SU TU VA THAN THUOC PHAM DINH LAN, F.A.B.I.

Cac em than men,

Men goi cac em bai viet ve su tu, manh thu manh hon ca chua son lam (cop).  Nhan dip nay toi nho cac em cung gop y ve chuyen sau day:

Su tu, cop la loai an thir song, rat manh vi co kha nang vat nga con bo hay ngua.

Con voi, trau, bo, ngua an co doi khi la nan nhan cua cop hay su tu.  Voi, ngua...an co sao lai du suc manh de keo vat nang ma cop, su tu an thit co nhieu protein lai khong lam duoc?  

Neu la nguoi thi nguoi an thit chac chan manh va danh nga nguoi an chay de dang.  Co co chat bo gi lam cho voi, ngua, trau, bo manh de keo noi vat nang?  Hay cau tra loi ngan gon la : tai Troi sinh ra nhu vay.

Bui Thi Quy: Da nhan thung qua cua em de ngay 02/06.  Cam on em rat nhieu.  Hom Thap, Thy Hau va Tri den toi 10 gio moi ve.  

Van Su Lanh

Thay Lan

phamdinhlan (david)

SU TU VA THAN THUOC

PHAM DINH LAN, F.A.B.I.

          Su Tu hong hach tu xem minh la dung si bat bai o mien thao da Phi Chau.  Lao khong cho ban nhac De troi ban Van Tue Su Tu Vuong!  Ban nhac nay chi co ban nhac Lion moi du tham quyen trinh tau ma thoi.  Ban nhac hung trang, am thanh vang doi den noi mot phan tuong cua hoi truong bi ran nut.  Mot chi Hac yeu tim nam bat tinh.  Nho su tan tuy cua cac bac si Bo Cau Trang chi hoi tinh lai va yeu cau duoc tranh xa tieng dong  cua gian nhac Lion.  Mot dan Chon Cao dung len la to:  Van Tue Su Tu Vuong !  Van tue!  Van...Van Tue!.  Ga Noi noi nho voi Ga Tre:  “ Coi kia!  May thang Chon Cao ninh bo qua.  Su Tu Vuong doi bung thi chung may cung het song!”  Ga Tre thuc canh vao hong Ga Noi va noi: “May noi lon tieng tui no nghe duoc thi phien.  Quanh day co nhieu loai Khuyen, Cau.  Tui no rinh rap du lam do!”   Mat do cua Ga Noi bong tai nhat vi so.  Khi ban nhac vua dut chinh anh ta la nguoi vo tay nhieu nhat.

          Dai dien toc Su Tu la mot truong lao Su Tu Phi Chau.  Ong gam len mot tieng lam rung chuyen ca hoi truong truoc khi len may vi am doc bai tham luan cua toc Su Tu.

****

          Toi tu mien thao da Nam Phi toi.  Nguoi Viet Nam goi chung toi la Su Tu mot cach kinh can va trong vong.  Vay ma cac nha dong vat hoc cua loai nguoi noi chung toi thuoc gia dinh Mieu toc Felidae va toc Su Tu chung toi la mot trong 05 loai Mieu toc to lon.  Nam loai do la:  Su Tu, Cop (Hum, Ho), Beo (Bao), Meo Rung, Bao tuyet.

          Su Tu chung toi la dong vat an thit song, co vu, co mau do, co xuong song va sinh con.  Que huong chung toi la thao da, rung ram Phi Chau va A Chau dac biet la An Do.  Truoc kia than thuoc chung toi song dong dao o cac thao da Ai Cap, Libya, Tunisia, Morocco xuong tan Nam Phi.  Than  thuoc chung toi o A Chau nho con hon Su Tu Phi Chau.  Chung toi co mat hao hao giong Mieu toc nhung to lon hon;  long mau vang don dieu khong tuoi nhuan.   Su Tu nam phan biet voi Su Tu nu qua:  chieu cao, trong luong va cai bom tren dau, go ma va co.

