BAN TIN THAN HUU CHU TRUONG: PHAM DINH LAN SO 101- 2017

BAN TIN

THAN HUU

CHU TRUONG:  PHAM DINH LAN

SO 101- 2017

TIN TUC

*    Nguyen Thi Thap cho bai Thiem Thu co dau de ‘chup Ech’ cho ebao cua Chan Phuoc Liem.  To Hong Linh co nhieu ky niem voi chao Coc va thit Ech.  O dong que noi co ruong co nuoc lap xap, nguoi ta thuong dung den khi da de soi Ech ban dem khi troi mua.  Nguyen Van Muot xac nhan Coc thuong xuat hien rat o o cac vuon trau o Ba Diem.  Muot kinh hon khi thay mot con Ech bi chat dau ma van ngoi tro tro, hai  chan truoc chap lai nhu hai tay van xin mot dieu gi!

*   Lam Thi Phuong va Pham Thi Phuong de y den viec tim tac gia cua bai ‘Hon Chien Si’ ma toi de cap sau khi nghe anh Kachemir hat vao nam 1949.  Dieu dang ngac nhien la toi khong co nang khieu am nhac nhung chi nghe bai nay mot lan duy nhat trong doi ma nho tat ca loi cua bai hat.  Loi bai hat cua cac nu tu nhan trong kham Chi Hoa nam 1969 dung la loi toi duoc nghe.  Con loi bai ‘Hon Tu Si’ co tua goc la Hat Giang Truong Han cua Luu Huu Phuoc.  Cho den bay gio van chua co tai lieu nao ve bai “Hon Chien Si”.  Do ai sang tac? Nam nao?  Tai sao bai hat khong duoc pho bien? 

*   Do Thi Cai bat dau doc bai viet dai khong dau quen roi.  Nguyen Thi Mai doc bai ky lam nen doc lau lam.  Nguyen Dang Cung thi qua quen voi bai khong dau nen doc ngau nghien muoi may trang lien tuc ma khong thay moi met.  Pham Quoc Kiet doc di doc lai cac bai lien quan den Thu Dau Mot (Binh Duong).  Dieu ly thu la Kiet biet mot vai nhan vat ma toi de cap, noi tieng trong thoi chien lai it nguoi biet den nhu ong Thi cua Chi Doi I chang han.  Cai ‘Dinh Thu Dau Mot’ (Temple de Thudaumot) o Paris da bi huy vao dau thap nien 1980 va sua lai mat tien nho hep theo kien truc A Dong hay ro hon la kien truc cua Nhat Ban. 

*   To Hong Linh:  Neu anh Nguyen Thanh Van va Nguyen Thanh Tung den refill thuoc, em cho toi toi loi tham hai anh ay.  Vo Tan Dinh, em anh Vo Dinh Ai, day toan o truong An My.  Toi quen than voi Ai, Dinh, Nam (cac em cua anh Ai).  Dinh sau nay day toan noi tieng o Sai Gon.  Khong biet bay gio anh ay con Go Vap khong?

*   Co nhan hinh anh chup nhan le ky niem 60 nam truong Ly Thuong Kiet.  Trong anh  co Ong Tran Mai Chau (Hieu Truong), Tran Dang Khanh, chi Nguyen Thi Bach Tuyet (nu thi si Song Thanh), Huynh Cong Dan, Tran Hoang Nguyen, Le Tan Hung v.v.  Co le anh chup khong day du vi con thieu nhieu dong nghiep con o lai Sai Gon nhu Le Van Lan (Toan), Le Hoang Long (Nhac), Le Thi Thuy Hai (Anh Van), Dang Thi My (Anh Van), Trinh Van Canh (Anh Van), Pham Duc Thinh (Viet Van), Pham Van Dung (Su Dia), Tran Van Dinh (Nhac), Le Gia Dat (Cong Dan) v.v.  Nguyen Duc Phan biet nhieu ban dong mon cung lop cung nhu khac lop.  Xem anh khong biet ten ai thi lien lac voi Nguyen Duc Phan, Nguyen Van Duoc, Thanh Hoang Tho.  Vung dinh Thoi Tam Thon tro thanh trung tam van hoa cua quan Hoc Mon (bay gio la mot huyen trong TP Ho Chi Minh).  Truong so Ly Thuong Kiet trong Trung Tam Huan Luyen Quan Trung khong con nua.

*   Vo chong Phan Quang Vinh co den Ohio tham toi.  Nho luc con di hoc Vinh va Hien cao va om.  Bay gio Vinh map va to lon khong kem gi nguoi My.  Hai thay thuoc Phan Quang Hien va Phan Quang Vinh deu la em cua Phan Kim Ngoc.

