BAN TIN THAN HUU SO 106- 2018 CHU TRUONG: PHAM DINH LAN

Subject: BT TH 106 & Decisive Factors...

HAPPY NEW YEAR

Men goi cac em hai bai de doc nhan ngay le dau nam.

Tout est meilleur dans la meilleur monde.

Do la hy vong va uoc muon cua moi nguoi tren hanh tinh nay.

VAN SU LANH TRONG NAM MOI

Thay Lan

phamdinhlan (david)

BAN TIN

THAN HUU

SO 106- 2018

CHU TRUONG:  PHAM DINH LAN

CHAO MUNG TAN NIEN 2018

THAN CHUC TOAN THE THAN HUU

VAN SU HANH THONG, THANH CONG & PHUC HANH

TIN TUC

*    Cam on anh Nguyen Van Tuong da goi tham hoi.  Vai nam nay tu nhien vang tin anh nen co nhung lo ngai van vo.  Bay gio o tuoi 80 tro len ma it duoc tin thi khong lo lang sao duoc.  Duoc biet anh van con lai xe di Atlanta mua thuc an Viet Nam toi mung lam.  Toi van lien lac thuong xuyen voi anh chi Le Trong Buu va anh chi Nguyen Huu Cua.  Chuc anh chi van su lanh va nhu y vao nam moi 2018.

*   Cam on:

          Anh:  Pham Dinh Hung, Le Trong Buu, Nguyen Huu Cua, Nguyen Van Tuong, Phan Thanh Ruoi

          Chi: Tran Thi Song Thu- Nguyen Tu Dzieu, Dang Ngoc Le Khanh, Tran Kiem Lien Nhu, Tran Kiem Thuy Vi.  Cung xin duoc dac biet cam on nu si Dang Ngoc Le Khanh va thi si Nguyen Hoan Nguyen ve viec danh dau va minh hoa cac bai viet trong nhieu nam qua.

          Cac em: Pham Quoc Kiet (Phap), Nguyen Viet Duc, Nguyen Thanh Quan (Hoa Lan), Nguyen Buu Khanh, Duong Duc Tai (Canada), Truong Minh Tue, Phan Kim Ngoc, Pham Thi Phuong, Nguyen Van Quang- Lam Thi Phuong (Uc), Nguyen Thi Thanh Duong, Phung Thi Thanh- Duong Van Anh, Nguyen Duc Phan- Tran Thi Le Minh, Le Thi Nga (Uc), Thi Nam Fevrier (Phap), Bui Thi Quy, Nguyen Thi Thap, Tran Ngoc Thanh, Huynh Van Thanh (An) (Phap)… da co loi tham hoi nhan ngay Giang Sinh va tan nien 2018.  Phung Thi Thanh co lien lac voi chi Nguyen Thi Bach Tuyet.  Thanh cho biet chi Tuyet co loi tham hoi.  Cam on nu si Han Song Thanh.

*   Cam on:

          Lu Phuong (Pham Van Lam), Nguyen Van Quang (Uc) ve day du hinh anh cua Jerusalem, tuong David, noi chon Chua Jesus v.v.

          Nguyen Van Muot ve feeback sau khi doc BT Than Huu so 105.

          Nguyen Dang Cung ve Thao Moc va cac loai dau khop xuong (Thao moc y tri lieu co truyen tren the gioi).

          Nguyen Buu Khanh, Phung Thi Thanh ve nhung ban nhac Giang Sinh

*    Phan Kim Ngoc va Phung Thi Thanh luon luon miet mai voi cac thuc an  Viet Nam.  Thanh co nha gan bien nen thinh thoang cau duoc ca lon.  Ngoc chu trong den viec trong trot va thuong xuyen tham do may cay bach  qua tren cac duong pho San Jose.

*   Nguyen Viet Hieu da on dinh sau con bao lut Harvey chua?  Co gap Minh Tri khong?  Lau qua khong nghe tin tuc cua Minh Tri.  Tu ngay Nguyen Thi Minh Tri len chuc ‘ba noi’ va Nguyen Thi Mai len chuc ‘ba ngoai’ tin tuc bat dau thua dan.  Doi song thi thanh trong quoc gia ky nghe la nhu the day. 