Giong           Chieu Cao              Chieu Dai     Trong Luong          Bom

Nam             1.20 m                    160- 250 cm 200 ki- lo                 vang, do

Nu                1.09 m                    140- 160 cm 130 ki- lo                 khong co 

          Ten La Tinh cua chung toi la Panthera leo thuc gia dinh Felidae.  Ten thuong goi la:

Anh              Phap            La Tinh        Hy Lap         Do Thai

Lion              Lion              Leo               Leon             Lavi   

          Dau cua Su Tu nam to hon dau Su Tu nu.  Duoi Su Tu dai tu 60- 100 cm.  Bom cua Su Tu nam cang ram va co mau sam cang noi len suc manh khung khiep cua Su Tu trong luc gianh moi voi dong loai.  Bom la dang be ngoai thu hut tinh yeu cua cac chi Su Tu.  Chung toi co 30 cai rang.  Bon cai rang nanh va bon rang cho de xe thit.  Chung toi co ham rang sac ben  de tan cong cac dong vat khac de an thit song.  Bon chan cua chung toi rat khoe giup cho chung toi chay nhay voi toc do 55 km / gio.

          Chung toi thich song o cac thao da hon la rung sau am uot.  Thao da co nhieu co thu hut cac dong vat khac den an co va cac dong vat an thit song den do de tim moi.  Moi cua Su Tu co the la tho, voi con, ha ma con, huou cao co, nai, huou, ngua ran, son duong, heo rung, bo rung v.v.  Chung toi san cac dong vat khac de an thit bang nhung cuoc san bat ca nhan hay tap the.  The tan cong cua Su Tu chung toi nham vao co va dui cua dong vat bi tan cong nham lam cho ho mat mau nen mat suc phai nga qui va bi nhieu anh chi Su Tu den can xe chia thit. 

          Ke thu cua Su Tu la Cho Soi, Linh Cau, Beo, Meo Rung....de doa su song cua cac au nhi Su Tu.  Loai nguoi la ke thu doc dia cua Su Tu chung toi tu An Do sang luc dia Phi Chau.

          Su Tu tu 02, 03, 04 tuoi da bat dau biet yeu duong.  Trong thoi gian dong con cac chi Su Tu co the ai an 40, 50 lan/ ngay voi nhieu nam Su Tu khac nhau trong dan.  Cac chi Su Tu trong tuoi yeu duong ai an cung mot luc nen trong dan co them nhieu au nhi Su Tu cung mot thoi gian.  Thoi gian mang thai cua cac chi Su Tu la 110 ngay tuc 03 thang 20 ngay.  Moi lua  co loi 03 hay 04 au nhi dong Panthera.  Giong nhu Mieu toc, Su Tu me dung mieng de tha con.  Su Tu con moi sinh can nang tu 1 den 2 ki- lo.  Phai mat vai ngay sau khi sinh Su Tu con moi dung day duoc.  Sau 03 hay 04 tuan Su Tu con moi di dung vung chac.  Su Tu con bu sua me 06 thang thi dut sua de bat dau tham du cac cuoc san moi voi cha me.

          Su Tu song theo dan gom mot so Su Tu nu, mot vai Su Tu nam va Su Tu con.  Ho song tren mot lanh tho rong loi 100 km tuc mot vung dat vuong co canh dai 10 km.  Ranh gioi lanh tho duoc ghi nhan bang nhung cuc da va mui nuoc tieu cua Su Tu trong dan.  Dan la mot tieu quoc cua mot nhom Su Tu.  Cac chi Su Tu luon luon bao ve con va san sang tu chien voi ke nao de doa sinh mang cua cac Su Tu con.  Ho cung chien dau chong cac Su Tu la khac dan tim cach xam nhap vao dan cua ho.  Ban khoan cua cac dan Su Tu la van de luong thuc.  Nhieu Su Tu con bi chet duoi 01 tuoi vi tinh trang thieu luong thuc.  Thuc an ngon con bi Linh Cau, Cho Soi tranh gianh.  Cac toc nay khong manh bang Su Tu chung toi nhung ho co dong dao con cai, dua nao cung nanh vuot du dan.  Doi khi chung dam bao vay chung toi bang so dong va su hang han day mao hiem cua chung khien chung toi cung phai e de.