*   Pham Van Tien, cuu tieu doan truong Tieu Doan Trau Dien TQLC, biet anh Kachemir, mot cau thu da banh noi tieng mot thoi cua hoi banh Lai Thieu va AJS (Hoi Thanh Nien Sai Gon- Association de la Jeunesse Saigonnaise).  Tien con nho anh Kachemir co mot nguoi vo dep.  Khong biet sau nay anh o dau?  Phap? hay ve que cha (An Do hay Pakistan)?  Cach day 75 nam o Lai Thieu co vai nguoi An  sinh song nhung khong ai biet ro cac vi ay ten gi ma chi nghe noi chung chung la BI.  Co nguoi lam chu Mach Cha o Dong Ba.  Cha cua Sokalegamme song trong mot can pho tren duong Hang Me gan truong tu thuc cua nguoi Hoa va doi dien voi nha cua thay nam Duoc, thay thuoc Dong Y.  Sau nay can nha nay ban cho gia dinh cua Ngo Dai Hai, giao su Ly Hoa.  Gia dinh nguoi An lai Viet co lien he than thuoc voi co Muoi chu Nha Bao Sanh Binh Dan.  Toi biet ba nguoi ten BI:  anh hai Bi co dat dai o Ben Tre va Lai Thieu (uong ruou rat manh), anh Bi nuoi de  va ban sua de o Ap Truong va anh em Bi ban ca phe truoc nha co Muoi.  Hinh nhu anh em cua Bi deu dinh cu o Hoa Ky qua chuong trinh HO.

VAI CHUYEN QUANH TA

Ve Truong Trung Hoc Tong Hop Ly Thuong Kiet

          Hoc Mon la mot quan trong tinh Gia Dinh nam cach Sai Gon loi 15 km.  Sau nam 1954 giao duc phat trien manh me o Viet Nam Cong Hoa.  Moi tinh deu co mot truong Trung Hoc De Nhi Cap tuc la co du cac lop de thi Tu Tai I va Tu Tai II.  Tinh Gia Dinh co truong Trung Hoc De Nhi Cap Ho Ngoc Can danh cho nam sinh va truong Le Van Duyet danh cho nu sinh. 

          La mot quan, tren nguyen tac, Hoc Mon khong co truong trung hoc duoc bo Quoc Gia Giao Duc cong nhan.  Truong hop cua quan Hoc Mon co vai khac biet va ngoai le. 

          Hoc Mon co Trung Tam Phat Tuyen Quan Tre, truong Si Quan Cay Diep (truoc khi co truong Bo Binh Thu Duc), Trung Tam Huan Luyen Quang Trung.  Nhung bien co lich su dam mau dien ra trong tran Thap Bat Phu Vien o Ba Diem, mot xa trong quan Hoc Mon va vu bao dong thieu huy nha doc phu Tran Tu Ca vao cuoi the ky XIX khien Phap luu  y den dia danh nay bang cach cho xay thanh Ong Nam (vi thanh do mot vi dai ta chi huy <ong nam>) va lap thiet lo Sai Gon- Hoc Mon. 

          Hoc Mon la quan sinh quan cua Nguyen An Khuong, than phu cua nha cach mang Tay hoc Nguyen An Ninh.  Nguyen An Khuong la mot Dong y si lap ra to Nong Co Min Dam va dich truyen Tau ra quoc ngu vao dau the ky XX.  Do la noi nha cach mang duy tan Phan Chau Trinh tung tam tru khi tu Phap ve nuoc.  Do cung la cai noi cua Hoi Kin Nguyen An Ninh vao thap nien 1920 va Nam Ky Khoi Nghia nam 1940.

          Truong Ly Thuong Kiet ra doi nam 1957 trong Trung Tam Huan Luyen Quang Trung gan nha tho de day cho con em cac quan nhan phuc vu trong Trung Tam va cac hoc sinh quanh Trung Tam nhu Trung Chanh, Cho Cau, Ba Diem, Xom Moi, Dong Hung Tan.  Hoc sinh phai qua mot ky thi tuyen tuong doi khong kho khan vao nhung nam dau thanh lap.  Dieu kien tuoi tac linh dong hon cac truong noi tieng o Sai Gon- Cho Lon- Gia Dinh.  Truong chi day den lop de ngu.  Hoc xong de ngu hoc sinh phai chuyen truong de hoc lop de tu o Ho Ngoc Can, Petrus Ky, Gia Long, Le Van Duyet, Trung Vuong, Vo Truong Toan hay ca Mac Dinh Chi o Phu Lam.  Vi hieu truong dau tien cua truong la ong Lam Huu Bang.  Cac giao su day o truong vao nhung nam dau thanh lap la ong Nguyen Van Do, Pham Hoai Duc, Le Gia Dat, Ton That Quynh Nam, Le Hoang Long, co Nguyen Thi Bach Tuyet, Vu Thi Oanh, Le Thi Tuy Dai, Dam Thi Dang, Nguyen Thi Song An, Khieu Duc Long v.v.

          Dan da truong co lop de tu va bat dau co lop de nhi cap dau tien vao nien khoa 1963- 1964 khi truong co vi hieu truong thu nhi:  Ong Tran Mai Chau.  Ong Pham Dinh Huy, Nguyen Duc Minh va toi la nhung giao su mo dau cho cac lop de nhi cap cua truong.  Luc ay truong co hai co so cach nhau loi 2 km: mot o Trung Tam Huan Luyen Quang Trung va mot o Hoc Mon.  O Hoc Mon chi co mot day gom 04 lop.  Van phong van o truong trong Trung Tam Huan Luyen Quang Trung. 

