BAN TIN THAN HUU SO 91- 2016 CHU TRUONG: PHAM DINH LAN

Men goi cac em BT Than Huu 91
Van Su Lanh
Thay Lan
phamdinhlan (david)

BAN TIN

THAN HUU 

CHU TRUONG:  PHAM DINH LAN

SO 91- 2016

TIN TUC

*   Ban Lam Vinh The vua hinh thanh website tuyen tap-vinh-nhon-lam-vinh-the blogspot.ca voi nhieu bai viet lich su can dai quan trong.  Tran trong gioi thieu cac than huu vao de doc.  Chuc ban Lam Vinh The thanh cong trong viec suu tam lich su.

Pham Dinh Lan

*   Khi doc bai Khoai Cu Luong Thuc Phan Thi Kim Ngoc va Nguyen Thi Thanh Duong con giu nhieu ky niem em dem ve khoai lang, khoai mi va canh khoai mo nau voi tom, tom kho hay ca ro.  Thanh Duong thich an khoai lang va khoai mi.  Ngoc nho lai nhung ngay khong con day hoc  moi ngay nau hang tram ki-lo khoai de ban khoai mi nau an voi dua nao va muoi dau cho cac sinh vien Cao Dang o Vinh Long.  Do la ke sinh nhai cua co giao bi bat buoc phai roi bo viec giang day vi co chong ‘nguy’ va nguon goc gia dinh ‘nguy’.  Ve chuyen khoai mi toi co rat nhieu ky niem.  Toi xin ke ra day hai chuyen:

1.      Cau Chuyen Thu Nhat:  Mot nha giao vua huu tri o tuoi 55 thi mien Nam sup do.  Tien huu tri chua lanh da mat.  Con trai cua ong di hoc tap.  Re cung di hoc tap.  Hai vo chong dau kho vi khong co tien di tham nuoi con va re.  Von lieng ma ong co duoc sau may chuc nam day hoc la mai nha nho trong mot thanh pho nho.  Khong the  bau viu doi song thanh thi trong canh ngheo doi ong giao quyet dinh ban nha.  Nhung ai mua giua luc moi nguoi deu het tien sau hai dot doi tien va com khong du an, ao khong du mac?  Hai vo chong ong giao nghi den viec ban tung bo phan cua can nha de co chut tien ve que vo noi ba giao con  mot mieng dat go do ong ba, cha me de lai.

          Ve que vo ong giao cat moi cai choi tranh nho, vach dat, cua la buon de che nang mua va vua du cho hai vo chong gia song cho het kiep nguoi.  Ong ba giao cuoc manh dat go kho can de trong khoai mi. 

          Khoai mi tuong doi de trong.  Chi can ghim long khoai mi loi 20 cm dung cach (ghim phan phia goc xuong dat va phan phia ngon huong len troi.  Neu khong, cay khoai khong moc) thi 06 thang sau khi trong se co cu an duoc.  Khoai mi khong the so sanh voi com duoc nhung khoai mi co nhieu dieu loi:

1.      khoai mi khong doi hoi dat mau mo va co day du nuoc 

2.      khoai mi chi can lot vo thi nau an duoc.  Tu hot lua bien thanh gao va tu hot gao bien thanh com phai mat nhieu thi gio va cong suc.  An com lat rat kho.  Trai lai an khoai mi nau co chut muoi la du, khong can phai co thit, ca nhu an com. 

3.      khoai mi lat mong phoi kho hay ngam nuoc nhieu ngay cho ra rut de co bot mi dung lam banh hay bien che thuc an khac trong thoi ky thieu thon luong thuc ngat ngheo nhu da xay ra vao nam 1945 va nhung nam sau 1975 o Viet Nam.

4.      cu khoai mi cang giu duoi dat cang lau thi cang nang can.  Nhu vay khong phai ton  khong gian de chua khoai.

          Dam khoai cua ong giao lam cho ong sung suong.  No bao dam vo chong ong se khong bi chet doi.

          Dan chung cang ngheo kho, thieu an, nan trom cap cang hoanh hanh.  Cai gi cung co the mat trom.  Ngoi treo chan vai phut ngo xuong thi thay mat mot chiec dep.  Nha cang ngheo cang de bi trom vi vach khong kin, cua neo khong co.  Ban dau chi la cap vat hay an cap thu gi de an qua ngay.  Tu an cap vat nguoi ta chuyen sang viec trom cap qui mo va co to chuc cua nhom nguoi khong ngheo cung khong thieu an!   Tu an cap cu khoai lang, khoai mi nguoi ta chuyen sang sang viec dung xe cam nhong va mot dam nguoi  dong dao de nho dau phong, hai dau den, dau xanh, chat mia, nho khoai mi tren mot dien tich rong lon de ban lam giau.  Dam khoai mi cua ong giao nam trong ke hoach an cap qui mo cua nhom trom cap co to chuc nay vi vo chong ong la nguoi gia yeu, neo don va co the trong xa hoi.

          Mot buoi toi khong trang sao, troi toi den nhu muc ong giao di tuan ngoai dam khoai mi.  Ong nghe co tieng dong la trong dam khoai cua ong.  Linh tinh ong cho biet co mot dam nguoi kha dong dang nho khoai mi cua ong.  Dam nguoi nghe tieng tieng ho cua ong ben len tieng hoi kho khan:  “Ai do?”.  Ong giao thay nguy.  Tay chan ong run ray.  Ong cam thay lanh nguoi vi so dam nguoi la mat giet ong neu ho biet ong la chu dam khoai mi.  Ong co giu binh tinh va dap lai mot cach yeu ot vi kinh so: “Doi qua ra day an cap vai cu khoai ve nau an.”

          Nhung nguoi an trom khoai mi keu ong lai va cho ong vai cu khoai ma ho nho trong dam khoai cua chinh ong.  Mua khoai mi nam ay ong an duoc vai ki- lo khoai do ong trong va duoc nhom nguoi an trom ban cho.

          Sang hom sau ong ba giao nau khoai mi an lot da vua nghe tieng tre nit hat tu xa vong ve:

Cay cuoc cong lam cho cay cuoc gay,

Cay cuoc gay thi khoi ra dong.

Giai phong vo day thi ta di kinh te moi

Lao dong suot ngay ma chi co khoai.

To quoc oi!  Sao the nay mai mai?

Giai phong vo day ta an don dai dai…

          An khoai xong ong giao thay van con doi.  Doi mat ong lim dim buon ngu vi met moi va ban khoan lo nghi.  Ong tu tu nham mat ngu, mot giac ngu thay com.  Ong thuc hanh cau: “Ngu tuc la an “ (Qui dort dine).

          Khong biet bay gio ong ba giao con song hay da chet.  Toi viet lai cau chuyen nay do chinh ong ke lai nhu de tuong nho den mot thay giao tinh le trong con tung quan trong mot giai doan lich su cua mot que huong chua bao gio thay duoc canh binh minh.

2. Cau Chuyen Thu Hai:  Canh that nghiep, cuoc song thieu thon va su dom ngo cua chanh quyen dia phuong lam cho toi ngao ngan it muon tham vieng ban be hay nguoi than.  Mot buoi chieu chang vang toi, duoc tin mot nguoi ban than tinh du lon tuoi hon toi rat nhieu bi binh nang, toi coi xe dap den nha tham anh.

          Anh ban nay xuat than tu mot gia dinh kha gia tai dia phuong thoi tien chien.  Thuo nho anh hoc truong Pellerin o Hue.  Theo loi anh khoe voi toi, anh co gap ba hoang hau Nam Phuong trong mot buoi le nao do o Hue.  Anh noi duoc tieng Phap va tieng Nhat.  Ngay roi Sai Gon ve que cu cuoc doi anh cang ngay cang the tham.  Toi biet anh khi chua hoc het bac trung hoc va giup anh tim viec lam qua su gioi thieu cua nhung nguoi quen biet voi toi.   Do do hai vo chong va cac con anh anh rat qui men toi.  Cac chau dinh ninh toi la em cua me cac chau vi nghe me cac chau gol toi la ‘Cau sau’.  Cuoc song cua gia dinh anh ban cung khong co dau hieu vuon len.  Con cai cang luc cang tang them.   Mot hom anh noi voi toi em cua anh co mot nguoi ban duoc bo nhiem lam tinh truong mot tinh o mien dong.  Do la mot tinh khong an ninh vi nam trong chien chu D.  Em cua anh gioi thieu anh voi nguoi ban cung khoa vua duoc bo nhiem lam tinh truong.  Anh hoi y kien toi.  Hinh nhu anh co ve khong muon len do vi ly do an ninh.  Toi khuyen khich anh nen len do cung voi gia dinh.  Anh lay lam la tai sao toi lai co y kien nhu vay.  Anh hoi toi:  “Tai sao cau khuyen khich toi dua gia dinh len tren do?”  Toi dap: “Anh chi deu tuoi Dan.  Ngay o Sai Gon thi kha gia.  Khi ve que quan thi lan dan.  Vay la co so song xa que thi tot hon.  Phai dua gion voi hiem nguy moi thanh cong.”  Mac du toi nho tuoi hon anh rat nhieu nhung anh rat tin vao loi noi cua toi vi anh kiem nhan su chinh xac cua no trong qua khu.  Anh nghe loi toi len tinh tan lap con khet mui khoi sung.  Vai thang sau anh ve tham toi voi nhung loi noi bi quan cua nguoi nhu dang troi chet.  Nao la xe do cho anh bi min.  Nao la tinh bi phao kich.  Nao la ngay nao cung thay nguoi chet va bi thuong.  Toi an ui anh nhung qua quyet anh se thanh cong o do.  Lan nay niem tin cua anh doi voi toi voi di rat nhieu vi anh chung kien canh chet choc gan nhu hang ngay.  Khong bao lau quan doi Hoa Ky duoc phai len tinh duoc xem la bat an ninh.   Tinh bat an tro thanh chon do hoi.  Quan tiem moc len nhu nam.  Hang ngay nhieu doan xe tu Sai Gon len de mua hang My, doi tien do- la xanh, do- la do tap nap.  Gia dinh anh tro nen kha gia.  Thinh thoang anh ve que cu tham toi voi nhung qua tang nhu dong ho, may chup anh mau va keo, banh cho con toi.

          Cuoc chien tro nen ac liet sau khi hiep dinh Paris duoc ky ket.  Anh phai bo su nghiep gay dung may nam qua o noi cu tru moi de ve noi sinh quan.  Anh cat mot can nha nho tren Quoc Lo 13 va song mot cuoc doi ngheo kho cua kiep nguoi mac ao gam o chon la que nguoi va mac ao rach va mang binh tat o noi sinh quan cua minh.  Sau nam 1975 gia dinh anh lam vao canh thieu an thieu mac ngat ngheo.  Anh bi suyen nang khong lam duoc viec nang nhoc.  Moi ganh nang de tren vai vo anh.  Chi buon ban rat gioi nhung viec buon ban bi cam chi nghiem nhat.  Chi nuoi gia dinh bang cach di cay dau hac o can cu Song Than.  Viec cay dau hac rat vat va vi phai cho troi nong buc dau moi de cay.  Trong cong cuoc muu sinh nay chi bi bo doi ruot bat.  Neu khong bi bo doi hu doa bat bo hay ban chi thien de ngan chan lan song nguoi xong vao can cu quan su de cay dau hac va lay nhung vat phe thai trong can cu, thi chi bi may dua tre bui doi hon lao cuop giut dau do chi cay duoc.

          Khi den tham nguoi ban gia, toi khong cam duoc nuoc mat khi thay nguoi ban gia cua minh da boc thay, hoi tho hut hong, tieng noi theu thao khong ro rang.  Vo va cac con anh nam ngu.  Nhin chi va cac chau ngu, toi noi: “Moi gio nay sao lai ngu som nhu vay?”

-     Hom nay khong cay dau hac duoc nen khong co tien.  Tat ca deu ngu doi.  Anh ban dap.

          Toi noi chuyen voi anh vai ba cau roi ra ve.  Loi nua gio sau, toi tro lai nha anh voi vai ki- lo khoai lang va khoai mi.  Toi mua khoai mi song ban lau ngoai cho.  Con khoai lang do nguoi ban au thoi, Nguyen Van Lac, cho toi mot ganh cach do vai ngay.  Tren 20 nam khong gap nhau khong ngo Lac van con nho den nguoi ban duoc anh ta huong dan bat de da o Ap Dong Tu ngay nao.  Toi van nho den nguoi ban au thoi nay vi luc nao anh cung dung ve phia toi trong moi tranh chap giua toi va nhung dua tre khac.  Toi doan biet anh o dau sau tren 20 nam xa cach.  Toi khong biet tai sao anh biet toi kho ma ganh khoai ra cho?  Roi tu do toi khong gap lai anh.

          Thay toi cho mot bao khoai, anh ban vui mung goi con: “Day bay!  Cau sau cho khoai len ne!  Day nau an.”

          Nhu cai may, cac con anh deu thuc day.  Dua lot vo khoai mi.  Dua rua khoai lang nau hai noi rieng biet bang la cay kho va cay khoai mi phoi kho.  Khoai chin, tat ca cac chau cung cha me ngoi an ngon lanh mac cho khoai nong phong tay.

****

          Toi da trai qua thoi ky khoai cu va chuoi chien thinh hanh nam 1945.  Luc ay toi la mot dua tre duoc me va ba cham soc ky luong vi cha mat viec nhung cuoc song van am no.  Mua khoai cu thinh hanh sau nam 1975 lam cho doi toi va nhung nguoi dong canh ngo trai qua nhung giay phut kinh hoang.  O Hoa Ky, noi 99.9% dan chung deu duoc an uong day du nhung nguoi ta rat qui thuc an.  Khi an o quan tiem ho xin hop de dem thuc an con du ve.  Do la dieu toi hoan toan khong thay o que nha mac du thit, ca o nuoc ta rat dat, su dinh duong cua dai da so dan chung rat thieu thon.  3/4 luong thang duoc dung vao viec mua thuc pham.    Khi vao cua hang ban thuc pham Hoa Ky toi giut minh khi thay khoai mi duoc goi trong giay kieng voi nhan hieu rat trinh trong.  Chuyen lam nho nhung y nghia rat lon:  tran qui vat nuoi song minh.

*    Cam on: 1. Lam Thi Phuong da giup toi am ten goi cua thao moc mang ten khoa hoc Lagotis integrifolia.  Ten goi tieng mandarin la Ya zhong tu er cao am thanh: A Trung Tho Nhi Thao (Co Tai Tho Trung A).  2.  Lu Phuong tuc Pham Van Lam ve hinh anh Sai Gon, Cho Lon, Nam Dinh. 3. Phung Thi Thanh ve hinh anh cac chau trong ngay hoi quan nhan Hoa Ky o Washington DC.

*   Dai phu Nguyen Dang Cung khong biet co hoc tap cai tao hay khong ma biet ro ky thuât trong khoai mi va viec tim kiem cu chup tuc Hoai Son trong cac vi thuoc qui trong  Dong Y.  Trong bai viet ve Cac Loai Cu Luong Thuc, vi khong dau, nen doc gia nham lan giua cu NANG va cu NAN.  Cu Nang it duoc biet vi do la mot loai day co gai moc hoang trong rung, co cu to an duoc nhung phai u lau ngay de khu bot chat doc nhu da ngam khoai mi de co bot mi vay.  Cu nan la mot loai cu nho, tron, giep hai dau, moc duoi nuoc.  Cu nho; ruot trang co the an tuoi.  Trong mon mi vit Lacaze o Cho Lon truoc kia thuong co cu nan Eleocharis tuberosa (water chesnut; chataigne d’eau; ma thay) va du du thai mong ngam trong giam+duong.  Chi Le Khanh va Lien Nhu deu co ve xa la voi cu NANG ma chi biet cu NAN.  Dieu nay cung de hieu vi cu NANG moc hoang dai trong rung nen it nguoi biet no. 

*   TIN VE NHUNG NGUOI THAN QUEN VA BAN HUU VINH VIEN RA DI

          Qua email cua Nguyen Buu Khanh chung toi duoc tin:

-     Hoa Thuong Thich Tich Chieu, Chua Tay Tang Binh Duong, vien tich ngay 04-07-2016 tai Binh Duong, tho 105 tuoi.

-     GS Bui The San (Trinh Hoai Duc va Bo De Binh Duong) vua qua doi ngay 24-09- 2016 o Nam California tho 75 tuoi.

-     Qua Nghieu Minh va Vu Van Chuong (Uc) chung toi duoc biet:

-     GS Pham Hoai Duc (truong Ly Thuong Kiet) vua qua doi ngay 01-10-2016 o Trung Chanh tho 83 tuoi.

          Mot nen huong long goi den thay Thich Tich Chieu va hai dong nghiep Bui The San va Pham Hoai Duc.

Pham Dinh Lan

          Lan cuoi cung toi gap thay Thich Tich Chieu la nam 1977 khi du dam tang cua con trai ong Luu Tan Kinh, em ho cua tien si Chau Tien Khuong. 

          Nam 1982 toi thay anh Bui The San tai giao duong Binh Duong trong mot buoi noi chuyen ve cham cuu to chuc tai day.  Vi thay anh ban ron nen toi khong co dip noi chuyen voi anh.  Nam 1995 toi di Saint Louis tham anh Ta Ngoc Tuong.  Anh Tuong cho toi biet anh Bui The San bi stroke khi di My cung chiec phi co voi anh nam 1992.

          Sau nam 1975 toi khong gap lai anh Pham Hoai Duc lan nao. 

          Anh Duc va anh Pham Dinh Huy cung hoc chung lop Viet- Han DHSP Sai Gon.  Toi hoc khac ban nhung moi nam khi thi len lop ba ho Pham chung toi thuong duoc sap ngoi xen ke gan nhau nhat la ngoi gan anh Pham Dinh Huy.  Vao dau thap nien 1990 toi co nghe tin anh Duc bi stroke.  Luc anh Vo Dinh Ai con song toi xem anh chup va thay anh Duc tham du tiec cua cac cuu giao su truong Ly Thuong Kiet to chuc o nha anh Ai o Go Vap.  Luc ay binh cua anh duoc binh phuc kha nhieu.  Truoc khi tot nghiep DHSP anh Duc day LTK luc truong con ‘han vi’ chua thuoc bo Quoc Gia Giao Duc.  Hinh nhu anh co day o Phan Thiet truoc khi ve LTK tro lai va tru o Trung Chanh sau khi lap gia dinh o do.  Phung Thi Thanh co len Lai Thieu tham anh Pham Hoai Duc khi ve Viet Nam.  Luc ay anh song o nha mot nguoi con gai co nha cua khang trang o Lai Thieu.

VAI CHUYEN QUANH TA

Ky Nghe Hoa Va Sinh Suat

          Mot cach khach quan nguoi ta nhan thay sinh suat cao duoc tim thay o cac quoc gia:

-     kinh te nong nghiep

-     ty le dan nong thon cao hon ty le thi dan

-     ty le nguoi ngheo va khong co dieu kien di hoc cao.

          Dieu nay cung de hieu doi song o nong thon rat binh di va em dem.  Nguoi dan khong co nhieu thu giai tri.  Dat dai o nong thon kha rong rai nen co nhieu con cung khong  lo ngai cho o.  Chi can mat mot ngay cong la co mot tup leu ly tuong cho mot gia dinh hanh phuc duoi  nhan quan cua ba ‘Me Que’.

          Trong xu nong nghiep chiu anh huong cua Khong Giao nhu Trung Hoa va Viet Nam  che do da the duoc chap nhan.  Y niem da tu da ton la da phuc duoc co vo.   Nam phai duoc de cao vi nam phai la nhan to cua su truyen tu luu ton, la thanh phan phung duong cha, me va cham soc mo ma to tien va cuoi cung la nhan luc lao dong san xuat nong nghiep.  Cang dong con luc luong san xuat cang manh, doi song cang am no hon.  O  Trung Hoa va Viet Nam ngay xua, ngoai che do da the con co co tuc tao hon va chi phuc quan hon.  Tinh trang tuong tu cung duoc tim thay o An Do.  Do la ly do cho thay tai sao dan so gia tang nhanh o cac nuoc nong nghiep, trong nam va de cao che do da the.

          Khoa hoc ky thuat Anh Quoc phat trien voi cuoc cach mang ky nghe vao the ky XVIII.  No phat trien o Phap sau cach mang 1789.  Den the ky XIX cac nuoc Anh, Phap, Hoa Ky, Hoa Lan, Duc deu ky nghe hoa.  Cac quoc gia nay deu la quoc gia Bach Chung theo Thien Chua Giao hay Tin Lanh Giao.  Kinh te cac nuoc ay rat phon thinh.  Dan chung co doi song vat chat day du.  Giao duc phat trien.  Sinh hoat nong nghiep bi sinh hoat ky nghe lan at.  Nhieu nong dan ra thanh pho tim cong an viec lam trong cac nha may.  Ho tro thanh thi dan.  Ho duoc tiep xuc voi nhung tu tuong moi, nhung phat minh moi va nep song tien nghi moi.  Con cai ho duoc hoc hanh.  Do la phuong tien tien than va cai thien cuoc song mo rong cho moi cong dan trong mot quoc gia dan chu va ky nghe.  Doi song o thanh thi cang ngay cang tro nen kho khan.  Dat dai co gioi han trong khi thi dan gia tang qua nhanh.  Thanh nien lon len phai lo hoc hanh va bat dau cam thay ngot ngat  trong xa hoi may moc.  Phong trao song doc than nay no som o Phap.  Phu nu co chong hay thanh nien co vo deu khong muon co con hoac  muon co it con.  Tuong De Lattre chi co mot con trai duy nhat.  Tuong De Gaulle co ba con: mot trai (do doc va nghi si Philippe De Gaulle vua mat nam 2016, tho 94 tuoi), 02 nguoi con gai: co Anne De Gaulle mat nam 1948 khi moi 20 tuoi va ba Elisabeth De Gaulle (1924- 2013), vo cua mot tuong lanh Phap.  Do la hai vi tuong noi danh co doi song kha quan trong xa hoi.  Truong hop nguoi Da Trang o Hoa Ky hay o Anh cung na na nhu the.  Cac gia dinh Hoa Ky vao tien ban the ky XX rat dong con nhat la cac gia dinh theo dao Thien Chua.  Nhung con so thong ke dan so doi chieu duoi day cho thay tinh trang gia tang dan so cua Phap cham chap nhu the nao.

Quoc Gia               Nam             Dan So

Phap                      1946             40. 5 trieu dan

                              2016             64. 5 trieu dan

Viet Nam                1946             23 trieu dan

                              2016             92 trieu dan

          Phap la mot nuoc ky nghe.  Viet Nam la mot nuoc nong nghiep.  Nam 1946 dan so Phap lon hon dan so Viet Nam 17. 5 trieu nguoi.  70 nam sau dan so Viet Nam lon hon dan so Phap 27. 5 trieu nguoi.  Tu nam 1945 den 1975 Viet Nam co chien tranh lien tuc.      

          O A Chau Nhat Ban la quoc gia ky nghe hoa dau tien.  Dan so Nhat nam 1940 loi 73 trieu nguoi.  Nam 1945 chi con 71.5 trieu.  Dan so giam 1.5 trieu nguoi chet vi chien tranh.  Nam 2010 dan so Nhat la 128 trieu nguoi.  Den nam 2015 dan so Nhat giam xuong con 127 trieu nguoi.  91% nguoi Nhat la thi dan.  So nguoi lam nghe nong chi chiem 5% dan so.  Mot so nguoi song o nong thon nhung khong lam nghe nong ma lam viec o cac thanh pho lon.

          Nguoi Nhat vat lon voi cuoc song.  Nuoc Nhat nho hep.  Tren 70% dien tich nuoc Nhat do nui rung chiem ngu.  Nha cua o cac thanh pho rat dat.  Hang ngay dan chung phai thuc day that som coi xe dap ra tram xe lua de ngoi xe lua di lam cach do 01 hay  02 gio dong ho xe lua!  Mai den 09, 10 gio toi ho moi ve den nha.  So gio ngu trung binh moi ngay cua ho loi 05 hay 06 tieng dong ho! 

          Cho den cuoi the ky XX luc luong san xuat o Nhat dua vao suc lao dong cua nam phai.  Phu nu o Nhat thuong o nha sau khi co gia dinh du co trinh do hoc van cao.  Chinh vi vay nguoi chong phai lam viec nhieu hon.  Su met moi the xac lam cho nguoi ta xao lang doi song goi chan.  Nam nu thanh nien lo hoc hanh de tim nguon song cho tuong lai.  Ho khong muon lap gia dinh vi e ngai khong du suc lap mot to am rieng, cung khong du dieu kien cham soc, giao duc con cai va dam bao hanh phuc cho gia dinh.  Tren luc dia Trung Hoa co chanh sach mot con vi nuoc ngheo khong du kha nang nuoi dan.  O mien Bac co triet ly Ba Khoan cung nham muc dich tuong tu.  Ba Khoan la:  Khoan Yeu, Khoan Cuoi, Khoan Con.

          Nam khong muon co vo.  Nu khong muon co chong.  Do la hien tuong dang bao dong o Nhat.  Trung Hoa co gan 1.5 ty dan nhung voi chanh sach mot con trong may chuc nam qua Trung Hoa roi vao khung hoang:  dan so gia nua khong kha nang san xuat tang cao;  quan binh NAM- NU bi pha vo dan den tinh trang NAM thua, Nu thieu.  Hang tram trieu nguoi Hoa tren luc dia khong co vo.  Chanh sach mot con bi bai bo vao nam 2015.

          Nhat noi tieng ve ky nghe robot (nguoi may).  Ky nghe ‘Vo Hoa Lan’ (Dutch wife; epouse neerlandaise) tuc ky nghe bup be tinh duc (sex doll) phat trien cang lam cho thanh nien nam nu Nhat cang thay khong can thiet lap gia dinh de phai lo lang va tranh cai giua vo chong.  ‘Vo Hoa Lan’ cung dep, diu hien va khong he cai va!  Su sut giam dan so va su gia tang ty le nguoi gia la bai toan chanh tri, kinh te va xa hoi quan trong cho nuoc Nhat hien nay.

          Nguoi Da Trang Thien Chua Giao va nguoi Da Trang Anglo- Saxon va Tin Lanh Giao co vai tro quan trong trong cong dong nhan loai tu the ky XVI den nay.  Nguoi Da Trang Anglo- Saxon hay theo Tin Lanh Giao (Anh, Hoa Ky, Hoa Lan, Duc v.v.)  co ve vuot troi hon nguoi Da Trang Thien Chua Giao nhu Bo Dao Nha, Tay Ban Nha, Y, Phap ve phuong dien kinh te, thuong mai va khoa hoc ky thuat.  Cac nuoc Au- My da trang deu la nhung nuoc dan chu, huu than nhung chanh quyen the tuc.  Luat pha thai, hon nhan dong tinh dan dan duoc cong nhan o cac quoc gia dan chu Au- My mac cho su phan doi cua cac ton giao.  Ty le nguoi Da Trang o Hoa Ky giam dan.  Nam 2016 Hoa Ky co 324 trieu dan so voi 200 trieu dan vao nam 1965.  Su gia tang 124 trieu nguoi trong vong 51 nam khong hoan toan do su sinh san cua nguoi Hoa Ky ma con do su nhap cu cua cac dan toc khac tu ngu chau nhieu nhat la su nhap cu cua nguoi Latinos tu Trung va Nam My vao.  Trong nuoc sinh suat cua nguoi  Hoa Ky goc Phi Chau cao hon sinh suat cua nguoi Da Trang Anglo Saxon hay goc Au Chau rat nhieu. 

Chung toc              Ty le

Da Trang                62%

Nguoi Latinos          15.3%

Da Den                   14.3%

Dan goc A Chau        8.4%

          Nhung con so tren cho thay trong mot thoi gian khong xa, do sinh suat cao cua nguoi da mau, do su pha chung va lan song nhap cu hang nam tu ngu chau, nguoi Anglo Saxon khong con chiem da so o Hoa Ky.

Tin Tuc Bau Cu Tong Thong Hoa Ky

          Khi Ban Tin Than Huu 91 ra mat  chi con 32 ngay nua thi  nguoi Hoa Ky di bau tong thong. 

          Lien danh Donald Trump va Mike Pence dai dien cho dang Cong Hoa.

          Lien danh Hillary Clinton- Tim Kaine dai dien cho dang Dan Chu

          Ngoai ra con co lien danh Gary Johnson- William Weld cua dang Libertarian va lien danh  cua ba Jill Stein- Ajamu Baraka cua dang Xanh (Thanh Dang).  Hai lien danh sau nay khong duoc du cac cuoc tranh luan vi khong dat duoc 15% trong cac cuoc tham do du luan.  Cu tri chi luu y den den ung cu vien cua hai dang lon.  Cho den nay chua co ung cu vien doc lap hay  de tam dang nao dac cu tong thong.

          Trong cuoc tranh luan dau tien ba Hillary Clinton co ve tren co ong Trump rat nhieu.  Ba binh tinh va co ve quen thuoc voi thuat dau tranh o nghi truong.  Ba tan cong vao nhuoc diem cua ong Trump.  Ong Trump co ve mat binh tinh khi bi tan cong.  Ong gay gian doan  luc doi phuong phat bieu 58 lan.  Ba Hillary gay gian doan cho ong 17 lan.  Ba Hillary cho rang ong Trump la nguoi ghet dan ba khi goi nu hoa hau hoan vu Alicia Machado la ‘piggy’ (map nhu heo), ‘housekeeping (giu nha), ‘eating machine’ (may an) chi vi nguoi dep la nguoi Latina.  Ba tan cong ong Trump khong cho xem giay khai thue loi tuc va dua vao do dua ra nhieu gia thuyet bat loi cho nha ty phu.

          Nha ty phu lan hup trong cuoc van dong den noi chu tich dang Cong Hoa phai doa trung phat cac ung cu vien doi thu cua ong Trump khong thi hanh loi hua ung ho ung cu vien duoc dang de cu.  Rubio da thi hanh loi hua.  Ong Kasich lo di di loi doa cua chu tich dang.  Lap truong cua ong Kasich la Hiep Chung Quoc Hoa Ky tren dang.  Ong Ted Cruz voi va tuyen bo bo phieu cho ong Trump vi nam 2018 ong se tai ung cu nghi si o Texas.

          Cuu tong thong Bush I tuyen bo lap lung rang ong co the bo phieu cho ba Hillary.  Con gai cua cuu tong thong Bush II van dong gay quy cho ba Hillary o Paris.  Cuu ngoai truong Collin Powell va bo tuong Quoc Phong Robert Gates khong thay net uu viet cua duong loi cua ong Trump dua ra.

          Sau cuoc tranh luan lan thu nhat 61% du luan cho rang ba Hillary thang.  Rieng ong Trump va con trai ong thay rang ong thang.  Ban van dong bau cu cua ong Trump khong duoc noi ong Trump thua trong cuoc tranh luan.  Sau cuoc tranh luan ong mat nhieu thi gio voi co hoa hau nguoi Venezuela, Alicia Machado, vi nhung loi le xuc pham danh du nu gioi va co tinh ky thi nguoi Latino.

          Cac to bao Cong Hoa o Texas, Arizona, Ohio ung ho ung cu vien Dan Chu.  To USA Today keu toi dung bo phieu cho ong Trump.

          To New York Times tiet lo  ong Trump khong dong thue Lien Bang 18 nam lien vi nam 1995 ong khai lo 916 trieu.  Trong cuoc tranh luan lan thu nhat, khi ba Hillary de cap den viec ong khong dong thue loi tuc va khong xuat trinh giay khai thue loi tuc nhu cac ung cu vien tong thong da lam, ong noi nho rang ong khon vi khong dong thue!  Ong Christie, thong doc New Jersey, va ong Giuliani, cuu thi truong New York, khen viec ong Trump khong dong thue 18 nam la mot ‘thien tai’ (genius).  Ba Hillary chup co hoi nay de hoi: Trong mot nam thua lo 916 trieu thi ‘thien tai’ o cho nao?  va goi y mot nguoi lam an thua lo trong mot nam 916 trieu, khai pha san 06 lan trong thoi ky kinh te phon vinh la mot nha kinh te dai tai lam cho dat nuoc vi dai?

          Toa an tieu bang New York dieu tra mot to chuc tu thien cua ong Trump khong phu hop voi ton chi tu thien dung nghia co no.  Viec ong Trump lay $ 22,000  trong quy tu thien de mua mot tranh ve hinh ong va dung $ 25,000 tang nu bo truong tu phap Florida la ba Pam Bondi khi ra tranh cu de lam ngo ve vu Dai Hoc Trump gay sung sot cho nguoi nghe.  Di nhien ong cuc luc dinh chanh.  Ngay 03-10-2016 Trump Foundation duoc linh toa an New York ngung viec gay quy tu thien cho Foundation nay.

          To Newsweek dua ra hai tin hoan toan bat loi cho ung cu vien dang Cong Hoa:

1.      ong Trump vi pham linh cam van Cuba

2.      ong Trump den Pennsylvania va manh mieng chi trich viec mua thep Trung Quoc.  Theo ong, thep Pennsylvania tot hon (co tieng vo tay hoan nghinh).  Nhung theo Kurt Eichenwald cua Newsweek thi ong Trump mua thep Trung Quoc de xay cat khach san, cao oc cua ong!

          Ong Trump khong duoc su ung ho cua:

-     mot so dang vien Cong Hoa

-     phu nu ke ca phu nu Cong Hoa

-     nguoi Da Den

-     nguoi Latino

-     nguoi Do Thai

-     nguoi Trung Dong Hoi Giao

-     mot so gia dinh quan nhan co than nhan vi quoc vong than

-     mot so lon tin huu Thien Chua Giao ngoan dao, kinh trong Duc Giao Hoang

-     nguoi bang quang khong thich: a. tanh tinh cao ngao cua ong b. cach boi ban doi phuong khong bang chung cua ong c. thai do ong chu (bossy) cua mot nha ty phu d. nhung loi da kich ca nhan doi khi tho bao va tho tuc cua ong thay vi trinh bay chanh sach va duong loi cua mot nguoi sap lam tong thong  e. su thach thuc va xem thuong du luan khi cho rang khong  dong thue Lien Bang la su khon ngoan, la ‘thien tai’ nhu thong doc Christie va cuu thi truong Giuliani khen.  80% nhung nguoi ung ho ong cung cho rang dong thue la nghia vu dan su. f. cach noi qua va lat lai cua ong g. su khen ngoi cua ong danh cho cac nha doc tai nhu Vladimir Putin cua Nga, Saddam Hussein cua Iraq h. su nong noi va oc doc doan cua ong khi bi doi phuong danh vao cho nhuoc cua ong. i.  nhung gi ong len an va chi trich gay gat la nhung gi ong da lam (thue khoa, sat thep Trung Quoc v.v) !! j. su hieu biet cua ong ve cac van de quoc noi va quoc te ngheo nan va lech lac.  Pho tong thong Biden (Dan Chu) phai noi: “Ong Trump khong phai la nguoi xau nhung su dot nat cua ong rat sau.”  Dieu nay khong co gi la ca.  Ong chua he co mot chuc vu dan cu trong quoc hoi hay trong mot thi xa de co kinh nghiem ve hanh phap hay lap phap.  Ong song trong mot nuoc duoc xem la thanh tri dan chu the gioi nhung ong say me cach cai tri doc tai cua Putin de khen Putin duoc 86% dan chung danh gia cao!  Lam the nao so sanh cach danh gia cua dan trong mot xu doc tai voi dan trong mot xu dan chu?  Trong xu dan chu duoc 50% + 1 phieu bau thi duoc dac cu.  Muon dat duoc ty le nay khong phai la chuyen de dang.  Trai lai trong quoc gia doc tai lanh tu dac cu 99.9% la chuyen thuong.  Vay gia tri cua nguoi dac cu 50% + 1 va nguoi dac cu 99.9% cai nao qui hon va lam cho cu tri bo phieu thoai mai hon?

          Ong Trump chi con hai hy vong mong manh.

          Hy vong thu nhat la thang trong cuoc tranh luan thu hai bang nhung moi tinh lan nhan cua cuu tong thong Bill Clinton va ke ca ba Hillary nua!  Khi nguoi that the dung dao duc de tu ve.  Nhung chuyen dao duc co phai do nguoi dao duc neu ra khong?  Chuyen tranh chuc vu tong thong co quan he gi voi nhung moi tinh lan nhan cua mot nguoi khong ra tranh chuc vu do?  Chuyen do da duoc ong Starr dieu tra mot thoi bien no thanh chuyen khieu dam.  Nhung sau 08 nam cam quyen ong Bill Clinton duoc du luan danh gia thanh cong 59%.  Su danh gia nay cho thay su dong gop cua ong cho Hoa Ky lon hon chuyen tinh yeu lan nhan cua tuoi tre.  Ong  Trump se nhac den chuyen khong chung thuy cua gia dinh Clinton.  Dieu nay dung hay khong, khong ai co bang chung cu the nao de xac minh du khong ich loi gi cho chuyen tranh luan bau cu.  Dieu hien nhien la ong Bill Clinton va ba Hillary van mot vo mot chong mac du nguoi ta mo ta ong la nguoi tre, tu do, cap tien va bay buom.  Ong Trump va cac co van  than can cua ong nhu Giuliani, Newt Gingrich nhu the nao?  Tat ca deu trong sang nhu pha le?  Neu ong Trump dua van de ‘dao duc’ ai tinh vao tranh luan thu hai ong se duoc gi?  hay chi duoc du luan bang quang dung loi noi cua chua Jesus ve vu nem da ba Madeleine: “Ai thay minh vo toi thi nem da truoc.” de phan lai?

          Hy vong thu hai la cho Assange cua Wikileak tung ra nhung tin tac hoan toan bat loi cho ung cu vien dang Dan Chu, neu co.  Nhung chuyen Benghazi da duoc dieu tran truoc Quoc Hoi.   Churyen email  da duoc FBI dieu tra xong.  Chuyen Lewinsky da duoc dieu tran, va duoc nha luat hoc Starr dieu tra va thong qua.  Suc khoe cua ba Hillary Clinton?  Cac ong Franklin Delano Roosevelt, Eisenhower, John F. Kennedy…tung bi binh va da dac cu.  Gia su ba Hillary Clinton dac cu va khong the hanh su chuc vu tong thong thi hien phap co dieu khoan danh cho pho tong thong Tim Kaine quyen thay the.  Con chuyen kinh thien dong dia gi khac kha di lam cho cu tri thay doi su lua chon cua minh?  Dang Dan Chu van ngo vuc Nga tac tin tuc bau cu de chi phoi cuoc bau cu co loi cho ong Trump.  Neu ho thanh cong do la su bat hanh lau dai cho tuong lai Hiep Chung Quoc Hoa Ky.

****

          Ngay 04-10-2016 co mot buoi tranh luan giua hai ung cu vien pho tong thong:  Ong Mike Pence cua dang Cong Hoa va ong Tim Kaine cua dang Dan Chu.

          Cuoc tranh luan giua hai ung cu vien pho tong thong khong anh huong nhieu den ket qua cuoc bau cu.  Nhung doi voi ong Donald Trump, mot nguoi khong co kinh nghiem hanh phap, lap phap va ngoai giao, ong can dua vao kinh nghiem cua ong Mike Pence va co nhien ong can ong Pence thang trong cuoc tranh luan.

          Duoi day chung toi xin noi qua ve tieu su cua hai ung cu vien pho tong thong cua dang Cong Hoa va Dan Chu trong ky bau cu tong thong nam nay.

Tuoi tac: Ong Mike Pence sinh nam 1959 o Indiana trong mot gia dinh goc Ai Nhi Lan. 

          Ong Tim Kaine sinh nam 1958 o Minnesota trong mot gia dinh goc Ai Nhi Lan va

          Scotland.

Ton giao:  Ca hai ong Pence va Kaine deu theo dao Thien Chua.  Ong Kaine tung theo

          phai doan truyen giao giang dao o Honduras.  Nho do ong noi tieng Tay Ban Nha

          luu loat.

Gia the:  Gia dinh ong Pence lam chu nhieu cay xang. 

              Than sinh ong Kaine la tho han.

Hoc luc:  Ong Pence hoc dai hoc Indiana.  Ong co cu nhan lich su nam 1981 va tien si

          luat nam 1986.

          Ong Tim Kaine co cu nhan kinh te hoc hang Summa cum laude (Toi Uu) o dai

          hoc Missouri nam 1979 va tien si luat o dai hoc Harvard nam 1983.

Kinh nghiem nghe nghiep:  Ong Pence dac cu dan bieu 06 nhiem ky (2001- 2013). 

          Ong co nhieu kinh nghiem lap phap.  Trong dang Cong Hoa ong thuoc khuynh

          huong Tea Party (Tra Dang).  Nam 2013 ong dac cu thong doc Indiana.

          Ong Kaine la giao su luat, thi truong Richmond (1998- 2001), pho thong doc

          Virginia (2002- 2006); thong doc Virgina (2006- 2010), chu tich dang Dan Chu

           (2009- 2011), nigh si Lien Bang (2013-).  Ngoai ra ong Kaine con co kinh nghiem

           trong giao thiep voi cac nuoc Trung, Nam My noi tieng Tay Ban Nha nho thoi

          gian giang dao o Honduras.

          Nhu vay ong Tim Kaine lon hon ong Mike Pence 01 tuoi.  Ong Kaine nho hon

          ong Trump mot con giap (12 tuoi).  Ong Pence nho hon ba Hillary Clinton 12 tuoi.

          Ong Pence va Kaine deu co tien si luat. 

          Ong Pence co 12 nam kinh nghiem trong Ha Vien va 03 nam trong hanh phap cap tieu bang.

          Ong Kaine co nhieu nam kinh nghiem trong giao duc luat o dai hoc Richmond, 12 nam kinh nghiem hanh phap tu thanh pho den tieu bang; 02 nam kinh nghiem lanh dao dang chanh tri va 03 trong nganh lap phap Thuong Vien Lien Bang.

          Hy vong rang cuoc bau cu tong thong nam 2016 dien ra suong se.  Ket qua cuoc bau cu duoc moi nguoi chap nhan mot cach vui ve, coi mo nhu chap nhan ket qua mot tran the thao.  Neu xay ra moi su kien cao, khieu nai de phai nho den Toi Cao Phap Vien quyet dinh ket qua cuoc bau cu nhu da xay ra trong cuoc bau cu tong thong nam 2000 thi lan nay su rac roi tang len gap tram lan. 

          Thang 02 nam 2016 chanh an Toi Cao Phap Vien Antonin Scalia (bao thu) dot ngot tu tran.  Tong thong Obama de cu chanh an Merrick Garland thay the ong Scalia nhung Thuong Vien Cong Hoa tu choi khong chuan nhan ma cho ket qua cuoc bau cu tong thong ngay 08-11-2016.  Neu ung cu vien dang Cong Hoa thang cu thi vi chanh an Toi Cao Phap Vien se thuoc khuynh huong bao thu cua dang Cong Hoa.  Hien thoi Toi Cao Phap Vien chi co 08 vi chanh an (Justice).  Neu xay ra kien cao nhu nam 2000 va neu cac chanh an Toi Cap Phap Vien bo phieu 4= 4 thi vu kien se giai quyet nhu the nao?

          Trong cuoc tranh luan lan thu nhat ong Trump hua se chap nhan ket qua cuoc bau cu.  Vay chung ta rang nho nhung gi ong Trump noi. 

          Trong canh bon phuong tam huong roi nhu to vo ong Trump duoc 04 la phieu danh du hiem co:

1.      phieu cua nghi si Ted Cruz, nguoi cam gian ong Trump mo ta vo ong nhu Chung Vo Diem va noi bong gio cha ong Cruz co  dinh liu den vu am sat tong thong Kennedy nam 1963 o Texas.  Ong Cruz hua ung ho ong Trump sau khi thua phieu o Indiana.  Tai dai hoi dang Cong Hoa o Cleveland, Ohio, vao thang 07 vua qua ong khong tuyen bo ung ho ong Trump ma keu goi cu tri bo phieu theo luong tri.  Khi ong chu tich dang Cong Hoa doa co bien phap trung phat nhung ung cu vien tranh cu khong ung ho ung cu vien cua dang tuc ong Trump trong truong hop ho ra tranh cu sau nay.  Ong Cruz tuyen bo ung ho ong Trump.

2.      con trai ong Jeb Bush ung ho ong Trump.  Ong Jeb Bush dinh chanh ong khong bo phieu cho dang Libertarian cua Gary Johnson.

3.      Nguoi em di bao cua tong thong Obama la Malik Obama hien song trong lang Kogela, Kenya.  Ong nay la nguoi nguong mo nha doc tai Qaddafi cua Libya.

4.      Mot cau be nguoi Trung Dong hoc lop ba tuc gian ba co giao kho tanh va cho diem gat gao.  Chau noi voi ban: “Tao vai cho ong Trump dac cu de ong duoi tao ra khoi nuoc My de khoi hoc voi co giao nay.”  Qui hoa thay!  Mot cau be hoc lop ba da biet theo doi cuoc bau cu tong thong Hoa Ky.

          Trong bon phieu hiem nay ong Trump mat hai phieu cua Malik Obama con o Kenya va cau be Trung Dong hoc lop ba chua den tuoi di bau.  The la cau be lop ba nay con gap co giao kho tanh it ra 10 thang nua.