nhat. Xe chay cham, may no em thi chay nhanh duoc.
3. Thuy san va loai vat luong cu minh lang
Nhu chung ta da biet nguoi Do Thai khong an hai san. Ho chi an cac loai ca co vay ma thoi. Nhung loai thuy san minh lang nhu luon, ca tre, ca tra, ca dua, ca tre Phi thich an cac vat sinh thoi. Luon co mau doc. Protein doc nam trong huyet thanh cua luon. Dieu ngo nghinh la cac dan toc tren the gioi deu biet vi mui tanh la ky cua mau luon. Nguoi Viet Nam cho rang cho an ruot luon bi that ruot ma chet nen khi lam thit luon nguoi ta lay ruot dem chon. Nguoi Nhat thuong an ca va cac loai hai san song trong mon sushi nhung khong dam an thit luon song ma phai nau chin. Luon nau chin doc chat trong huyet thanh bien mat. Toi co nghe viec dung huyet luon de chua chung meo mieng, xech mat vi ‘trung phong’ bang cach phet huyet luon de cac so thit tren mat may dong va lay lai thang bang. Xong phai lap tuc lau sach huyet luon. Chuyen chi duoc nghe nen can kiem chung sau rong hon khong bang kinh nghiem ma bang nhung giai thich khoa hoc qua nhung thi nghiem. Nam 1913 mot bac si nguoi Phap Charles Richet lanh giai thuong Nobel nho nghien cuu huyet luon va dung huyet thanh cua luon chich vao cho de quan sat phan ung co giut va di ung cua cho sau khi bi chich doc chat tu huyet thanh cua luon vao co the.
Khong hen van gap nhau. Nhung nguoi hoc bua, hoc gong o Viet Nam co biet gi ve Do Thai hay Thanh Kinh nhung ho kieng an cac loai ca khong vay (vi an ban) va loai vat song luong cu nhu ech nhai. Ho cho rang an nhung loai vat tren thi bua het linh. Hen gi Thanh Kinh phan biet loai vat thanh sach duoc an va loai vat khong thanh sach khong duoc an. Tien nhan chung ta ha khong cho tre nit an hot vit lon hay trung ung vi so anh huong xau den su phat trien tri tue cua tre em sao?
4. Con Coc va con ca noc
Dang Tao Hoa tao ra van vat deu co lam dau. Cay co cung co dep, xau, hien, du. Cay co gai lom chom; nhua va trai co mau ghe ron thi doan la cay co doc. Thu vat hay loai nguoi cung duoc lam dau. Nho vay cac thay tuong moi doan duoc.
Con coc co da san sui trong xau xi. Tren da co mot chat long trang duc nhu keo. Nguoi Viet Nam biet coc co doc chat co the gay chet nguoi qua kinh nghiem co nguoi chet sau khi an thit coc. Nguoi ta cho rang coc doc vi mat cua no nen co cum tu:
Gan cong, mat coc.
Con coc la loai luong cu nho be nhung rat loi hai. Cho, meo thuong chet neu dung den no. Tu ‘coc thoi’ rat dung. Khi chien dau mot doc chat mau trang duc tu sau hai mat va tren da coc phong ra lam cho cho dau don keu rong len. Doc chat nay la nhung hop chat steroids bufotoxin, bufodienolids. Coc co the phong doc chat cach xa 2 m. Cho hay meo bi ‘coc thoi’ dau nhuc va keu la tham thuong truoc khi chet. Vo khi ‘hoa hoc’ cua coc lam cho cho va meo bi coc danh ha neu dam dung vao no den noi cac chu cho o cac nuoc Tay Phuong ke ca Hoa Ky day cho dung gay su voi coc. The moi biet loi rua ‘Coc can’ la loi rua doc. Trong dan gian co cau: Coc can Troi gam khong nha mac du coc khong co rang. Nhung coc can co the gay tu vong vi doc chat trong mieng coc.
Du doc the nao di nua loai nguoi cung khong lui buoc. Ho bat coc, chat dau, lot da, bam nhuyen nau chao cho tre em bi chung cam tich an.
Hoa y dung doc chat cua coc lam thuoc thong phoi, kich thich tim, thuoc nhuan tieu. Do la cach lay doc tri doc. O Phi Chau nguoi ta dung doc chat nay de lam ten tam thuoc doc.