          Truong Ly Thuong Kiet Hoc Mon chua co van phong  danh cho giao su.  Khi het gio day toi thuong ra ngoi ngoai hien dinh Thoi Tam Thon.  Anh tu chu quan nuoc giai khat truoc cua truong moi toi ve nha anh nghi trua.  Nha cua anh tu o gan truong.  Khi noi chuyen voi toi anh to ra co cam tinh voi toi  khi biet toi goc o Thu Dau Mot vi anh la nguoi sinh truong o Bung.  Ngay moi ve truong ong Vo Van Nhan moi chung toi ve nha ong nghi trua.  Ong Nhan luc ay tu truong Long Khanh ve.  Ong la hieu truong truong nay khi tinh Long Khanh moi thanh lap.  Nha ong Nhan muon gan nha cua Do Thi Cai va Ngo Dinh Loi.  Chung toi co ba nguoi nen danh phai khuoc tu y tot cua ong Nhan truoc ba tan giao su o Sai Gon chua co gia dinh nen khong co y nghi thue cho o tai dia phuong.  Ong Huy, Minh va toi thuoc ba mien Bac, Trung, Nam khac nhau nhung co hai Pham Dinh trung hop voi nhau.  Chung toi tam nghi tren gac mot quan an o Trung Chanh va nho ba chu quan nau com trua vao nhung ngay chung toi co gio day trong tuan.  Trong thoi gian nay ong Dang Phuc Xuan, Dao Quoc Tuy thuong den chuyen tro voi chung toi.  Ong Xuan cung moi thuyen chuyen ve truong sau chung toi khoang mot thang.

          Sau cuoc dao chanh ngay 01-11-1963 cac truong hoc o phia nam vi tuyen 17 deu co nhung xao tron lon.  Truong Ly Thuong Kiet cung nam trong con loc xoay chung nhung o cuong do thap khong den doi gay sut me tinh Su- De.  Nhieu giao su tu cac cac truong khac do ve Ly Thuong Kiet.  Ong Nguyen Thanh Long, giam hoc Petrus Ky, ve day Phap Van.  Ong Bui Van Bay tu Vinh Binh ve lam giam thi.  Ong Tran Huu Danh, hieu truong truong Sa Dec, ve day Phap Van.  Ong Nguyen Huu Thanh tu truong ky thuat Nguyen Truong To ve day Van sau day Triet.  Ong la anh cua dan bieu doi lap Nguyen Huu Chung.  Vao dau thap nien 1970 ong Thanh la tham vu ngoai giao.  Ong Nguyen Van Chuong, hieu truong truong Can Duoc, ve day toan.  Ong Bui Duc Chu, cuu dan bieu mot tinh mien bac Trung Phan ve day Phap Van.  That la mot su bat ngo!  Mot truong nho vo danh o mot quan  cach Sai Gon 15 km nhung duoc xem la heo lanh lai mo vong tay don nhan giao su tu cac noi khac ve. 

          Sau bien co nam 1963 ong Au Truong Thanh lam tong truong bo Kinh Te trong chanh phu Nguyen Ngoc Tho.  Ong giup cho truong xay them mot day doi dien voi dinh Thoi Tam Thon.  Truong Ly Thuong Kiet Hoc Mon  bat dau co hinh chu L, co cot co va tuong rao.  Vai cay ma dau duoc trong trong san truong cho co bong mat.  So di trong ma dau ma khong trong phuong vi (flamboyant)  vi cay ma dau tang truong rat nhanh de tao bong mat cho san truong.  Hon nua truong chiu anh huong cua viec trong cay ma dau trong Trung Tam Huan Luyen Quang Trung. 

          Cac vi nam, nu giao su hien dien o truong truoc chung toi la ong Nguyen Van Dang (Van Vat), co Lu Thi Hoai (Phap Van), Tran Dang Khanh (Ly Hoa), Nguyen Van Vinh (Toan), Pham Hai Nam (Cong Dan), co Vu Thi Oanh (Viet Van), co Nguyen Thi Bach Tuyet (Viet van, Anh Van), co Dam Thi Dang (Nu Cong Gia Chanh), Nguyen Dang Hien (Viet Van), co Le Thi Tuy Dai (Toan), Nguyen Van Do (Hoi Hoa), Le Hoang Long tuc Hoang Duc Luan (Nhac), Tran Thi Hoa (khong nho day mon gi chi biet co la chu vai chic xe do chay tuyen duong Go Vap- Hoc Mon), Khieu Duc Long (Van), Nguyen Thi Song An (Van) v.v.  Ve sau ba nha giao chuyen nghiep chung toi co cac ong Doan Ngoc Quy (Toan sau nay la tong gram thi), Hoang Van Nghi tu Long Xuyen ve day Toan.  Ong Pham Dinh Huy lam giam hoc cua truong nhung con day vai gio Van. 