          Xa hoi dong Panthera la xa hoi trong nam.  Cac nu Su Tu vua cham soc cho con vua di kiem moi ve cho dan.  Moi kiem duoc cac nam Su Tu an truoc theo uu tien va thu bac trong dan.  Ngay co nhieu moi thi Su Tu thuc ca dem de an thit tuoi.  Nhung ngay khong co moi ho phai nhin doi 03, 04 ngay lien tiep khong co gi trong bung.  Co khi an xong cac anh chi Su Tu phai di hang chuc cay so de uong nuoc suoi thanh khiet.

          Su Tu chung toi ngu moi ngay 20 tieng dong ho.  Chung toi san moi ban dem.  Moi ngay chung toi chi an mot bua trong vong 01 tieng dong ho.  Cung co ngay phai ngu thay com vi khong san duoc moi.  Theo cac nha nghien cuu dong vat 80% Su Tu con chet truoc khi truong thanh vao tuoi thu hai.

          Vi van de luong thuc ma nhieu chi Su Tu ca cac Su Tu nam vua truong thanh phai bo dan song cuoc doi du muc co don.  Ho de bi loai nguoi bua vay de bat song hay giet chet.  Ho co the chet vi doi, vi bi cac loai dong vat khac ha hiep.  Rat kho nhap vao cac dan khac ngoai tru khi co day du suc manh de lam chu tinh hinh o dan moi.  Khi xam nhap duoc vao dan moi Su Tu nam tim cach giet cac Su Tu con mot tuoi hay truc xuat ho ra khoi dan.  Co khi bo dan di phieu bat mot thoi gian cac chi hay cac thanh nien Su Tu tim duong ve dan cu cua minh.  Cuoc dau tranh sinh ton tro thanh mot cuoc tuong tranh quyet dau tu sinh giua cac thanh vien thuoc dong toc Panthera.

          Dan so dong Panthera vao dau the ky XX loi 200,000.  Ngay nay dan so nay xe dich tu 20,000- 27,000.  Co 26 quoc gia Phi Chau mat 90% dan so Su Tu.  27 quoc gia Phi Chau khac va An Do con moi noi con khoang 1,000 Su Tu.  Su sut giam dan so Su Tu dat den tinh trang bao dong.  Nguy co tuyet chung cua dong Panthera co ve kho tranh vi rung ram va thao da thu hep dan truoc su gia tang dan so cua loai nguoi.  Chung toi de bi loai nguoi ban giet va bat bo giam cam.  Mot so kha lon chet vi thieu an va binh tat!  Sao chuyen cua chung toi giong chuyen cua loai nguoi qua vay?  Ke co tri khon nhu loai nguoi cung chet vi ngheo doi.  Ke dung manh nhu chung cung chet vi thieu an.  Vay ai hanh phuc day?  (Duoi hoi truong co tieng cuoi cua cac dai bieu dong vat nhu tan thuong nhan xet cua dai dien toc Su Tu)

          Tuoi tho cua dong ho Panthera chung toi khong cao.  Tuoi tho cua nam Su Tu trong trang thai hoang da la 12- 13 tuoi.  Tuoi tho cua nu Su Tu xe dich tu 14 den 16 tuoi.  Tuoi tho cua cac anh chi Su Tu bi giam cam trong cac so thu cua loai nguoi cao hon cac Su Tu song trong trang thai hoang da.  Cac anh chi Su Tu bi giam cam duoc an uong va cham soc suc khoe day du.  Ho co thit tuoi an moi ngay ma khong phai mat thi gio di san moi.  Thit heo hay thit bo ma ho an duoc bac si Thu Y kiem nhan tinh khiet, khong co vi trung.  Khi dau rang nhuc dau ho co cac bac si Thu Y kham binh, cho uong thuoc va co khi con duoc giai phau nua.  Cac anh Su Tu chi nam ngu trong chuong cho khach den mua ve vao xem va chup hinh.  Mot phan tien do dung de mua thit va thuoc men cho cac anh khi co binh.  Lau lau cac anh co dieu gian du nen gam len nhung tieng het kinh hoang den noi nguoi o cach xa 05, 07 cay so cung nghe duoc.