*   Trong luc gap Phan Quang Vinh va noi chuyen voi Phan Kim Ngoc toi duoc hai em nhac ve bac si Tran Van Nho Lon bay gio la Tran Viet Hung (khong biet co dung khong.  Neu sai nho hai em sua lai) hanh nghe y o Vinh Long.  Ngoc co noi den cai chet dau don va gan da cua Pham Ngoc Hai.  Toi phai mat vai phut hinh dung Hai: mat tron, da banh mat, rang hoi ho va cao leu ngheu.  Tanh hien hoa nhung khong ngo la nguoi can dam phi thuong khi chap nhan bi tra khao den chet.  Ngoc cho biet Hai la mot thay thuoc mat tay den noi co binh nhan tu mien Bac vao tim de chua tri.

*   Co Vo Thi Lan o Washington State  tinh co thay so dien thoai cua toi nen goi cho biet  phu quan cua co la Pham Van Chanh da mat tu nam 2015.  Co Lan co nhac den Pham Quoc Kiet va than sinh cua Kiet.  Cac em co (Ernest Vo, To (chi), To (em) da duoc mot nguoi em khac la Vo Thi Hue bao lanh sang Colorado noi Hue hanh nghe y.  Hinh nhu Hue hoc cung thoi voi Kiet.  Chau hoc Marie Curie va tot nghiep Dai Hoc Y Khoa Sai Gon.  Sang My chau hoc lai nhu Nguyen Van Chi va hanh nghe y o Colorado. 

*   Pham Quoc Kiet cho biet co Tran Thi Kim Loan, truong nu cua chi Pham Thi Cuu va Tran Van Nghi, song o Bi thinh thoang ve tham nha o Paris.  Co Loan nam nay loi 90 tuoi.  Co hoc va o lai Phap tu nam 1949 den nay.  Co mot thoi gian co co phong mach bac si o Cote d’Ivoire.  Khi ra don co Loan, Kiet cho toi goi loi tham co.  Mac du co Loan goi toi bang cau nhung co lon tuoi hon toi va chac khong biet hay thong nho nhieu ve ba con o Viet Nam vi xa xu qua lau.  Nam 1979 toi gap Raymond Nguyen Van Danh tai nha tren duong Dang Duc Sieu (duong Lacouture cu gan truong Nam Viet).  Luc ay anh Danh la nhan vien toa lanh su Phap o Sai Gon.  Anh co nhac den co Loan.  Raymond Danh o Strasbourg, theo loi anh ay noi voi toi nam 1979.  Anh ve Phap vao nam nay.  Khong biet bay gio anh con o do va con song khong?

VAI CHUYEN QUANH TA

Chuyen Hai Ong Gia

          Thoi gian kho khan nhat trong doi toi la thoi gian de lai trong toi nhieu ky niem vui buon lan lon.  Toi tro thanh nguoi vo nghe nghiep song co don va am tham giua thi thanh.  Toi khong ngo toi tro thanh thay lang khong chuyen nghiep va thay giao day tai nha nhu cac ong do thoi qua khu xa xua.  Nhung day la thoi gian nhung nguoi biet toi nhung chua co dip lam quen bat dau quen nhau qua viec chua binh.  Trong so nhung nguoi nay co hai ong gia luu lai trong toi mot ky niem kho quen.