           Truong Ly Thuong Kiet cang luc cang mo mang them.  The he 1959 (vao de that nam 1959) la the he hoc sinh dau tien chi hoc hai lop trung hoc de nhi cap (lop de tam va de nhi).  Do la the he cua Phan Kim Ngoc, Pham Thi Phuong, Trinh Thi Bai, Le Thi Tam, To Thi Thuy, Tran thi Hoa, Khong Thi Che, Pham Thi Thoa, Nguyen Thi Thiem, Tran Van Tao, Nguyen Huu Khoat, Nguyen Van Vinh, Do Ngoc Tan, Do Thi Cai, Nguyen Thi Nguyet, Le Thi Thu Ha, Dinh Quang Dai, Ngo Dinh Loi, Doan Manh Hung, Nguyen Viet Hieu, Chu Ba Thu, Truong Minh Tue, Nguyen Ngoc Chieu, Hoang Viet Duong, Vo Van Thanh, Nguyen Cong Thanh, Vo Long Thanh, Thach Tam, Doan Van Hien, Nguyen Dang Cung, Nguyen Manh Thuong, Le Tan Hung, Le Van Hoang, Nguyen Van Lau (anh cua Nguyen Van Duoc) v.v.  Dau Tu Tai I cac em phai bon ba xuong Sai Gon, Gia Dinh, Phu Lam de hoc lop de nhat chuan bi lay Tu Tai II.  Den the he 1960 cua Nguyen Van Chi, Nguyen Van Luy, Nguyen Thuong Lai, Tran Ngoc Thanh, Hoang Phung Vuong, Nguyen Huu Dien, Pham Van Ty, Doan Van Uc, Nguyen Van Luc, Bui Viet Thac, Nguyen Thuong Khoi, Pham Minh Si, Phan Van Lan, Tran Hoang Giang, Pham Cuong Quyet, Nguyen Cong Phong, Nguyen Cong Cuu, Pham Ngoc Anh, Phan Thanh Ngo, Le Van Bai, Le Van Sac v.v. cac em khong phai ban tam nhu lop dan anh.  Truong da co lop de nhat.  Truong Ly Thuong Kiet tro thanh mot trong 15 truong o Viet Nam Cong Hoa tro thanh Truong Trung Hoc Tong Hop do Dai Hoc Ohio bao tro.  Viec tuyen chon hoc sinh vao de that cua truong tro nen gay go vi hoc sinn Ly Thuong Kiet khong chi o Hoc Mon, Ba Diem, Trung Chanh, Lac Quang, Xom Moi, Nhi Binh ma con o Tan Thanh Dong, Phu Hoa Dong, Cu Chi, Hau Nghia va ca Trang Bang xuong du cuoc thi tuyen vao de that nua!   Su canh tranh kha vat va.  Hoc sinh cua truong gom hoc sinh Bac, Trung, Nam, nguoi Viet goc Hoa va  goc Khmer tu cac noi den chua ke hoc sinh tu cac vung lan can.  Hoc sinh co ba ton giao chinh:  Thien Chua Giao, Phat Giao va Cao Dai Giao.  Hoc sinh co ton giao co ky luat, tinh than hieu hoc va co hieu biet rong rai hon hoc sinh khong co ton giao ro ret.    Dieu nay duoc chung minh ro rang:  Hoc Mon la mot quan heo lanh nhung co ba truong cong lap lon (Ly Thuong Kiet, Van Hoa Quan Doi va Nguyen Huu Cau (ten sau 1975) va 05 truong tu thuc lon (Thanh Liem Bui Mon, Thanh Minh Hoc Mon, Nhat Tri, Tan Dan, Hoang Gia Hue).  Truong Tan Dan do ong Nguyen Ngoc An lam chu.  O Trang Bang ong co truong Minh Duc.  Truong Minh Duc do ong Tran Van Huong  lam hieu truong.  Nam 1964 ong Huong lam thu tuong, ong An la dong ly van phong bo Noi Vu.  Sau bien co Mau Than ong An la tong truong bo Thong Tin Chieu Hoi.       

          Truong Ly Thuong Kiet duoc luu y qua:

-     Dac San Xuan Ly Thuong Kiet

-     Ban Van Nghe

-     ty le hoc sinn dau Tu Tai I va Tu Tai II

-     ty le hoc sinn duoc dau vao cac truong dai hoc nhu Dai Hoc Su Pham, Dai Hoc Nong Lam Suc, Cong Chanh, Y Khoa, Duoc Khoa, Hoc Vien Quoc Gia Hanh Chanh, Trung Tam Ky Thuat Phu Tho v.v.  Vi cach Sai Gon khong xa nen mot so hoc sinh cua truong di hoc them toan, Anh Van o Hoi Viet My, Phap Van o Centre Culturel Francais o Sai Gon.  Cac hoc sinh cua truong dau Tu Tai II hang Uu hay Binh va duoc hoc bong du hoc nuoc ngoai.  Nguyen Thuong Lai duoc chon di hoc o Tay Duc sau khi hoc het nam thu nhat truong ky su Cong Chanh.  Nguyen Hien Si, Nguyen Hien Dat (con ong truong phong Buu Dien Hoc Mon) du hoc Canada (Plan Colombo?), Trinh Van Than duoc hoc bong du hoc sang Phap.  Than la anh cua Trinh Thi Suong, ban than cua Nguyen Thi My Tien hoc cung lop  voi Hoang Ngoc Mon va cung cap lop va cung nien khoa voi Ngoc Lan.  Do Thanh My duoc hoc bong du hoc Uc Dai Loi v.v.  Nhieu hoc sinh cua truong thanh cong trong nganh y duoc (Nguyen Huu Khoat, Tran Thi Hoa, Nguyen Dang Cung, Nguyen Thuong Khoi, Nguyen Van Chi, Khuong Van Lich, Nguyen Van Luc, Tran Van Nho Lon, Nguyen Van Luy, Ly Van Xuan, Le Quang Minh, Vu Van Tri, Nguyen Duc Phan, Tran Hoang Nguyen, Hong Tu Bach, Nguyen Thi Hanh, Lam Thi Phuong, To Hong Linh, Pham Thi Kim Khanh, Ta Van Ga, Nguyen Thi Tinh, Phan Quang Vinh, Phan Quang Hien v.v.), su pham (To Thi Thuy, Le Thi Tam, Trinh Thi Bai, Pham Thi Phuong, Nguyen Thi Kim, Nguyen Thi Thiem, Tran Thi Tuyen, Tran Thi Le Minh, Tran Quang Sang, Ly Chieu Ha, Nguyen Manh Hung, Tran Van Cu, Nguyen Trung Truc (Truc duoc hoc bong sang Phap hoc ve Toan sau khi tot nghiep DHSP ban Toan), Vo Van Thanh, Pham Minh Si v.v) va Trung Tam Ky Thuat Phu Tho (Pham Duc Khoa, Tran Quang Thang, Hang Dieu Quang, Nguyen Thanh Cong, Hoang Van Am, Bui Minh Chau, Nguyen Huu Nam, Pham Doan Trang v.v.).  Trinh Thi Bai, Nguyen Manh Hung, Le Thi Tam sau nay ve day o truong cu.  Le Thi Tam bay gio la mot ni su ten tuoi co tien si Phat hoc o An Do.  Nguyen Van Tai tro thanh giao su truong Dai Hoc Nong Lam Suc tren duong Cuong De, Sai Gon.  Da so cac si quan Khong Quan va Hai Quan goc Ly Thuong Kiet deu co co hoi xuat ngoai tu nghiep ky thuat chuyen mon o Hoa Ky nhu Nguyen Van Vinh, Bui Viet Thac, Chu Ba Thu, Phan Tan Loc, Nguyen Viet Hieu, Hoang Phung Vuong, Dinh Quang Dai, Nguyen Van Cap v.v.  Tran Dinh Van, Le Van Bai, Thach Tam, Nguyen Van Luc co gia dinh khi con tren ghe nha truong.  Nguyen Van Luc co gia dinh khi hoc lop de nhi.  Vay ma Luc van hoc 07 nam y khoa tron tru. 

          Van Phong truong Ly Thuong Kiet gom:  ong Tran Mai Chau, Hieu Truong; Pham Dinh Huy:  Giam hoc; Vo Van Nhan: phu ta Giam Hoc; Doan Ngoc Quy : Tong Giam Thi; Bui Van Bay, Do Duc Hiet (kiem Phat Ngan Vien), Do Minh Hien, Nguyen Dinh Tu, Doan Van Hien (cuu LTK sau khi giai ngu):  Giam Thi; Nguyen Van Trong, Phung Vinh Que, Pham Thi Lui (cuu LTK):  tho ky.  Phung Vinh Que nhap ngu va khong thay tro lai truong.

          Thanh phan ban giang huan cua truong dai de gom co:  Tran Mai Chau (Hieu Truong (Phap & Anh Van sinh ngu II), Pham Dinh Huy (Giam Hoc, Van, Triet), Nguyen Huu Thanh (Triet), Nguyen Duc Minh (Anh Van), Vu Dao (Van), Pham Gia Phap (Van), Nguyen Quang Xy (Van), Le Thi Bat Tri (Van), Pham Hoai Duc (Van), Nguyen Tu Man (Phap Van), Bui Duc Chu (Phap Van), Tran Huu Danh (Phap Van), Vo Huu Le (Phap Van), Chu Khac Duy (Ly Hoa), Vo Van Nhan (phu ta giam hoc, Anh Van), Nguyen Phuoc Ngoc Lan (Phap Van), Pham Quang Trung (Phap Van), Tran Thi Ngoc Yen (Phap Van), Giang Ngoc Huy (Toan), Dinh Van Lo (Toan- nien truong), Le Cong Thanh (Toan), Nguyen Van Chuong (Toan), Le Gia Dat (Cong Dan), Nguyen Manh Cam (Cong Dan, Van), Pham Hai Nam (Cong Dan), Pham Dinh Phung (Triet), Vo Triem (Ly Hoa), Vo Dinh Ai (Ly Hoa), Tran Dang Khanh (Ly Hoa), Nguyen Cong Tru (Ly Hoa), Nguyen Van Dang (Van Vat), Pham Dinh Lan (Su Dia, Cong Dan, Quan Thu Thu Vien), Lam Quang Hong (Su Dia), Pham Van Dung (Su Dia), Pham Thi Mong Diep (Su Dia- Co Mong Diep mat sau khi sinh sau nam 1975); Trinh Van Canh (Anh Van), Dang Thi My (Anh Van), Pham Duy Can (Anh Van), Vo Van Dung (Anh Van), Nguyen Thanh Tung (Phap Van), Pham Duc Thinh (Van), Le Van Lan (Toan), Tran Thi Xuyen (Toan), Quach Duc Minh (Van Vat, Anh Van),Ton Nu Thuy Tien (Van Vat), Le Thi Nga (Su Dia), Vo Thi Huong (Su Dia), Le Thi Tuy Dai (Toan), Le Thi Thuy Hai (Anh Van), Nguyen Thi Bach Tuyet (Van, Anh Van), Nguyen Van Thuyet (Van), Vo Thi Chi (Van) v.v. 