          Qui vi thay khong.  Dong vat chung ta duoc an bai trong hoan canh ky la: 

-  dau tranh gian kho khi song tu do trong trang thai hoang da

-  no du va dam bao su truyen tu luu ton de tranh tuyet chung khi mat tu do!!

Do la nghich ly dang buon cho dong vat chung ta.  Chung ta dong dao nhung chung ta kem tri nao lai nang phan chia re va can giet lan nhau.  Toc Panthera cua chung toi cung khong thoat khoi dinh luat eo le, phu phang ay.  Khong biet vi hieu ky hay, vi muon duy tri dong Panthera hay vi muon pha huy dong  toc chung toi ma loai nguoi thu lai giong giua:

Su Tu + Cop (Ho toc)

Su Tu + Beo (Bao toc)

          Su lai giong thu nhat cho dong Panthera chung toi mac ao ran ri cua Cop.

          Su lai giong thu hai cho dong Panthera mac ao bong day dom den rat kho coi.

          Qua hai bo ao van venh nay toi moi nho tien nhan chung toi khong biet hoc o dau ma co nhung nhan xet doc dao ve su pha tron:

Mau Den + Mau Trang- Ket qua:  Den > Trang

50% Huong Thom + 50% Xu Huong- Ket qua: Xu Huong > Huong Thom

          Voi phuong phap lai giong nay khong con dong vat nao duoc thuan chung nua.  Ten goi nua Cop, nua Su Tu hay nua Su Tu nua Bao rat kho nghe, kho noi.  Roi day cac anh chi Voi, Te Giac, Ha Ma, Bo (Nguu), Trau (Thuy Nguu)...lan luot se mat ban sac goc cua dong toc minh.

          Toi xin danh vai phut de noi qua ve than thuoc chung toi.  Neu noi than thuoc chung toi thi phai noi den cac anh chi Meo, Cop, Beo v.v.  Cac anh chi co dai dien rieng de trinh bay ve toc minh.  Do do toi chi noi ve mot than thuoc gan ve mau sac long  vang don dieu cua Su Tu ma thoi.  Nguoi Anh goi than thuoc nay cua chung toi la Su Tu Nui, Puma hay Cougar duoc biet duoi ten khoa hoc la Puma concolor hay Felis concolor.  Dia ban cua dong Puma la tay bo luc dia My Chau.  Cac anh chi thuoc dong Puma nay la mot loai Meo, loai Beo nhung hinh hai kha to lon voi mau long cua Su Tu.  Cac anh Su Tu Nui truong thanh can nang tu 50 den 100 ki-lo.  Cac chi can nang loi 30 den 60 ki- lo.  Tu mot tuoi ruoi den hai tuoi cac anh chi ay duoc xem la truong thanh va bat dau yeu duong de sinh con.  Goi la Su Tu Nui nhung cac anh khong co bom nhu Su Tu.  Su phan biet Nam- Nu cua dong Puma nay khong de dang.  Trong thoi ky dong con doi song tinh ai cua ho rat soi dong nhu Su Tu chung toi.  Sau nhieu dot yeu duong cac chi mang thai trong vong 03 thang (90 ngay) thi sinh con.  Cac chi Su Tu Nui sinh 03 hay 04 con toi da.  Cac chi sinh ba nam mot lua.  O Duc nguoi ta thanh cong lai giong Su Tu Nui nay voi Beo mac ao quan co dom den.

****

          Dong Panthera chung toi co quan he lau doi voi loai nguoi trong vung lien chau Au- A- Phi Chau hay noi ro hon mien Dong Nam Au Chau, Trung Dong va Bac Phi.  O Viet Nam nguoi ta noi nhieu ve Ho toc hon la Su Tu. 

          Trong huyen thoai Hy Lap co chuyen Su Tu Nemea (ten mot vung o Hy Lap) to lon bang hai cac anh Su Tu thuong.  Hercules da dung tay khong bop co Su Tu Nemea den chet.