****

          Nguoi thu nhat la ong  Phan Van Trang tuc Phan Kinh Trai.  Ong la em cua ong Phan Van Giao, cuu thu hien Trung Viet thoi Quoc Truong Bao Dai.  Ong goc o Phu Yen, Nam Trung Bo va theo dao Thien Chua.  Vao thap nien 1950 ong co xuy Phong Trao Tieu Thu Hang Noi Hoa.  Mot ba di ho cua toi la nguoi ban hang noi hoa do ong co xuy.  Khong bao lau ong tro thanh chong cua ba di ho cua toi.  Tru so Phong Trao Tieu Thu Hang Noi Hoa cua ong dat tren duong Freres Louis sau nay la duong Vo Tanh.  Sau nam 1954 ong ve song o que vo o Hung Dinh, Binh Duong.  Hang ngay ong di lam o Sai Gon va ve Hung Dinh bang xe lua.  Luc bay gio duong xe lua Sai Gon- Loc Ninh con hoat dong. Ong lam viec cho to bao Phap ngu o Sai Gon:  to Le Journal d’Extreme Orient.  Khi cuoc chien tranh Viet Nam II bat dau,  ong roi Hung Dinh ve song o xa Tan Thoi, quan Lai Thieu, va di lam o Sai Gon bang xe do.  Thoi gian nay nha ong co hai tam bang nho khac nhau:   mot tam bang ban thuoc suyen va mot tam bang day Phap Van.  Toi biet ong nhung ong khong biet toi vi tuoi toi qua nho doi voi ong.  Va lai  ong ban su song cua ong.  Toi lo su song cua toi.  Giua doi ben khong co diem chung  nen chung toi khong gap nhau suot mot thoi gian dai giua hai cuoc chien tranh Viet Nam.

          Di ho toi la nguoi dep xu vuon mang.  Ong Trang lon hon di ho toi 29 tuoi.  Cac con trai va gai cua di toi deu dep.  Trai co ten goi trong nha bang tieng Phap.  Gai co ngoai hinh dep va co ten Viet Nam rat dep.  Sau nam 1975 gia dinh ong song nho mo quan ca phe tren ve duong Quoc Lo 13 trong xa Tan Thoi.  Quan ngheo nhung dong khach vi gan cho.  Cac em ho toi vua dep lai co thuat pha ca phe ngon, nguyen chat nen duoc gioi thuong thuc ca phe ua chuong.  Quan nam canh quay thuoc la cua  gia dinh dai uy Tro, nguoi Da Nang, co dao va song o Trung Tam Bac Ai cua giam muc Huynh Van Cua.  Ong Trang luon luon co mat ngoai quan de ung ho cac con.  Ong ngoi tren ghe xich du vua an sang, uong ca phe vua doc bao Sai Gon Giai Phong.  Sach, bao la ban cua ong luc bay gio vi ong khong co ai quen than va co cung kien thuc de noi chuyen voi ong.  Xem ra ong biet nhieu chuyen tren the gian ma nguoi dia phuong khong biet.  Ong di tu Phu Yen ra Thanh Hoa, Ha Noi truoc khi vao Sai Gon.  Thoi thanh nien ong co tham gia vao cuoc bieu tinh chong ban an tu hinh cua nha mang Phan Boi Chau o Ha Noi nam 1925 va le truy dieu Phan Chau Trinh nam 1926. 

          Ong Trang den voi toi sau khi doc bao Song Be ve viec toi chua cho ong Nguyen Van Long bi stroke noi lai duoc va di dung tro lai.  Ong noi ong lay lam tiec khong biet toi sau 30 nam song trong quan Lai Thieu.  Ong den  nho toi chua chung tao bon ma nguoi gia thuong hay gap.  Nhan dip nay ong noi vai cau tieng Phap cho do buon va do them nho trong thoi ky noi ngoai ngu co the bi tai va bat ngo.  Toi kha kho tam voi ong vi ong noi nhieu.  Tai ong diec nen ong noi lon tieng khien toi so cong an hay du kich xa nghe duoc thi sinh phien.  Nhung toi khong co cach nao ngan chan ong duoc.  La mot nha bao oc mia mai cua ong rat doi dao.

          Toi chua cho ong Trang het chung tao bon.  Ong noi:

“Co ly lam!  Vay ma luc truoc toi xem thuong phuong phap tri lieu nay.  Toi bi diec nang.  Ong chua gium toi duoc khong?”

-     Toi chua co kinh nghiem ve chuyen nay.  Chung lang tai co the do: 1. tuoi gia; than yeu anh huong den mat va tai.  2. rach la nhi.  Neu rach la nhi thi chiu thoi.  Neu vi gia, than yeu  thi hoa chang co the chua duoc nhung toi khong dam chac vi chua co kinh nghiem nao ve chuyen nay ca.  Toi noi.