          Ba ong Dong, Chi, Phuong la ba cuu quan nhan truoc nam 1954 ve phuc vu cho truong va duoc huong tro cap cuu quan nhan va long bong hang thang.  Con ong Dong la ky su Nguyen Huu Nam.  Theo Nguyen Duc Phan thi Nam mat tin tuc khi vuot bien.

          Cac ong Vo Huu Le, Chu Khac Duy, Nguyen Van Trong la ba cuu si quan truoc nam 1954.  Ong Le tu truong Vinh Long ve.  Hien ong song o Strasbourg, Phap.

          Ong Vo Triem la nguoi thanh cong trong viec kinh doanh (truoc 1975) cung nhu ong Tran Dang Khanh sau nam 1975 vay.  Hai con cua Vo Triem deu hoc truong Tau o Cho Lon.  Ong la em re cua Le Que mot thoi lam pho tinh truong Binh Long.  Khong biet hien gio ong o dau?  Doan tu voi ong Le Que o Canada?  Toi uoc muon co tin tuc cua Vo Triem de lien lac.

          Ong Nguyen Dinh Tu la nguoi cau tien va co mot cuoc song kham kho de tu ren luyen y chi cua minh.  Ong miet mai hoc tieng Anh nham muc dich xuat ngoai de tro thanh ky su.  Ong la nguoi dau tien di lam bang xe dap!  Hinh nhu ong da dat uoc nguyen cua minh.

          Ong Nguyen Huu Thanh thuc su la mot nha hien triet.  Hoc sinh choc pha cach may ong cung tinh bo.

          Cac ong Pham Dinh Phung, Nguyen Van Dang va Nguyen Huu Thanh la ba ong thay om yeu nhat nhung day rat khoe.

          Nien truong Dinh Van Lo va Bui Duc Chu thuong noi chuyen voi toi.  Ong Chu goi toi la Alphonse Daudet.  Cu Dinh Van Lo tim cach lien lac voi toi khi duoc biet toi da den Hoa Ky.  Nam 1999 Le Quang Thanh cho toi den noi cu o de ruoc cu tham du cuoc hop mat cua cac hoc vien Ly Thuong Kiet.  Truong Thi Hanh va chong la thay thuoc Nguyen Van Rang thuoc gia dinh Ly Thuong Kiet, dau gia mot gio lan va tang cho toi.  Toi tang lai cho cu Dinh Van Lo vi nha o xa khong the mang ve duoc.  Giao su Dinh Van Lo la Hieu Truong truong Can Giuoc va ta tac gia nhieu sach Toan duoc ua chuong vao thap nien 1950 va 1960.  Ban gia Vu Kim Toan cua toi day o day truoc khi gia nhap vao nganh ngoai giao phuc vu o Ma Lai A.

          Ong Nguyen Van Do la mot hoa si vang bong mot thoi.  Ong la ban cua giao su Bau va Yen day o truong My Nghe Binh Duong.  Ong tang toi buc tranh Chua Son Tay.  Nguyen Thi Thanh Duong ngac nhien khi duoc biet ong Nguyen Van Do la mot hoa si noi tieng vao thap nien 1940.  Ngac nhien la phai.  Vi truong Ly Thuong Kiet dau phai la moi truong rong lon cho ong thi tho tai nang.

          Ong Le Hoang Long tuc Hoang Duc Luan la mot nhac si vi cam co tieng cung thoi voi ong Nguyen Hung Cuong o Ha Noi.  Ong Long thuong den noi chuyen voi toi  khong phai ve am nhac ma ve Tu Vi!

          Ong Vo Dinh Ai la nguoi Quang Nam nhung truong thanh o Tan Dinh nen biet rat nhieu ve Sai Gon.  Ong la nguoi de gan gui voi moi nguoi.  Ban dong nghiep va hoc   sinh deu thuong men ong.  Ong da day truong Tan Dan va Minh Duc truoc khi ve day Ly Thuong Kiet.  Anh quen nhieu nguoi o Hoc Mon vi trong de nhi the chien gia dinh ong di tan ve song o Hoc Mon mot thoi gian.

          Co Le Thi Tuy Dai la mot co giao phuc hau duoc cac nam nu dong nghiep cam men va hoc sinh ne trong.

          Co Ton Nu Thuy Tien la hien the cua ong Dao Thanh Que, giao su Chu Van An sau nay la giam sat vien Vien Giam Sat VNCH.  Co la em cua ong Ton That Trinh, tong truong bo Canh Nong.

          Mot nu giao su ho Le cua truong rat khiem ton den noi khong ai biet chong cua co la mot tong truong co uy tin trong noi cac Tran Thien Khiem.

          Do su giup do cua Hoa Ky truong duoc mo rong va co lau 03 tung.  San van dong Hoc Mon tro thanh khuon vien cua truong Ly Thuong Kiet.  Day lop hoc hinh chu L van de nguyen nhu cu.  No tro nen nho be, co xua va khiem ton truoc day truong lau chu L tren san van dong cu.  Hinh nhu bay gio truong co 04 tung va co hinh chu U.  Truong co thu vien, dung cu day huan nghe, tu lanh, bep nau dien hay ga cho lop nu cong, gia chanh.  Toi xin gio non chao cu dan Hoc Mon da hy sinh san van dong de noi rong truong lau Ly Thuong Kiet va mot truong Cap I & Cap II ben canh.  Tuong lai tuoi tre la tren het.

****

          Toi da danh gan mot tuan le de viet bai nay bang tri nho cua nguoi da qua tuoi huu tri tu lau.  Toi viet nhung dong chu nay de nho lai mai truong ngheo ngay truoc, cac ban dong nghiep va cac hoc sinh cu.  Ve cac dong nghiep lan hoc sinh nhieu cap lop khac nhau toi co the nho thieu sot nen chi ghi ngan ay ten va thanh tich.  Chac chan con thieu sot nhieu lam.

          Dia danh Hoc Mon khong xa la voi toi ngay tu luc con tre.  Toi den do nhieu lan vi co mot ba di ho nguoi An Son co chong  Phap, ong Henri, lam xep ga o Hoc Mon.  Toi vui thu voi ten truong, ten Trung Tam Huan Luyen va dia danh sinh quan cua nha cach mang tan hoc tre Nguyen An Ninh.  Do la su vui thu sieu hinh cua nguoi rat thich day hoc nhat la day Su Dia. 

          Truong Ly Thuong Kiet mang danh la Truong Tong Hop (Comprehensive School) rat dung nghia then thuc the.  Do la noi tong hop ban giang huan lan hoc sinh ba mien Bac, Trung, Nam, nguoi Viet goc Hoa, nguoi Viet goc Khmer.  Co mot tong hop day tinh xay dung trong su di biet tu tuong.  Co mot su sap xep vo hinh nho nho kha ngo nghinh nhu sau:

1.  Ong Pham Dinh Huy, Nguyen Duc Minh va toi (Pham Dinh Lan) ve truong cung mot luc.  Ong Huy la nguoi Bac; ong Minh: nguoi Trung; toi (Pham Dinh Lan): nguoi Nam.  Ve tuoi tac ong Huy lon tuoi hon ong Minh.  Ong Minh lon tuoi hon toi.

2.  Trong truong co ba giao su ho Pham Dinh: a. Pham Dinh Huy (Bac) b. Pham Dinh Phung (Trung) c. Pham Dinh Lan (Nam).  Theo thu tu tren, ve tuoi tac ong Huy lon tuoi hon ong Phung.  Ong Phung lon tuoi hon toi.  (Tuoi that cua ong Huy lon hon tuoi ong dung tren giay to 06 tuoi.  Ong Phung la mon de cua ong Bui Duc Chu).

          Su tu te cua hieu truong Tran Mai Chau, giam hoc Pham Dinh Huy, tinh than trong giao duc cua cu dan Hoc Mon, su le do va hieu hoc cua hoc sinh truong la dong luc thuc day  cac giao su giang day hang say va tan tuy.  Co mot lan giao su Hoang Van Nghi hoi toi ve mot hoc sinh ho Trinh sau nay co tien si khoa hoc o Phap hinh nhu dang day dai hoc o Viet Nam:

“Anh nghi sao ve em hoc sinh nay?” 

“Em ay co xuc pham gi anh khong?”  Toi hoi lai ong Nghi. 

“Khong.  Nhung em ay hoi toi nhieu qua!  Khong biet la em ay thu thay hay chi thac mac ma thoi?”  Ong Nghi noi tiep.

“Em hoc sinh ho Trinh ay rat gioi va rat le do.  Em ay khong co y gi thu thay dau.”  Toi noi.

“Anh noi vay thi toi yen long.”  Ong Nghi noi.

          Toi danh gia cao tinh than cua cu dan Hoc Mon.  Chinh cai tinh than nay da thu hut toi danh het cuoc doi cong chuc cua toi tai do.  No cung thu hut gia dinh ong Vo Van Nhan va Nguyen Van Trong, hai gia dinh goc o My Tho (Dinh Tuong), da chon Hoc Mon lam noi cu tru cho den ngay trut hoi tho cuoi cung.  Toi khong quen long tot cua ong Vo Van Nhan va anh tu chu quan nuoc giai khat vao nhung ngay dau toi moi den giang day o truong.  Long tot cua  hai nguoi cho thay ca hai deu co quan tam den hoan canh cua nguoi khac, nhung nguoi moi den bo vo lac long o mot vung xa la.  Ve dep tinh than tiem tang khong trang suc diem dua nay noi len long nhan ai va hao hiep cua hai bang huu chua he quen biet nhau truoc do.