          Trong Cuu Uoc Kinh sach Judges (Phan Quan) 14: 6 co de cap den chuyen Samson dung hai tay khong xe mot anh Su Tu ra lam doi.  Sach Daniel 6: 16- 22 cho thay tien tri Daniel bi cac quan tong tran am hai khi cho rang Daniel vi pham phep vua Darius xua Persia tuc Iran bay gio khi huong ve Jerusalem cau nguyen moi ngay ba lan thay vi chi cau nguyen vua Darius ma thoi.  Daniel bi lieng xuong ham Su Tu nhung ong vo su.  Vua Darius vui mung khi duoc biet tin nay.  Nha vua ra linh bat cac quan tong tran va vo con ho lieng xuong ham Su Tu vi da ham hai chan nhan cong chinh.

          Nero (37- 68 sau Tay Lich) la mot bao chua.  Ong bat nhung nguoi La Ma theo dao Christ bo vao chuong Su Tu cho Su Tu an thit.  Duoi thoi de quoc La Ma da thu (trong do co Su Tu) duoc nuoi  de dau cung cac giac dau o dau truong La Ma (Roman Colosseum).  Trong cuoc dau keo dai 100 ngay nam 81 sau Tay Lich co 9,000 da thu bi giet chet.  Trong le hoi nam 240 sau Tay Lich co 2,000 giac dau tham du.  Trong le hoi nay co 70 anh Su Tu, 30 Tuong toc, 10 Ho toc, 01 Te Giac, 01 Ha Ma, 40 Ngua hoang...bi cac giac dau giet chet.  Do la thu tieu khien dam mau va ghe ron thoi de quoc La Ma.

          Co 13 vi Giao Hoang Toa Thanh Vatican chon ten Leo (Su Tu).  Giao Hoang Leo I ngu tu nam 440 den 461.  Giao Hoang Leo XIII ngu tu nam 1878 den 1903.

          Cach day 4,500 nam nguoi Ai Cap dung mot buc tuong dau nguoi minh Su Tu vi dai trong sa mac gan thanh pho Giza.  Tuong dai 73 m (240 feet); cao 20 m (66 feet); dau nguoi rong 4.2 m (14 feet).  Tuong dat gan mo vua Knafre.  Nguoi ta cho rang dau nguoi trong tuong la long nhan cua vi vua nay.  Tu xua den nay hau het cac dan toc tren the gioi deu xem Su Tu la bieu tuong cua UY, DUNG, LUC.

          Nam 1370 truoc Tay Lich vua Amenhotep II (1405- 1367 truoc Tay Lich) cua Ai Cap dung cung ten de san Su Tu de chung minh long dung cam phi thuong cua minh.  Nha vua tu hao giet hang tram Su Tu trong 10 nam.  Ngay nay nhung tho san Su Tu o Phi Chau dung sung ong toi tan de ban giet dong Panthera chung toi hau chung minh tai thien xa cua ho.

          O Hy Lap co buc tuong dau nguoi phu nu, than Su Tu va duoi hinh Xa toc voi hai canh.  Buc tuong nay xuat hien vao nam 540 truoc Tay Lich.  Nhung tuong dau nguoi, minh Su Tu thuong thay o Ai Cap, Assyria, Tho Nhi Ky va cac quoc gia o mien dong Dia Trung Hai.  Nhung tuong nay duoc dat truoc cac lang cua vua chua hay truoc cac den.  Theo huyen thoai Hy Lap nguoi phu nu minh Su Tu, duoi Xa toc va co canh nay song tren mot tang da o thanh Thebes do Oedipus ngu tri.  Oedipus la con cua Laius va Jocasta.  Oedipus giet cha ruot de an o voi me.  Dieu nay da duoc tien tri khi Oedipus moi lot long me.  Sau nay Oedipus bi mu loa va tu day ai minh.  Theo huyen thoai Hy Lap nguoi phu nu minh Su Tu co canh va duoi Xa toc ra mot cau do nhu sau:

          Cai gi co tieng noi, di bon chan roi hai chan roi ba chan

Ai di ngang qua thanh Thebes va khong tra loi duoc cau do ay thi bi huy diet ngay.

          Oedipus dap:

          “Khi con be nguoi ta di bon chan (con nit bo).  Khi lon len nguoi ta di hai chan.  Luc gia nguoi ta di ba chan.  Cay gay la chan thu ba vay.”

          Trong khoa tam ly hoc co chung mac cam Oedipus (Oedipus’ complex) va binh Oedipus tuc Oedipism tuc chung loan luan.

          Loai nguoi gan cho dong toc Su Tu chung toi moi dac tinh tot nhu dung manh, can dam, uy ve.  Thay tuong khen nhung nguoi co cam va mat Su Tu hay tuong di uy ve cua Su Tu. 

          Su Tu la quoc uy cua Anh.  De quoc trai dai khap the gioi den noi nguoi ta noi: ‘Mat troi khong bao gio lan tren de quoc Anh’.  Cau noi nay di sau cau noi : ‘Mat troi khong bao gio lan tren de quoc cua vua Philipp II (1527- 1598)’.  Tuong Su Tu duoc dat tai dai tuong niem do doc Nelson tai London.  Do doc Nelson (1758- 1805) la nguoi chien thang tran hai chien Trafalgar nam 1805 truoc Hai Quan Phap.  Ong tu tran trong tran danh lich su nay.

          Vua Richard I cua Anh Quoc co biet danh la Coeur de Lion (Tim Su Tu).  Ong len ngoi nam 1189 va mat nam 1199.  Suot thoi ky ngu tri cua Richard I Tim Su Tu, Anh Quoc tham gia Thanh Chien o Trung Dong va chien tranh chong vua Philip II cua Phap.

          Dong tien Anglo- Gallic phat hanh duoi trieu vua Henry III (1207- 1272) mang hinh Su Tu.  Mot dong tien vang o Scotland luu hanh khoang nam 1400- 1589 tuong duong thoi nha Ho den thoi nha Le Trung Hung cung co hinh Su Tu.

          Su Tu la quoc huy cua Ethiopia.  Tren dong tien xu nay cung co hinh Su Tu.

          Vao dau the ky XIX hoang de Napoleon I cua Phap menh danh Trung Hoa la Su Tu ngu. 

          Theo tieng Sanskrit (Phan ngu) Singapore co nghia la Su Tu.

          Mot Vinh o mien nam nuoc Phap tren Dia Trung Hai duoc goi la Vinh Su Tu (Golfe du Lion).

          Trong ngu ngon cua La Fontaine co rat nhieu bai de cap den Su Tu voi nhung nhan xet gay gat khong may thien cam doi voi dong Panthera cua chung toi. 

          Trong Thuc Vat Hoc co:

-  Su Nhi Thao Leonotis nepetifolia

-  Su Vi Thao Leonotis leonurus

-  Hoa Rakaf Su Tu Cuoc  Leon leontopetalum

          Trong Thien Van Hoc co chom sao Leo giua sao Virgo va Cancer.  Sao sang nhat trong chom sao Leo la sao Regulus.  Leo la mot trong 12 cung tren bang Tu Vi Tay Phuong.  Nhung nguoi sinh tu ngay 23 thang 7 den 22 thang 8 duong lich deu nam trong cung Leo (Su Tu).  Chom sao Leo Minoris (Tieu Su Tu) nam ve phia bac giua chom sao Leo (Su Tu Tinh) va Ursa Major (Dai Hung Tinh).

          Trong Tu Vi Trung Hoa co sao Bach Ho.  Thuc te Bach Ho la Cop Trang goc o vung khi hau lanh nhu Man Chau, Tay Ba Loi A.  Bach Ho khong phai la Su Tu vi co nhung vet ran mau trang va mau den.  Sao Bach Ho chi tot khi gap Phi Liem hay Phong Tri, Phuong Cac, Hoa Cai.  Bach Ho gap Phi Liem la cach Cop co canh bay xa.  Bach Ho gap Long Tri, Phuong Cac, Hoa Cai la su hoi tu Tu Linh tuong trung cho su thanh cong, may man, cng danh hoanh dat.

          Ha Dong Su Tu hong la nhung cum chu rut tu cau tho cua To Dong Pha  doi nha Tong che nhao nguoi ban la Tran Qui Thuong truoc nguoi vo ghen tuong, bao ton hay hiep dap chong.  Duoi day la bai tho cua To Dong Pha:

Ai hien bang thay do Long Khau

Doc kinh thuyet phap suot dem thau.

Bong nghe Su Tu Ha Dong thet.

Tay run gay rot long dam nao.

Ha Dong o day khong phai la tinh Ha Dong o Bac Bo Viet Nam ma la mot dia danh o Trung Hoa.

          Trong truyen vo thuat cua loai nguoi co nhung the tan cong va vo moi cua Su Tu chung toi.  Trong truyen vo hiep cua Kim Dung, Ta Ton co chieu Su Tu Hong lam roi loan dau oc doi thu.

          Phim hoat hoa Lion King noi tieng khap the gioi duoc tre em ua thich.

          Lion Clubs International (Cau Lac Bo Su Tu Quoc Te) la to chuc dich vu, nghiep vu kinh doanh quoc te duoc thanh lap o Hoa Ky nam 1917.  To chuc nay duoc tim thay o Viet Nam vao thap nien 1950.

          Thang 06 nam 2005 mot chuyen la xay ra o Ethiopia, Phi Chau.  Mot em be gai 12 tuoi bi ba thanh nien bat coc va dinh cuong hiep.  Em khoc.  Bong co ba anh Su Tu den.  Ba nguoi thanh nien bo chay.  Ba anh Su Tu canh giu em be gan ca ngay cho den khi nguoi nha cua em tim thay em.  Nguoi ta cho rang co le Su Tu nhan ra tieng khoc cua em be giong teng keu cua cac au nhi Su Tu nen den giai vay cho em be khoi tay ke xau.  Day la mot chuyen la va la phep la cua the ky XXI.  Su Tu bom den cua xu Ethiopia noi tieng hung ton nhung ho khong an thit em be ma con cuu em thoat nan.

****

          Thua qui vi.  Chung toi la dong vat an thit song.  Nhung chung toi khong chuyen cho hay keo vat nang nhu cac anh chi Voi, Bo, Trau, Ngua mac du cac anh chi nay chi an co ma thoi.  Chung toi gay khiep dam cho cac dong vat co vu khac bang ham rang ben va mong vuot ben nhon cua cung toi.  Loai nguoi khen chung toi vi so hon la thuong men chung toi. Su dung manh cua chung toi cuoi cung bi tri khon cua loai nguoi che ngu.  Ho ban giet chung toi, bat song chung toi.  Vai anh chi Su Tu phuc vu cho loai guoi trong cac ganh xiec.  Vai anh chi khac bi cam tu o cac so thu de cho nguoi mua ve vao xem mat va noi nhung loi mai mia dau tan xuong tuy.  Vai tram nam sau tre em cua loai nguoi chi biet dong Panthera chung toi qua anh chup va hinh ve.  Cac So Thu cua loai nguoi nuoi duoc bao nhieu than nhan chung toi? 

          Su Tu Ve Chieu tro nen gia yeu.

          Su Tu Ngu chi nuoi giac mong vang cua qua khu gia nua va can coi. 

          Nguoc mat len hoi Troi cao:  “Troi da sinh Su Tu con sinh chi Samson va Hercules?”

          Tran trong kinh chao toan the qui vi dai bieu.

          Duoi hoi truong co tieng vo tay le te hoa lan voi nhung tieng xi xam.  Ban nhac Lion dao diep khuc cua ban Hoang Hon Tren Dinh Kilimanjaro de ket thuc bai tham luan cua toc Su Tu.

          Dai dien toc Su Tu:  Truong Lao toc Su Tu Nam Phi Panthera Leo Krugeri