-     Ong chua gium toi di.  Co ket qua thi tot.  Khong co ket qua thi giong nhu xua nay thoi.  Ong Trang noi.

          Toi chua cho ong Trang 35 ngay thi tai ong nghe lai binh thuong.  Ong mung lam.   Ong noi: “Khi cham den ngay thu tu toi nghe trong tai co tieng no nhu tieng trong.  Toi mung tham vi biet chung lang tai cua toi se het.”

          Ngay thang nang ne troi qua.  Mot hom ong doc bao Song Be tuong thuat su trinh bay cua toi ve noi sinh Tan Thoi cua nha tho Nguyen Dinh Chieu (Do Chieu).  Ong buoc sang mot ngac nhien khac ve toi.  Ong sap mot hang chu LO XI NE va hoi toi ve hang chu nay.  Toi dap gon gang:  LIEN XO.  Ong vo tay that manh va nhin toi khong nhay may.  Bong ong noi to bat chuoc Luc Van Tien bai thay xuong nui: “Ong la Ton Su.”  Toi hoang hon nan ni ong dung goi nhu vay. 

-     Thu nhat:  ong la chong cua di ho toi nghia la lon tuoi hon toi qua nhieu.  Theo nguoi Viet Nam goi nhu vay lam cho nguoi tre duoc goi giam tho. 

-     Thu hai:  goi nhu vay rat co hai cho toi trong mot che do hoai nghi moi nguoi.  Toi bi nghi ngo con lon hon toi hinh su.  Nghi ngo la phai.   Vi ly do gi mot ong gia tren 80 goi mot nguoi nho tuoi hon con gai minh la ton su?  (Ong Trang cho toi biet nu luat su N.T.X.M la con gai cua ong.  Vi song voi mot doi vo khong hon thu nen nguoi con nay khong mang ho cua ong).

-     Thu ba:  nguoi ngoai thoat moi nghe tuong la ong mai mia toi.

          Ong Trang van co giu lap truong cua minh.  Ong noi:

“Khong goi nhu vay thi khong cong bang.  Toi la nguoi Cong giao.  Toi rat trong su cong chinh va cong bang.  Ong lam cho nguoi bi attaque d’apoplexie noi va di dung lai, mot nguoi diec nghe lai binh thuong, mot ngoi enh lung va mot nguoi khom lung vi khuan vac nang di thang nguoi v.v. thi dang duoc goi la Ton Su.  Toi rat man nguyen vi ve gia nho ong ma nghe lai duoc.  Toi da gia.  Ngay tro ve khong con bao lau.  Toi co mot dieu muon nho ong.”

”Dieu gi?  Toi hoi.

“Khi toi mat toi uoc muon duoc ong doc dieu van truoc quan tai toi nhu ong da lam khi ong nhac cua ong mat.”

“Chuyen gi cho chuyen do khong kho.  Toi hua voi ong”.  Toi noi.

          Co ngo dau toi hoan thanh loi hua mot cach ky dieu.  Ong mat ngay luc toi sap sua vuot bien.  Toi doc dieu van  truoc quan tai cua ong xong thi dot bai dieu van cho ong mang ve nuoc Chua roi voi va ve nha de di Sai Gon tren duong roi khoi que huong.  Chac chan hon ong man nguyen.  Ong nam duoi long dat, hon ong o tren Troi.  Nhu loi noi ban dau cua ong luc moi gap toi, ong song gan toi 30 nam ma khong biet toi.  Biet nhau duoc vai nam thi ong vinh vien roi tran the.  Toi vinh vien xa que huong. 

****

          Ong gia thu hai la ong Nguyen Dong Qui.  Truoc nam 1975 toi khong biet ong.  Ong la mot nha giao co nhieu hoc tro cu thanh danh trong chanh quyen mien Nam.  Ong co nhieu kinh nghiem ve Su Pham Cong Dong sau nam 1954.  Khi chua binh cho ong toi moi biet ong la than sinh cua mot nguoi ban cua toi:  Nguyen Dong Danh.  Anh Danh co hoc ve Su Pham Cong Dong o Mexico.  Re cua ong Qui la pho tinh truong mot tinh cach Sai Gon 45 km. 

          Toi khong biet ong Qui ve Binh Nham trong truong hop nao va hoi nao.  Ong quen voi ong Trang vi ca hai la nguoi dong dao thuong gap nhau moi tuan tai giao duong Binh Nham. 

          Mot hom ong Qui ra ben xe Lam gan rap hat cu Lai Thieu de di xuong binh vien Cho Ray theo loi hen cua binh vien vi nguoi ta cho rang ong cho dau hieu ung thu.  Gap ong Qui ong Trang hoi:

“Anh bi binh gi  ma sac mat kem qua vay?”

“Bac si nghi toi bi ung thu.  Bay gio gia roi khong lam gi ra tien.  Tien huu tri mat het ma bi ung thu thi chac phai cho chet thoi.  Hom nay toi phai xuong Cho Ray de kham lai moi ro la binh gi?”  Ong Qui buon ba dap.

“Dung di Sai Gon.  Anh ngoi cho toi.  Toi dan anh den gap ong thay nay.”  Ong Trang noi.

          Tu nhien ong Qui nghe loi ong Trang ma khong buon hoi nhung cau to mo nhu: Ong thay nao? Toi o day sao toi khong biet?…chang han.

          Hai ong gia len gap toi.  Ong Qui trong om yeu; da xanh xao.  Tren net mat khong co mot net lac quan hay vui tuoi.  Tat ca nhung dau hieu ay cho thay ong lo lang nhieu lam vi cam nhan su tram trong cua con binh cua ong.  Ong khe gat dau chao toi roi ngoi im lang nhu khong muon noi mot loi nao nua vi met.

          Sau vai cau hoi toi cho ong biet ong bi huyet tien.  Toi la nguoi day hoc nen khong co tanh khoat lac nhung thay ong co ve bi quan tuyet vong toi phai noi mot cach qua quyet de chan chinh tinh than cho ong: “Chieu nay, mau nuoc tieu cua ong chuyen sang mau nuoc tra dam sau khi cham cuu.  Ong chi ton 01 dong thi het binh.  Toi thay cac nha quanh khu nha tho co trong nhieu cay song doi.  Sang som ong den hoi mua mot it vua uong la song doi vua ket hop voi cham cuu.”  Toi dan ong phai chon la day, xanh, mong nuoc va hai vao luc binh minh.  Khong hai la vang va la non tren ngon.  Ong lang thinh nhu khong co dau hieu tin tuong nao.  Nhung ong lam dung theo loi can dan cua toi.  Ong den toi lien tuc bon (04) ngay.  Sau do khong thay ong den nua.  Toi nghi rang cach chua tri cua toi khong co ket qua nen ong tim thay va thuoc khac.  Toi quen dan binh nhan gia cung nghe voi toi.  Khoang mot thang ruoi sau tu nhien ong xuat hien.  Toi chua kip hoi thi ong len tieng xin loi toi:

”Xin loi ong, binh toi da het rat nhanh nhung toi khong den thong bao cho ong.  Ong xung dang co mot bang hieu that to.  Toi co viec phai ve Thu Thua (Long An) gap.  Nguoi quen o Thu Thua tuong toi kho song.  Ho ngac nhien thay toi khoe manh.  Toi cho tren 50 ki-lo gao tu Thu Thua ve Binh Nham bang xe dap.  Ba con nho toi hoi ong xem ho co the len Lai Thieu nho ong chua binh duoc khong?”

“Ba con co long nhu vay toi thanh that cam on nhung that bat tien cho ba con o xa va bat tien cho chinh  toi.  Dong dao nguoi tu xa den nha lam cho chanh quyen dia phuong de y den toi nhieu hon.  Rat nguy hiem cho toi.  Ba con den day phai  trai qua 60, 70 cay so duong xe.  Thanh pho nay qua nho nen khong co khach san.  Dau phai cham cuu mot, hai lan ma het binh.  Nho ong noi lai voi ba con de thong hieu hoan canh kho khan hien nay cua chung ta.”  Toi noi.

“Toi hieu.”  Ong noi.

          Ong Qui moi toi di uong ca phe voi ong.  Cu moi lan di cho Lai Thieu ong ghe tham toi va moi toi di uong ca phe. 

****

          Viet lai chuyen hai ong gia  nhu de dot mot nen huong tuong nho den hai ong gia.  Ong viet bao Phap noi chuyen rat nhieu.  Ong thay giao it noi hon.  Nhung ca hai la nhung nguoi ban gia rat than thien nhau.  Bay gio ca hai deu nam an nghi tren dat Thanh thuoc giao duong Binh Nham noi truoc kia co mot vuon cao su rong loi vai chuc mau tay.  Toi ghi lai ky niem ngan ngui nay voi nhung dung y duoi day:

*   ong Trang, ong Qui va toi deu thuoc hai lua tuoi khac nhau nhung ca ba nguoi deu hap thu van hoa Tay Phuong.  Truoc nam 1975 chung toi hoan toan khong quan tam den cham cuu tri lieu.  The ma sau 1975 toi la nguoi cham cuu.  Ong Trang va ong Qui la nguoi duoc chua khoi binh bang cham cuu.

*   ban than toi cung khong ngo toi da dat duoc nhung thanh qua dac biet duoc ong Trang theo doi va ghi nhan.

*   viec ong Qui nghe loi ong Trang khong  di Sai Gon theo loi hen voi bac si ma theo ong Trang den nha toi khong phai la mot quyet dinh de dang neu ong chi can dat vai cau hoi trong tam nhu:  Ong thay do la ai?  toi o day tai sao toi khong biet?  Neu ong ay la thay hay thi toi phai biet cho?  Neu ong ay la thay gioi thi tai sao ong ay ngheo? v.v.  Voi trinh do van hoa, hoc luc va dia vi xa hoi cua ong chac chan ong co nhung cau hoi sang suot va day tinh khoa hoc.  Vi bi quan, lo lang, lo so ma mat sang suot?  co  mot luc sieu hinh nao do pha vo oc suy luan va khoa hoc cua ong de ong het binh  ma khong phai ton kem tien bac?  Neu ong khong mat dong nao de mua la song doi thi loi noi cua toi sai doi chut.  Ong Qui khong mat dong bac nao ma van duoc het binh.

Chuyen Linh Tinh

*    Trong qua khu nuoc ta la nuoc nong nghiep chiu anh huong cua Khong Giao nen nam nu lap gia dinh rat som.  Cau: Nam thap luc (16) nu thap tam (13) la tuoi duoc phep lap gia dinh ngay xua.  Voi tuoi 16 va 13 co the con nguoi chua phat trien day du.  Hau qua la cac dua con dau long khong thong minh lanh loi bang cac em.  Truong hop nay giam dan va hau nhu khong con nua khi nguoi ta lap gia dinh vao lua tuoi 20- 25. 

*   Trong gia dinh chi co hai con gai nguoi em thuong lan ap nguoi chi.  Nhan xet nay ap dung cho truong hop hai chi em sinh doi.

*   Anh chi em cung chung cha me van co tanh tinh khac nhau.  Dinh so khac nhau.  Nhung tanh tot va xau cua cac con la tong hop tanh tot va xau cua cha va me.

*   Yeu to di truyen: mau toc, mat va mui.  Hoa si hoa hinh chi can ve giong mui va cap mat cua nguoi ma minh ve thi duoc xem la da dat  Mui cua tuong De Gaulle, mui cua tong thong Nixon, mui cua cua cac vua Phap dong Bourbons, mui cua cua nguoi Do Thai la nhung mui co net noi bat rieng cua chung.

*   Ve su pha chung ta tam ghi ket qua nhu sau:

 Da Den + Da Trang : Den> Trang

Da Den + Da Vang : Den> Vang

Da Trang + Da Vang : Trang > Vang

Ket qua sau cung duoc tom luoc nhu sau:

                      Den >Trang >Vang

*   Mau den tuong ung voi hanh thuy.  Nuoc chay da mon.  Nuoc nuoi cay va cung lam cho cay bi ung nuoc ma chet.  Dat can nuoc de trong trot nhung dat cung bi nuoc xoi mon.  Nuoc lam cho kim khi bi ri mut.  Kiem chem sat, chem da duoc nhung chem nuoc khong co ket qua.  Nuoc la nguon song cua nguoi, dong vat va thao moc.   Loai nguoi khong phan biet nam, phu, lao, au, chung toc, ton giao, giai cap xa hoi, trinh do hoc van, dia vi xa hoi… deu phai uong nuoc.  Nuoc thong nhat va binh dang hoa con nguoi.  Tu suy luan do nguoi ta cho rang trong co the con nguoi Than (kidneys) quan trong hon ca vi trong con nguoi co 80% the long cua nuoc.

*   Tre nit A Chau va Phi Chau khi moi sinh co vet cham tren lung, mong, tay hay chan.  Vet nay lan dan khi len 13 tuoi.  Tieng gol thong thuong la Mongolian spot.  Ten goi chuyen mon la Congenital dermal melanocytosis.  Cao gio, dau gio, dau cu la, dau Nhi Thien Duong, dau Song Thap, vet cham tao thanh mot cai ho van hoa nho nho giua truong hoc, nha tre va binh vien voi nguoi Viet Nam trong nhung ngay dau dat chan tren nuoc My.  Nhung vet bam vi cao gio hay vet cham xanh tren co the tre em lam cho nguoi My tuong la cha me danh tre em bam minh!  Hoa Ky la mot quoc gia hop chung nen su hieu lam hay thieu su thong hieu nhau van thuong xay ra.  Toi xin ke hai chuyen ve su hieu lam va thieu su thong hieu giua giua nguoi ty nan Dong Duong va nguoi sinh de tai Hoa Ky:

Chuyen thu nhat

          Mot hom toi nhan mot cu dien thoai tu mot nu giam doc Day Care trong do co nhieu tre em Viet Nam.  Ba noi bang mot giong vua ngac nhien vua gian du.  Ba ay noi :  “Tai sao cac ba me Viet Nam danh con tan nhan qua!  Em nao cung bam tim khap minh.  Co ca nhung em 06 thang tuoi nua.”

“Bao nhieu tre em bi danh dap nhu vay?”  Toi hoi.

“Tat ca tre em goi o day.”  Ba dap.

          Toi biet ngay ba nay hieu lam ve mot chuyen gi day.  Vi co nguoi me nao danh con 06 thang bao gio!  Hon nua Viet Nam dau co le hoi hay truyen thong danh con bao gio ma tat ca  tre nit Viet Nam goi Nha Tre deu bi don bam minh.  Toi hoi tiep:

“Sao ba biet?”

“Toi thay nhung vet bam khi nhan vien cua toi phat hien.”

Toi biet ba nay cho toi nhung du kien  bat kha tin.  Nhung toi van tiep tuc hoi nua:

“Hien thoi cac em con o do khong?  Cac em dang lam gi?”

“Dang ngu.”  Ba dap.

          Toi thay ba nay tra loi rat thanh that nhung co diem vo ly la, neu cac em bi cha hay me danh bam minh, thi phai dau don lam, lam sao ngu ngon lanh duoc?  Toi tu lai xe den Nha Tre de xem chuyen gi xat ra.  Guong mat ba giam doc co ve nghiem trong va so hai.  Ba dan toi di den noi cac em nho ngu va vach lung cac em cho toi xem.  Dung la canh vach ao cho nguoi xem lung.  Xem khoang 05 em, toi dung buoc va giai thich cho ba rang do  khong phai la vet bam bi cha hay me danh ma la vet cham (Mongolian spot) tren lung, mong, tay, chan cua tre nit A Chau hay Phi Chau.  Vet cham co khi chiem den 5% dien tich cua co the.  Tat ca tre nit Viet Nam nao tu khi moi sinh den 12 tuoi deu co vet cham nay.  Van de duoc khai thong, ba bo y dinh bao cao.  Ba nhin toi va mim cuoi thay cho loi cam on vi duoc biet them chut khai niem ve nhan chung hoc.

Chuyen thu hai

          Mot buoi sang co mot phu nu ngoai 40 tuoi den noi voi toi bang mot giong khan truong: “Ong oi!  Ong lam on giup gium toi.  Truong hoc hom nay hoi thay giao de duoi con toi.  Toi nghi ho ky thi nguoi minh.”

“Tai são ba biet truong sap duoi con ba?  Tai são ba biet ho ky thi ba.”  Toi hoi.

“Khong biet tai sao ho sap duoi con toi.  Nhung toi chac chan ho ky thi nguoi minh.”  Ba dap.

“Bay gio ba muon toi lam gi?  Toi hoi.

“Nho ong lai truong hoc xin cho con toi khoi bi duoi hoc.”  Ba noi.

“Ba co chac con ba muon di hoc khong?”  Toi hoi ba bang mot thai do hoai nghi.

          That su toi co day du ly do de hoai nghi su hieu hoc cua  nguoi hoc tro 15 tuoi nay.       Toi theo ba me cua em hoc sinh Viet- My den truong hoc.  Do la mot truong Trung Hoc Cap II va Cap III.  Con cua ba la mot thieu nien 15 tuoi hoc lop 9.  Den truong toi  chao va bat tay voi ong Hieu Truong.  Ong biet it nhieu ve toi vi tung gap nhau doi lan.  Do la mot nguoi My Da Den cao lon.  Co nhien ong phai co tien si Giao Duc moi duoc giu chuc vu nay.  Lan luot cac thay giao phu trach lop cua nguoi hoc sinh Viet Nam lai My den phong hop.  Phien hop bat dau.  Lan luot cac thay co buoc toi em hoc sinh Viet- My 15 tuoi nay nham muc dich duoi em ra khoi truong .  Cach buoc toi cua ho lam cho tu ai dan toc cua toi bi va cham it nhieu.  Nguoi thi noi nguoi trong chuyen khong biet tieng Anh.  Nguoi thi noi em ay hoc do.  Nguoi thi noi em hay tron hoc.  Nguoi thi noi em an trua xong thi chuon mat.  Nguoi thi noi cau ay lim dim ngu luc thay giao giang bai v.v.  Khong nghe mot thay giao nao go gat dum cho em. 

          Doi tat ca cac thay giao noi xong toi bat dau len tieng:

“Toi la nguoi day hoc o que huong toi.  Trong so cac hoc sinh cua toi co nguoi gioi, nguoi do, nguoi thong minh, nguoi tri don; nguoi sieng hoc va nguoi luoi bieng.  Nhung uu diem (hoc gioi, thong minh, sieng nang) deu duoc khen thuong.  Nhung nhung khuyet diem (hoc do, tri don, luoi bieng, tron hoc) khong the xem la toi de duoi ra khoi truong.   Toi biet cau be nay la nguoi ngheo va bi nguoc dai trong xa hoi  Cau ay khong co hoc o Viet Nam.  Cau khong doc duoc tieng Viet sa chi tieng Anh.  Den My, can cu vao tuoi tac, cau ay duoc dua vao lop 9.  Lam sao cau hieu gi ma sieng hoc?”

          Toi bien ho cho su tron hoc cua cau be Viet- My thanh cong.  Cac thay giao lang le roi phong hop.  Ong hieu truong ra linh cho cau be vao lop.  Ong bat tay toi, cam on toi va noi: “Ong la luat su cho khong phai thay giao.”

          Ngay hom sau cau be the quyet khong bao gio den truong nua.  Toi da thay truoc viec nay nhung toi muon thiet lap mot chiec cau tao su thong hieu hoan canh cua nguoi khac thay vi sieng nang buoc toi qua mot so hien tuong thay truoc mat.