Ca noc duoc mo ta nhu mot loai ca co doc chat gay chet nguoi. Nguoi Anh goi ca noc la Pufferfish, balloon fish, toadfish, sugar toad nhu muon nhan manh den hinh dang phu tron nhu trai banh va doc chat chet nguoi nhu loai coc co trong co the chung. Ca noc thuoc gia dinh Tetraodontidae cua loai ca co 04 rang. Ca noc trong xau xi, bao ton. Minh day gai goc. Bung phu to tron nhu trai banh. Ten goi thong thuong cua ca noc:
Quoc GiaTen Goi
Viet NamCa noc, ca oc noc
AnhPufferfish, balloonfish, toadfish, sugar toad, porcubinefish
PhapPoisson globe
NhatFugu
Trieu TienBogeo
Trung HoaHetun
Ca noc va ca nhim (porcubinefish) co hinh thu, gai tren minh va doc chat trong co the nhu nhau nhung cac nha dong vat hoc liet ca noc vao gia dinh Tetradontidae va ca nhim vao gia dinh Diodontidae. Ca noc co bao tu thun gian de hut nhieu nuoc va khong khi nen bung no phinh to nhu trai banh. Chat doc trong ca noc nam tren da va nhat la trong gan, mat. Do la chat doc Tetrodotoxin C11 H17 N3 O8 gay bai liet, kho tho va chet. No manh gap 1,200 lan chat doc cyanide. Mot con ca noc co the giet chet 30 nguoi neu trung doc Tetrodotoxin.
Thit ca noc trang trong rat dep va ngon. Nguoi Nhat, Trieu Tien rat thich an thit ca noc. Sushi ca noc dat tien hon cac loai ca khac.
5. An thit xui xeo?
Chung ta co dip thay qua vai truong hop an thit ngong voi ket qua khong may binh thuong. Vai du luan cho rang an ngong xui xeo vi do la vit cua Troi nhu thien nga vay. Khac voi vit, ngong va thien nga bay cao, bay xa va luon luon song co cap.
Lai co them mot loai thit khac duoc cho la an vao thi xui xeo. Do la thit con trut hay te te hay xuyen son giap. Loai thu nay it duoc nhieu nguoi biet den. Do la loai dong vat co vu, sinh con; minh phu day vay cung. Mo dai; luoi mong, dai 40- 50 cm bang chieu dai cua con te te. Luoi te te co chat keo dung de bat kien va moi de an. Con te te khong co rang.
Ten khoa hoc cua con te te la Manis javanica (te te Java, Indonesia) thuoc gia dinh Manidae. Ten goi thong thuong:
Quoc GiaTen Goi
Viet NamTrut, te te, xuyen son giap (vi mac ao co vay cung bang chat
sung keratin va co doi chan manh, mong vuot dai va
cung kha di khoet lo xuyen tuong hay vat chua dung bang
go cung. Xuyen son la the).
AnhPangolin, scaly anteater (con vat an kien minh co vay cung)
PhapPangolin
Ma LaiPengguling (chu Pangolin do ten goi penguling cua Ma Lai
ma ra). Pengguling co nghia la con vat cuon tron.
IndonesiaTrengiling
Nguyen nhan vi sao an thit con te te thi bi xui xe chua co cau tra loi ro rang ma chi dua vao mot so kinh nghiem song nao do ma thoi. Ngay nay loai te te bi san ban va giet hai rat nhieu de lay thit va lay vay. Trung Hoa la noi tieu thu vay te te vi vay te te duoc dung trong Hoa y tu lau. Nguoi ta truyen tung vay te te nhu sung te giac voi kha nang tri lieu tu bat luc sinh ly, sot ret, binh ta ma, than kinh suy nhuoc, lang tai den ung thu. Cho den bay gio chua thay nha khoa hoc nao ke ca cac nha khoa hoc Trung Hoa dua ra nhung giai thich khoa hoc ve tinh nang tri lieu rong lon cua vay con te te. Vi chat sung keratin trong sung te giac va vay tren minh con te te ma hai loai thu vat nay bi ban giet den gan tuyet chung! Den ngay nao do cac tiem nail va tiem uon toc, hot toc se phat tai bat ngo vi keratin co trong toc va mong tay, mong chan cua loai nguoi!
10
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét