BAN TIN THAN HUU SO 120- 2019 CHU TRUONG: PHAM DINH LAN CHAO MUNG XUAN KY HOI (2019)

TAN NIEN VAN PHUC DAO LAM MON

Thay Lan

phamdinhlan (david)

TB:  Cam on em Nguyen Thi Tho, Nguyen Buu Khanh, Duong Duc Tai, Nguyen Thi Thap, Nguyen Dang Cung, chi Lien Nhu, chi Hanh Bullion, Phung Thi Thanh, Nguyen Hoan Nguyen, Pham Quoc Kiet, , Huynh Van Thanh (An), Albert Pham, Victoria Pham, Wellington Pham co loi tham hoi.  Van phuc trung lai cho nguoi chan tam.

BAN TIN

THAN HUU

SO 120- 2019

CHU TRUONG:  PHAM DINH LAN

CHAO MUNG

XUAN KY HOI (2019)

TIN TUC

*   Cam on Phan Kim Ngoc co loi tham hoi.  Cau chuc ong xa cua em phuc hoi suc khoe binh thuong.

*  Cam on anh Le Phat Trien van con nho nguoi ban dong nghiep hien song xa anh ngan dam.  Van su lanh den voi anh va cac chau.  Xin anh dot gium toi mot nen huong goi den chi.  Co gap anh Tran Kim Ton, Nguyen Tan Trong, Do Hong Ngoc cho toi goi loi tham.

*  Cam on em Nguyen Buu Khanh van con nho den truong Bo De trong nhung nam chinh chien.  Moi lan noi chuyen voi em tren dien thoai hay nhan duoc email cua em toi luon luon nho den ba em luc con o trong Thien Duc Tu.  Em la hinh anh Binh Duong con luu lai trong toi tren tan tho.  O SJ em co gap anh Nguyen Dong Danh lan nao khong?  Toi mat lien lac voi anh tren 12 nam nay.  Neu co gap anh Danh em nho  xin so dien thoai cua anh Danh va goi cho toi.  Van su lanh trong nam Ky Hoi.

*  Cam on nu si Dang Ngoc Le Khanh da bo nhieu thi gio danh dau cac bai viet cua toi.  Da vay chi con phai tim hinh anh de minh hoa ve cay co, thu vat lan hinh anh nhan vat ich su.  Tuy chua gap mat lan nao toi nhu da thay duoc kha nang dich thuat, lam tho va to chuc art2all.net rat dac biet cua nu si thanh Phu Xuan nay (Hue).  Thinh thoang chi Le Khanh sua loi chinh ta gium toi.  Nu si Dang Ngoc Le Khanh co oc to chuc cao, co nhieu sang kien, gioi ve computer va nhiep anh nghe thuat.  Chi phan loai cac bai viet cua toi qua cac tieu de:  Chuyen Thao Moc, Chuyen Dong Vat, Chuyen Viet Nam. Chuyen Nuoc Ngoai, Vai Chuyen Quanh Ta, Phan Anh Ngu…va moi day Chuyen Nguyet Quoc voi nhan vat Bat Mang.

*  Neu nu si Dang Ngoc Le Khanh am tham lam viec mien phi moi ngay de co nhung loi van, cau tho tren art2all.net thi cac ban Nguyen Huu Loc, Lam Vinh The, em Nguyen Thi Thanh Duong va chau Nguyen Hoan Nguyen (Thanh Quan) khong ngung viet lach, sang tac van tho va suu tam tai lieu lich su.  Xe chay cham, may no em thi chay nhanh duoc.  Nguoi lam viec am tham va  bat vi loi tat dat nang suat cao.  Do la suc manh vo dich va vo hinh cua TINH THAN.

*  Suot 14 nam lam Hoi Truong Hoi Ai Huu Binh Duong anh Nguyen Huu Cua cho ra doi Dac San Binh Duong.  Dac San keo dai tu nam 2000- 2014 moi ngung an hanh.  Trong suot thoi gian nay anh Cua va chi Kim Sa rat vat va voi sinh hoat cua Hoi nhat la voi Dac San Binh Duong voi du thu cong viec ma nguoi khong lam khong sao biet duoc: chon bai, danh may bai, dua ra nha in.  Tien dau de tra cho nha in?  In xong phai cho hang ngan Dac San ve nha mua tem goi cho cac dong huong.  Cong viec co ve tam thuong nay nang gap 10 lan to chuc mot dam cuoi!  To chuc dam cuoi chi co mot lan.  Cong viec ra Dac San, in an, chay tien tra nha in, mua tem va bo mot so thi gio ra nha in cho Dac San ve nha roi ra buu dien goi Dac San cho dong huong la cong viec dinh ky keo dai 14 nam lien.  Thuong De thuong cong anh chi Cua roi day nhe!

*  Chuc chau Nguyen Hoan Nguyen (Thanh Quan) chong binh phuc sau cuoc giai phau mat lan thu nhi.  Trong khi cho doi giai phau lan thu hai chau co gang danh dau bai Nam Hoi Noi Chuyen Heo cho kip Tet Ky Hoi.  Chau danh dau bai sau khi mo mat lan thu nhat nghia la chi co mot mat hoat dong binh thuong ma thoi.  Van Su Lanh den voi nguoi chan tam.  Cau Sau Pham Dinh Lan.

*  Tu ngay 22-12-2018 den ngay 25-01-2019 (ngay phan tin nay duoc viet ra) chanh phu dong cua tren mot thang.  Moi ngay kinh te bi thiet hai loi 310 trieu My kim (310 x 35=  gan 11 ty My kim).  Ngoai thiet hai ve kinh te van de an ninh quoc gia, an ninh phi truong, ve sinh cong cong o cac dia diem du lich, cong vien quoc gia…cung duoc dac biet luu y den.  800,000 cong nhan va nhan vien Lien Bang lam viec khong luong.  Tong thong Donald Trump ca ngoi nhung vi nay la nhung nha yeu nuoc.  Co le ho khong dam nhan nhung my tu qui phai nay.  Nhieu nguoi ban khoan ve viec thanh toan tien dien, nuoc, ga hang thang va mua luong thuc cho gia dinh.  Mot vien chuc cao cap trong chanh phu khong biet nguoi ta sap hang o Food Bank de lam gi?  Mot nu nhan vien noi ba chi co 1.64 My kim trong ngan hang!

*  Venezuela co hai tong thong:  nha doc tai Maduro va lanh tu doi lap nam da so ghe  trong Quoc Hoi, Juan Guaido, 35 tuoi.   Venezuela la xu san xuat nhieu dau hoa sau Saudi Arabia ma thoi.  Nam 2000 Venezuela thu hang ngan ty My Kim nho ban dau luc dau co gia cao.  Su giau co nay giup cho Hugo Chavez thi hanh duong loi XHCN than Cuba va thiet lap che do doc tai chong Hoa Ky o Nam My Chau den khi ong mat vi binh ung thu nam 2013.  Maduro tiep noi duong loi do Chavez vach ra.  Tu nam 2014 ve sau gia dau sut giam the tham.  Venezuela lam vao khung hoang kinh te.  Hang trieu nguoi tim cach roi khoi nuoc de tim su song.  Nan lam phat len den 1,000,000% (mot trieu phan tram) vao nam 2018 va co the len den 10 trieu phan tram vao nam 2019.  Nam co hoi nay phe doi lap len an Maduro gian lan trong cuoc bau cu vao thang 05 nam 2018.  Dan chung xuong duong o Caracas doi Maduro tu chuc.  Vi lanh tu tre cua phe chong Maduro chiem da so ghe trong Quoc Hoi, la Juan Guaido, 35 tuoi, tuyen the lam tong thong lam thoi.  The la Venezuela co hai tong thong.  Hoa Ky, Argentina, Chile, Brazil, Honduras, Panama, Columbia chong tong thong Maduro.  Nga, Trung Quoc, Tho Nhi Ky, Mexico, Cuba, Nicaragua, Iran ung ho Maduro.  Tong thong Donald Trump ung ho Juan Guaido.  Day la su thu thach day ngoan muc doi voi tong thong Donald Trump vi ong quen ca ngoi cac nha doc tai nhu Putin, Kim Jong Un, Duterte v.v.  nhung bay gio ong chong lai nha doc tai Maduro va co duong loi nguoc lai voi tong thong Nga, Putin, nguoi ma ong nguong mo va than phuc.  Maduro ra linh dong cua toa dai su Hoa Ky va rut  dai su Venezuela o Hoa Ky ve nuoc.  Venezuela doan giao voi Hoa Ky.  Hoa Ky khong dong cua toa dai su nhung nhan vien su quan roi Caracas vien le rang Maduro khong phai la tong thong hop phap va day du chinh danh.  Co gian lan trong cuoc bau cu thang 05 nam 2018.  Juan Guaido tuyen the nhung chua lap chanh phu va chua duoc quan doi len tieng ung ho.  Thang 12 vua qua Nga cho oanh tac co co kha nang cho bom nguyen tu den Venezuela nhu mot bao dam ve su ung ho cua Putin doi voi Maduro.  Nga canh cao Hoa Ky va Lien Au dung can thiep vao noi bo Venezuela.  Venezuela nam 2019 tro thanh Cuba nam 1961 va co the la mot Syria nam 2011.  Mot lan nua san sau cua Hoa Ky o My Chau bi Nga va Trung Quoc tran vao.  Khau hieu Chau My cua nguoi My Chau cua tong thong Monroe phai mau ro ret.  Lan nay tong thong Donald Trump khong phai la Kennedy (khac nhau ve dang phai va qua trinh hoat dong chanh tri) ma Putin thi giong Khrushchev nhung vuot han Khrushchev vi duoc tong thong Trump cua Hoa Ky nguong mo va tan tung.  Sau khi hoi dam voi Khrushchev o Vienna ve, tong thong Kennedy than rang giua Hoa Ky va Lien So khong co diem chung nao ca.  Neu Putin thanh cong trong viec giup cho Maduro giu  ghe tong thong nhu Assad o Syria thi Venezuela se den on Putin bang mot can cu quan su trong bien Caribbean tuong doi xa Hoa Ky hon dao Cuba truoc kia.  Noi chien se kho tranh o Venezuela chang?  Dan chung khong ua Maduro, 90% vi su suy sup kinh te va 10% vi che do doc tai (che do doc tai da co tu thoi Hugo Chavez roi nhung thoi ay kinh te Venezuela con phon thinh).  Lieu ong tong thong tre 35 tuoi co du suc danh bai Maduro khong?  Ong Guaido co day du kha nang cuu van mot nen kinh te suy sup nhu hien nay khong?- Co the, neu co su giup do cua Hoa Ky.  Hoa Ky co cong ty dau khi o do (Cong Ty Citgo).  Guaido duoc Hoa Ky, Canada, Argentina, Chile, Honduras, Columbia, Panama, Brazil, Uc cong nhan.  Anh phong toa vang cua Venezuela tri gia 1.2 ty My kim trong ngan hang Anh.  Hoa Ky phong toa tai chanh.  Duc, Phap, Tay Ban Nha ra toi hau tho cho Maduro to chuc lai bau cu trong vong 08 ngay (26-01-19).  Neu khong, ho ung ho Guaido.  Maduro co Nga, Trung Quoc dung sau lung.  Nga ban vo khi chiu cho khong truc tiep can thiep nhu o Syria vi khoang cach qua xa.  Vien tro tien bac thi Nga khong du suc vi kinh te Nga hien nay rat op ep.  Trung Quoc cho Venezuela vay tien va tra no bang dau tho.  Trong 15 thanh vien cua Hoi Dong Bao An LHQ chi co 09 thanh vien theo lap truong cua Hoa Ky ma thoi.  Ong Maduro co quan doi trong tay (chi co mot dai ta, tuy vien quan su toa dai su o Washington, tuyen bo ung ho Guaido).  Khi Chavez cam quyen vi tong thong lam thoi Guaido moi duoc 15 tuoi.  Trong mot quoc gia doc tai va ngheo doi suc manh cua sung ong, luoi le, va cong an, mat vu khong the xem thuong duoc.  Do la phuong tien giup cho cac nha doc tai bam giu quyen hanh huu hieu.  Tuong lai khong ben nhung nhat thoi co chut ket qua cu the.

*  Dau nam Duong Lich 2019 tong thong Donald Trump co mot vai bai toan le de giai quyet.  Noi Bo:  1. viec dong cua tung phan chanh phu keo dai qua lau do chinh tong thong tao ra .  Giai quyet bang cach nao?  Tong thong:  phai co buc tuong bien gioi.  Dan Chu:  ngan sach cho an ninh bien gioi nhung khong cho buc tuong. Viec dong cua chanh phu cang keo dai cang lam cho uy tin tong thong Trump va dang Cong Hoa sut me nhieu.  Ngay 26-01 tong thong Trump ky linh  mo cua chanh phu tam thoi trong 03 tuan ma khong doi hoi ngan sach danh cho buc tuong bien gioi.  Lan dau tien tong thong Trump thay duoc su phuc tap cua chanh tri, lanh vuc moi la doi voi ong mac du ong tu xem minh thanh cong hon tat ca ca cac vi tong thong tien nhiem.  2. ong Roger Stone, nguoi ban than lau doi cua tong thong Trump bi FBI bat luc 6 gio sang ngay 25-01-2019 tai nha o Florida.  Ong bi uy ban dieu tra Mueller xem nhu co lien he gan bo voi Wikileak.  Trua ngay hom ay ong duoc tai ngoai hau tra sau khi dong 250,000 My kim. Ra ngoai ong dua hai tay chao voi 02 chu V nhu tong thong Nixon da lam nam 1974.   3. nhung lap luan bien ho tong thong doc dao cua cuu thi truong new York, Giuliani, nhu cau ket khong phai la toi hinh trong khi tong thong luon luon noi ‘no collusion’ (khong co cau ket); du an xay Trump Tower o Moscow tien hanh sau thang 11 nam 2016.  Thi sao?  ong luat su va cuu thi truong New York hoi.  Trong khi do tong thong khang dinh rang ong khong biet Putin, khong he lam an o Nga, khong he co dinh liu gi voi Nga v.v. Doi ngoai:  a. My khong du hoi nghi Davos (ve kinh te)  b. se noi chuyen voi Kim Jong Un o Viet Nam ?  Ha Noi?  Da Nang? c.  doan giao voi Venezuela; khong cong nhan Maduro vi cuoc bau cu vao thang 05- 2018 bi xem la gian lan d. Do Thai tan cong cac can cu cua Iran tren lanh tho Syria sau khi, theo tin tu Do Thai, Iran ban hoa tien vao doi Golan do Do Thai chiem dong.  e. Xi Jinping (Tap Can Binh) ra linh cho quan si Trung Quoc san sang trong tu the tac chien.  Danh tau My?  xam chiem dao Taiwan (Dai Loan)?  Trung Quoc khong ngan ngai canh cao tau My chay ngang qua eo bien Taiwan rang Trung Quoc co hoa tien co kha nang ban chim hang khong mau ham.  Chien dau co Trung Quoc bay luon tren khong phan Taiwan.  Loi de doa cua Trung Quoc doi voi tau Hoa Ky duoc thot ra giua luc Hoa Ky vua hoan thanh chiec hang khong mau ham Ford phi ton len den 13 ty My kim!  Mac du bi de doa tau chien cua Hoa Ky van chay ngang qua eo bien Taiwan dua vao quyen tu do hang hai. 

*  Cuoc bau cu tong thong Hoa Ky nam 2020 se co cac dac diem sau day: 1. dang Dan Chu se co nhieu ung cu vien tranh cu trong ky bau cu so bo 2. co nhieu ung cu vien tu 70 hay tren 70 tuoi ra ung cu 3. co nhieu ung vien nu phai 4. nhieu ung vien da mau ke ca goc Do Thai. 5. co the co su tham du cua cac ung vien quen thuoc tung duoc de cu ra tranh cu hay tung tham du trong cac ky ung cu so bo truoc kia. 6. co the co su tham du cua vai nha ty phu nhu ong Bloomberg, cuu thi truong New York , hay ong Schultz, cuu CEO cua ca phe Starbucks, chang han.  Neu ong Schultz ra tranh cu voi tu cach ung cu vien doc lap thi do la dieu khong hay cho dang Dan Chu.  Ong se la Perot  cua dang Dan Chu giong nhu su ung cu cua ty phu Perot nam 1992 lam cho tong thong Bush I (CH) bi that cu.  Ong Bloomberg la ty phu co gan 45 ty My kim.  Nam vua qua ong giup dang Dan Chu 30 trieu de gianh uu the cua Dan Chu trong Ha Vien va tang Dai Hoc Hopskins 1.8 ty My kim.

*  Oanh tac co Nga lai vang gan Bac My.  Chien dau co cua My tu Alaska cung chien dau co Canada bay len ngan chan khong cho oanh tac co cua Nga vao khong phan Bac My.

VAI CHUYEN QUANH TA

Nong Thon va Thanh Thi

            Nguoc dong lich su ta thay su ly di giua Lac Long Quan va ba Au Co la su ly di giua:

-    hai phuong cach cu tru (nui rung va dong bang, duyen hai; doi song dinh cu va du cu)

-    hai sinh hoat kinh te (hai qua, san thu va nong, ngu nghiep ) 

-    hai che do gia dinh khac nhau (mau he va phu he).

            Nguoi Muong la nguoi ban dia song tren nuoc Viet Nam co.  Ho song ngoai ria chau tho song Hong va song Ma, song Ca va song Chu.  Ho kien cuong chong lai su xam lang cua nguoi Han. Bi danh bai ho song lan quat trong vung rung nui.  Ho la nguoi ban dia khac voi nguoi Thai, Tho, Man, Meo, Lo Lo, Tay, Nung v.v. tu Yunnan (Van Nam), Guangdong (Quang Dong), Guangxi (Quang Tay) xuong va song o mien thuong du va trung du  Bac Bo. 

            Khi nguoi Han xam chiem Giao Chi van hoa Trung Hoa duoc truyen ba tren vung dat nay.  Luc bay gio vung Cuu Chan va Nhat Nam (Thanh Hoa, Nghe An va Ha Tinh) con hoang vu it nguoi cu tru voi rung nui chap chung so voi chau tho song Hong.  Nhung nguoi dan cu ngu tren chau tho song Hong bat dau hap thu van hoa cua cac nha do ho nguoi Han.  Ho duoc goi la nguoi Kinh.  Mot so nguoi Kinh lai nguoi Han sau 11 the ky Bac thuoc.  Tu do nguoi Kinh xa la dan voi nguoi ban dia song trong rung nui va khong chap nhan su do ho cua nguoi Han.  Nhung dia danh Dong Khuat Lieu, Dong Hoa Lu, Dong Lam Son… nhu nhac nho phan nao nguon goc chan truyen cua nguoi Viet Nam co.  Tuc nhuom rang, an trau, xam minh duoc tim thay nhieu o Ma Lai, Indonesia va tren cac hai dao Thai Binh Duong hon la Trung Hoa.  Cac trong dong do cac nha khao co Phap tim thay khong phai la tac pham cua nguoi Han ma cua nguoi ban dia Viet co tu phia nam den.  Nguoi Cham o Trung Bo, nguoi Khmer o Nam Bo va nguoi Thuong tren Cao Nguyen Nam Trung Bo khong xuat phat tu Trung Hoa cung khong co quan he huyet thong va van hoa voi nguoi Han. 

            Tam quan trong va dia ban cu tru cua nguoi Viet Nam di chuyen theo huong Bac- Nam:  Thang Long (Ha Noi), Tay Do (Thanh Hoa), Phu Xuan (Hue), Qui Nhon (Hoang De Thanh thoi Tay Son), Sai Gon.  Den cuoi the ky XVII mot so nguoi Han chong nha Man Thanh that bai chay xuong Nam Ha xin ty nan.  Nhung nguoi nay duoc goi la nguoi Minh Huong.  Ho gop phan vao viec khai thac phan lanh tho o phia nam tren buoc duong Nam tien cua dan toc ta.  Cuoc Nam tien cua nguoi Viet Nam hoan tat vao nam 1757.  Cac ong Tran Thuong Xuyen, Mac Thien Tich, Vo Truong Toan, Trinh Hoai Duc, Le Quang Dinh, Ngo Nhan Tinh, Phan Thanh Gian, Tran Tien Thanh… la nhung nguoi Minh huong Viet hoa, co danh phan lon lao trong lich su Viet Nam thoi noi chien giua ho Nguyen va nha Tay Son (1771- 1801) va duoi trieu Nguyen (1802- 1945).  Tran Thuong Xuyen khai pha vung Bien Hoa , Gia Dinh (bao gom Sai Gon va Cho Lon sau nay).  Hoang Tien khai pha vung My Tho.  Mac Cuu, Mac Thien Tich khai pha vung Ha Tien, Rach Gia, Long Xuyen, Ca Mau. 

            Viet Nam la mot nuoc nong nghiep chiu anh huong cua Khong Giao.  Con nguoi bam lay dat dai de sinh ton va gan bo voi noi sinh quan de gin giu mo ma to tien.  95% nguoi Viet Nam song o nong thon.  Lang xa la don vi hanh chanh can ban trong nuoc.  Moi xa la mot quoc gia nho voi luy tre xanh lam bien gioi, bang huong uoc lam hien phap.  Dinh la co so te tu cua xa.  Su lien lac giua dan trong lang voi cac dia phuong rat kho khan vi duong sa ngheo nan lai co nhieu canh ngan song, cach nui, phuong tien giao thong ngheo nan va hau nhu vang bong.  Thanh thi chi khac voi nong thon ve dan so, thanh quach, quan chuc cai tri, co so hanh chanh v.v.  Nha cua van tho so nhu nhau:  nha tranh vach dat hay nha go, ba gian hai chai va lop ngoi am duong.

            Den khi nguoi Phap xam chiem Viet Nam su khac biet giua nong thon va thanh thi rat ro ret.  Thi dan duoc huong nhung tien nghi vat chat cua nguoi phuong Tay nhieu hon thon dan (den dien, nuoc may, nha gach to xi mang, duong sa duoc trai da hay trang dau, cau ky vung chac bat ngang qua song rach; hot toc ngan,  mac Au phuc, mang giay da; truong hoc tu bac tieu hoc den trung hoc; sach bao, radio  v.v.).  O Ha Noi co truong Cao Dang.  Cac thanh pho lon nhu Hai Phong, Nam Dinh, Thanh Hoa, Da Nang, Quang Nam, Qui Nhon, Nha Trang, Phan Thiet Bien Hoa, Sai Gon, Cho Lon, My Tho, Can Tho, Vinh Long deu co hang xuong, nha buon, nha may san xuat xa bong, vai voc, nuoc ngot, nha may ep dau, nha may diem quet…noi nhan cong lam viec trong bong mat, co ngay nghi chua nhat, ngay nghi le duoc an luong, co luong hang thang dam bao hon lam nghe nong le thuoc vao thoi tiet va gia ca nong san thay doi ngoai thi truong tuy theo mua.  Du vay chi co mot thieu so nguoi nong thon manh dan roi bo xa thon ra thanh thi tim cong viec lam.  Vi khong co tay nghe chuyen mon ho chi lam tho theo mua.  Den mua lua lai tro ve que cay cay.  Nhieu nguoi manh dan di xa hon va co bam lay thanh pho de tim su song o mien Nam noi co cuoc song tuong doi de chiu hon o mien Trung hay mien Bac vua dong dan vua bi de doa boi su bat thuong cua thoi tiet nhu han han, bao to, lut loi v.v.  Mien Nam nang mau sac thuoc dia Phap.  Mau sac phong kien cua che do quan chu van con dam net o mien Trung va mien Bac.  Dieu dang luu y nguoc lai voi ly tri thong thuong la mau sac thuoc dia ngoai lai o Nam Ky lai co tu do, dan chu de tho hon mau sac quan chu phong kien co truyen.  Vi vay cac ong Phan Van Truong, Phan Chau Trinh, Trinh Dinh Thao, Nguyen Phan Long, Tran Quoc Buu, Tran Phu, Le Hong Phong, Nguyen Van Cu, Ha Huy Tap, Pham Van Dong, Nguyen Thi Minh Khai v.v. deu la nguoi mien Bac hay mien Trung nhung tung hoat dong chong Phap duoi nhieu hinh thuc khac nhau  o Nam Ky.

            Du o thoi nao va che do chanh tri nao su cach biet va ky thi giua nong thon va thanh thi van khong che lap duoc.  Thi dan lanh loi hon nong dan nho tiep xuc nhieu voi the gioi ben ngoai.  So nguoi co hoc o thanh thi cao hon dan nong thon.  Ngay xua nuoc ta chiu anh huong cua Khong Giao trong nam, khinh nu, trong nghe nay, khinh nghe khac theo thang gia tri Si, Nong, Cong, Thuong.  Nen co cau:

Mot dem quan tu nam ke,

Con hon thang Nhan vo ve quanh nam.

Thi dan thoi Phap do ho thu huong chut it van hoa Phap voi:

Paris et le desert

(Paris va sa mac)

de phat huy su tu hao va oc kieu ngao cua minh voi cau:

Nha que thay cut de ho thuoc te.

Nhung buc hi hoa Ly Toet- Xa Xe cung khong xa nhung loi ngao nghe kieu bac tren bao nhieu.

            Suot chieu dai lich su nong thon Viet Nam la:

-  noi cu tru cua dong dao nguoi Viet Nam

-    trai tim cua nen kinh te nong nghiep trong mot quoc gia co truyen thong nong nghiep lau doi

-    la noi thu nhan moi su thieu thon tu an mac, hoc hanh den cong bang xa hoi          . 

            Nong thon la cai noi cua nhung cuoc noi day cua nong dan duoi che do quan chu chuyen chinh phong kien.  Do la dia ban hoat dong cua cac cuoc khoi nghia xu dung chien thuat du kich.  Vung rung nui thi goi la chien khu.  Vung dam lay thi goi la bung bien. 

            Nong thon la noi cung cap luc luong lao dong va ve quoc cua dat nuoc.  Da so dan nong thon la nhung nguoi cay khong co ruong dat, nguoi lam lung cuc luc lai thieu an va ngheo kho, nguoi trong lua lai an khoai, nguoi lam viec duoi anh nang thieu dot cua mat troi lai thieu anh sang cong ly va anh sang tri tue vi thieu hoc hanh.  Hinh anh que mua va thieu hoc cua ho duoc mang ra che gieu, nhao bang.  Ten goi tap the nha que cua ho duoc dua vao tu dien Phap nhu mot net dac thu cua xa hoi Viet Nam.  Duoi thoi Phap thuoc dan nong thon Viet Nam la nhung nguoi tho khong chuyen nghiep duoc dua sang Phap tham du de nhat the chien vao nam 1917, la nhung nguoi duoc mo lam phu cao mu cao su o cac don dien cao su Phu Rieng, Dau Tieng, Loc Ninh, Hon Quan, Lai Khe, Xuan Loc, nhung nguoi khai mo o Nouvelle Caledonie, nhung phu khai thac than da o Hon Gai, Cam Pha, nhung cong nhan duong sat (Chemin de Fer), so truong tien (Travaux Publiques), nha may nuoc da, nha may san xuat ruou, diem quet, nha may det vai o cac thanh pho lon, phu xe keo, xe xich lo o Sai Gon, Hue, Ha Noi, phu khuan vac o cac ben cang Hai Phong, Da Nang, Qui Nhon, Sai Gon v.v.  Vao thap nien 1920- 1930 mot so dan nong thon o Viet Nam tro thanh thanh vien cua Viet Nam Thanh Nien Cach Mang Dong Chi Hoi (1925) hay dang vien dang Cong San Dong Duong (1930).  Ho khong biet Karl Marx, Lenin.  Khong can biet chu nghia Cong San thien ve cong nhan cho khong quan tam gi den nong dan.  Nhung khau hieu Nguoi Cay Co Ruong, Dau Tranh Giai Cap va nhung loi thi tham ri tai:  Ban la ban nong.  Ban co gi de mat?  Neu co mat la mat ngheo doi, mat xieng xich, mat nguc tu, mat bat cong ap buc- co suc loi cuon manh me doi voi ho.  Tu do ho hat:

Vung len! hoi cac no le tran gian!

Vung len! nhung ai ban kho co han.

            Cuoc song kho khan va thieu an ninh o nong thon dua day mot so nguoi dan nong thon roi bo noi an chon o cu de ra thanh pho, vao mien Nam hay sang cac quoc gia lang gieng nhu Cambodia, Lao va Xiem La (Thai Lan).  Chien tranh cang lam cho nong thon tro nen bat on.  Nguoi thi bam lay manh dat sinh quan va mo ma to tien.  Nguoi thi luu lai nong thon vi khong muon bo dat dai va khong tin tuong doi song se kha hon neu ra thanh pho.  Nguoi thi san sang dong hai vai: ngay la nong dan, dem la du kich.  Nguoi thi cuong quyet roi bo nong thon ra thanh thi tim an ninh va le song.

            Nong thon co uu the kinh te, nhan van va dia hinh trong hai cuoc chien tranh vua qua.  Nhung tu ‘ngu dot’ tu mieng mot so nguoi kieu bac van duoc gan cho nguoi dan song o do.  Trong cuoc tranh thu nhan tam chanh phu cua thi dan to ra lung tung, va viu vung ve voi nhung chuong trinh Cai Cach Dien Dia, Nguoi Cay Co Ruong, Xay Dung Nong Thon.  Moi viec deu tre trang.  Nguoi lai xe khong co phuong huong hay khong biet phuong huong ma chi chay theo duoi xe khac thi de bi lac huong hay bi tai nan. 

            Sau nam 1954 o mien Bac va sau 1975 o mien Nam dan nong thon gop phan quan trong trong hai cuoc chien.  Mot cuoc thay doi noi cu tru dien ra.  Dan nong thon ra song o thanh pho voi tu cach nguoi chien thang.  Thi dan giau co va co lien he den che do cu bi ep buoc phai roi bo thanh thi de khai pha vung rung nui hau tao su song.  Nhung vung do duoc goi la vung Kinh Te Moi.  Mot so khac di tim tu do va le song o mien Nam (1954) hay o nuoc ngoai bang cach vuot bien bang duong thuy hay duong bo (1975- 1995). 

            Chien tranh da cham dut.  Mau da ngung do nhung mo hoi va nuoc mat van do khong ngung.  Nha lau nguy nga trang le moc len nhu nam voi cac tien nghi hien dai o cac thanh pho do nhung nguoi dan nong thon truoc kia lam chu.  Nong thon van ton giu nhung chiec cau tre, cau dua, nhung con duong bun sinh lay lua khi troi mua va phong canh hoang so nhu di san van hoa- xa hoi Viet Nam.

            Su ky thi giua nong thon va thanh thi va giua dia phuong nay voi dia phuong khac la mot can binh tram kha, vo hinh gan nhu khong co thuoc chua.  No xe nat su doan ket quoc gia va dan toc va dua dat nuoc den nhung te qua khong luong mac cho nhung tu hao dong giong con Rong chau Tien, bon ngan nam van hien va dat nuoc anh hung danh thang moi ke thu du to lon den dau va xuat phat tu dau.

Mot Ky Niem Con Sot Lai

            Trong cuoc dien dam voi chau Kiet toi duoc biet chau Tran Thi Kim Lai da mat o Viet Nam cach day vai thang.  Chau Kiet goi toi bang ong.  Kim Lai goi toi bang cau mac du lon tuoi hon toi.  Nhan duoc tin nay toi co vai dong viet cho nguoi chau vinh vien ra di voi mot ky niem kho quen con roi rot trong ky uc.

****

            Tran Thi Kim Lai la giao su Phap Van xuat than tu mot gia dinh mo pham goc o Bung.   Co la nguoi co nhan sac nhung song doc than nhu la su sap dat cua dinh so de co cham soc me gia sau nay.  Cha me co co 05 nguoi con gai va mot nguoi con trai.  Nguoi chi ca du hoc o Phap va song o do cach day 70 nam.  Nguoi chi thu hai song o Uc.  Nguoi chi thu ba chet vi binh trong thoi ky chien tranh lan thu nhat.  Nguoi em gai ut la giao su day Toan, co chong o Sai Gon.  Nguoi em trai ut lam viec o Bien Hoa , co gia dinh va co nha cua o do.  The la co song doc than de lo cho ba me sau khi cha mat nhat la trong giai doan kho khan sau nam 1975.

            Ve mat vat chat co khong thieu thon nho su thao vac cua co va su ho tro cua nguoi chi o Phap goi tien ve nuoi cha me gia.  Co thuong dung tieng dan tranh nhu mot thu tieu khien hang ngay de pha vo cuoc song du da nhung co don.

            Than mau cua co la nguoi co tuong sang trong va phong cach cao qui.  Chi la ai nu cua mot cong chuc Lien Bang  lam viec o Phu Toan Quyen Ha Noi thoi Phap thuoc.  Hang ngay chi dung thi gio de doc kinh va khan nguyen nhu mot the duc tinh than.  Cac con cua chi deu hieu de nhung chi co co Lai la song thuong xuyen ben chi.  Nha chi gan nha toi nen thinh thoang chi sang nha toi de moi chuyen.  Chi noi chuyen dong ho trong qua khu, chuyen nhung nguoi lang gieng ben que chong o Bung, chuyen xa hoi o An Phu thoi tien chien.  Nha cua chi o Bung gan nha cua ong Phan Van Hoai, than sinh cua ong Phan Van Hum, nen chi biet nhieu ve ong Hum va con ong la Phan Kieu Duong.  Chi cung tuoi voi cha toi nhung trong vai ve trong ho chi goi cha toi bang chu va toi goi chi bang chi.

            Gia dinh chi roi Bung xuong Lai Thieu khi chien tranh bung no.  Cac con cua chi tam song o do mot thoi gian ngan roi phai xuong Sai Gon tiep noi viec hoc hanh.  Ban dau gia dinh chi tam song trong nha cua chu Khinh, than sinh cua chau Kiet, sau doi  ra mot can nha rieng trong khuon vien van phong quan Lai Thieu.  Tu do gia dinh co Lai don ra mot can pho cua hoi dong Thao, noi to cua dai ta Nguyen Tri Hanh.  Can pho nay nam canh truong Au Hoc sau doi thanh Truong Mau Giao Chim Xanh cua than mau cua Tu Thi Nga (Uc), Tu Van Xuan (Hoa Ky) va Tu Thi Nhung (Hoa Ky?).  Khoang nam 1958 gia dinh chi mua mot mieng dat gan nha toi sau nay de cat mot can nha giong het nhu can nha cu bi bo phe o Bung trong thoi ky chien tranh.  Gia dinh co Lai nhap tich Lai Thieu nen sau nay co day o truong Nguyen Van Hung, mot truong quan doi o Phu Loi, roi truong Cap Ba Lai Thieu sau nam 1975 de duoc gan nha.

            Co la nguoi co nhan sac, hap thu van hoa Tay phuong.  Tu cach an mac den phong cach co khong co an dau XHCN.  Co cam thay khong thoai mai khi lam viec voi mot nguoi nu thu truong ty hiem nhan sac, nep song va phong cach ‘tri thuc tieu tu san’ cua co.  Co cung khong muon bau viu vao nghe nghiep cu vi, ve mat vat chat, no khong giup cho co cham soc me gia chu dao duoc.

            Mot buoi toi co sang nha toi va noi: “Nho cau xem cho chau la so nay.”

            Co vua noi vua dua cho toi la so tu vi cua co.  Duoi ngon den dien mau vang do nhu mat troi luc rang dong toi cam lay la so va luot doc cac dong chu trong cac cung.  Vai phut sau toi noi voi co:

“ La qua!  co la giao su Phap Van.  Nhung trong la so nay toi khong thay dieu do.  Co khong thanh cong trong cong viec hien tai.  Trai lai neu co ra thuong truong co se thanh cong lon.  Nguoi ta cang gap kho khan co cang thanh cong lon.” (O diem nay toi moi hieu vi sao co song doc than mac du co nhieu nguoi deo duoi theo co boi tanh cua co thuc su cung coi va it rung dong mac cho ve dep thuc nu yeu dieu be ngoai).

            Khong ngo loi cua toi dung y ma co trong doi.  Chi can them tieng noi cua toi thi co co quyet dinh.  Ngay hom sau co lam don va tu y nghi viec sau khi de don xin khong doi co quyet dinh cua cap chi huy. 

            Co co mot quay ban thuoc la ngoai cho.  Mot co giao roi bo mai truong de song chung dung voi the gioi muon mau noi nguoi du de kiem, nguoi hien luong kho tim.  Nguoi biet co thi thuong hai cho co.  Toi cam thay não não buon.  Nhung dung nhu loi toi noi, co thanh cong trong viec buon ban.  Ngoai thuoc la co ban thuoc Tay trong thoi ky khan hiem thuoc ngoai quoc.  O Viet Nam thuoc Tay cua Phap duoc dan chung Viet Nam ua chuong hon thuoc cua cac nuoc khac.  Quay thuoc la cua co co nhieu thuoc Tay moi vi co co chi la bac si o Phap.  Nguoi mua thich den quay thuoc la cua co vua mua thuoc la vua mua thuoc Tay khong so lam thuoc gia.  Khach hang qui men su thanh that va luong thien cua mot nha giao vua doi nghe.  Doi khi ho den de nho co chi dan cach dung thuoc bang tieng Phap.  Khong bao lau co tro nen phat dat.  Ngoai viec cham soc me gia co con giup do hai chau gai, con cua nguoi em gai ut.  Sau nay hai chau la duoc si.  Cac chau thay the di ban thuoc Tay va bien can nha cua ba ngoai thanh mot nha thuoc. 

            Nha toi va nha chi ho nam tren khu dat co so y duoc. 

            Nha thuoc Tay Nguyen Van Vang la nha thuoc Tay dau tien o Lai Thieu nam giua nha toi va nha chi ho cua toi.  Anh ong Nguyen Van Vang la ong Nguyen Van Bach (bay Bach) la y ta (infirmier) song tren nen nha sau nay ban cho chi ho cua toi.

            Can nha gan nha toi la nha cua y ta Cau.  Ong huu tri sau nam 1954 va ve que o Bung Cau. 

            Ke nha ong Cau la nha cua ong tam Duong co anh bay Chau lam y ta phuc vu o binh vien Cho Ray.  Anh Chau mat nam 1979.

            Chi ho toi co ba nguoi con trong nganh y te.  Co Lai la co giao da tro thanh nguoi ban thuoc Tay co uy tin.  Hai chau cua co tot nghiep Duoc Khoa. 

            Toi la thay giao.  Sau nam 1975 nghiem nhien toi tro thanh nguoi hanh cham cuu tri lieu.  Dieu khac nhau la co Lai phat dat con toi thi phai ban do dat de gia dinh song lay lat qua ngay.  Toi co tay phuc duoc cao nhung cuong quyet trung thanh voi nhung suy nghi vung dai cua minh.  Toi cham cuu de giup cho nguoi can trong giai doan kho khan nhu su cam thong voi nhung nguoi dong canh ngo nen khong nhan thu lao giua luc gia dinh toi ngheo doi.  Ly do de hieu la vi toi khong  ton tien theo hoc mot truong lop cham cuu nao ca.  Toi chap nhan hoan canh thieu thon cua minh de trung thanh voi tu tuong ngay ngo cua minh.  Khong bo von sao lai lay loi?  Doi voi toi su ngheo doi la mot thu thach duc tin cua toi do y muon cua On Tren.  Do la su bao truoc mot su thay doi lon lao trong doi toi vi: 

-    Khong trai qua ngheo doi thi kho cam thong voi nguoi ngheo doi. 

-    Khong ngheo doi thi tro thanh nguoi tu man nhu bao nhieu nguoi tu man khac. 

-    Khong ngheo doi thi lam sao co quyet dinh manh bao duoc?  Do la duong cun, la chan tuong, la ngo cut trong cuoc dau tranh sinh ton.  Cua SINH TON chi he mo truoc cua HIEM NGUY va CUA TU.

            Toi roi que huong tren 30 nam roi.  Suot thoi gian qua toi khong lien lac cung khong co tin tuc gi ve ho hang va be ban.  Co nhung niem dau khong noi thanh loi, khong viet thanh van, thanh tho.  Do la niem dau tham lang, khong than van, khong ren siet, khong chay nuoc mat nhung nuoc mat da chay trong tim cua nguoi doi dao tinh cam nhung co nhung bieu tuong vo tinh.  Toi viet ra nhung dong chu nay nhu dot mot nen huong goi cho nguoi chi ho va chau Lai.  Nguoi chet van con song neu co nguoi nhac den.  Vay chi va chau Lai van con song va dang doc nhung dong chu vung ve nhung chan that cua nguoi em va nguoi cau o chan troi xa.

HY VONG KHONG TON TIEN

NEN CHUNG TA HY VONG:

VAN SU DEU TOT LANH TRONG NAM KY HOI (2019)