          Ngoai su le do va hieu hoc cua hoc sinh toi con de tam den nhung hoc sinh co cha me co danh phan trong vung nhu Ngo Thi Xuan Hoa, Phan Kim Ngoc, Le Thi Thu Van, Le Tri Dung, Vo Thi Hanh, Dinh Tuan Hung, Vu Van Tien, Chu Ba Thu, Phan Quang Vinh, Phan Quang Hien.  Tat ca deu khong co dau hieu ‘cong tu’ hay ‘tieu tho’ dia phuong trai lai hoa minh cung cac ban hoc va le do doi voi cac thay day.  Hoa la con cua quan truong Ngo Tan Nghia.  Hoa hoc voi toi khong day mot thang thi ong Nghia duoc bo nhiem lam tinh truong Binh Thuan.  Ngoc, Vinh, Hien la con cua ong pho quan truong Phan Quang Phat.  Van va Dung la con cua quan truong Le Tri Vi.  Ong duoc xem la mot quan truong xuat sac cua VNCH luc bay gio.  Than phu cua Hanh, Tien, Hung, Thu la nhung trung ta, dai ta trong Trung Tam Huan Luyen Quang Trung.

          Hoc sinh Ly Thuong Kiet dat nhung thanh qua to lon duoi thoi Viet Nam Cong Hoa va ca duoi thoi Cong Hoa Xa Hoi Chu Nghia Viet Nam nua.     

          O Hoa Ky cac cuu Ly Thuong Kiet co:

-     dai gia Nguyen Ngoc Chieu,  Hoang Viet Duong, Mai Thi Tuyet, Tran Quang Thang, Phung Thi Thanh, Nghieu Minh, Ho Huu Duc, Truong Thi Hanh & Nguyen Van Rang.

-     van thi si Nguyen Thi Thanh Duong, Pham Duc Nhi, Nghieu Minh, Lu Phuong.

-     nhac si sang tac: Nghieu Minh (Nguyen Van Minh), Lu Phuong (Pham Van Lam)

-     ca si: Ngoc Lan (da mat).

-     M.D Nguyen Bich Lien co chuong trinh Y Te tren dai Truyen Hinh Viet ngu o California.

          Nhan day toi cung xin noi qua ve hai nu hien mau goc Ly Thuong Kiet:  Do Thi Dung va Pham Thi Phuong.  Ca hai deu roi Viet Nam voi con nho trong khi chong con o lai don vi truoc khi tong thong Duong Van Minh tuyen bo dau hang.  Dung co ba chau; Phuong co hai.  Ca hai deu la tin huu Thien Chua Giao.  Ca hai deu co gang lam viec de nuoi con trong nhung nam  thang kho khan dau tien tren xu la bat dong van, bat dong chung va day bang gia vao mua dong.  Do Thi Dung song o Rochester trong tieu bang New York; Pham Thi Phuong dinh cu o New Jersey gan thanh pho New York.  Ca hai ‘nu anh hung Ly Thuong Kiet’ nay da nuoi con thanh tai tren vung tuyet trang.  Rieng Pham Thi Phuong bat chap bang gia, quyet dinh di hoc sau gio lam viec va lay BS voi hang Magna cum laude.  Phuong tiep tuc hoc de lay Master hau tro thanh mot chuyen vien ve computer.  Su gian kho nao cung duoc den bu xung dang.  Hien nay Dung va Phuong deu huu tri.  Do Thi Dung van con o New York.  Pham Thi Phuong di chuyen ve San Jose de tim chut nang am va song gan  cac than nhan. 

          Toi xin cham dut bai viet bang:

-     loi cau chuc mai truong xua song mai voi thoi gian.

-     mot nen huong goi den huong hon cac dong nghiep va hoc sinh cu da vinh vien ra di

-     mot loi cau chuc cho cac dong nghiep va cuu hoc sinh trong va ngoai nuoc vui huong tuoi gia ben canh con va chau.   

TỪ BÌNH AN- THUDAUMOT ĐẾN BÌNH DƯƠNG LỤC QUẬN

Cac em than men,

Men goi cac em bai viet ve tinh sinh quan cua toi doc de biet cai hay, cai do va cai thieu sot cua mot dia danh trong cong dong quoc gia.

Rang doc va suy gam doi chut giong nhu may ong gia uong ruou nham nhi de thuong thuc huong vi cay nong cua ruou.

Cam on Lam Thi Phuong ve bai Hon Chien Si.  Nhu vay bai nay toi chi nghe mot lan va ghi chep lai loi la co that.  Nhung van con mot chuyen khac can muon biet:  tac gia? sang tac vao nam nao?  Cam on em da tim toi bai nay vi duoc toi nhac di nhac lai 02, 03 lan.  Toi xin noi lai:  Toi nghe bai nay mot lan duy nhat nam 1949 do anh Kachemir hat.  Anh la nguoi An co le me Viet nen noi tieng Viet rat thong.  Sau nay anh la mot cau thu bong tron cua hoi AJS (Association de la Jeunesse Saigonnaise), mot hoi bong dung dau o Nam Viet tren hoi Canh Sat, hoi Ngoi Sao Gia Dinh va Ngoi Sao Ba Chieu.  Truoc do anh la cau thu cua doi bong Lai Thieu.  Co lan doi banh Lai Thieu duoc chon de da voi doi Medan cua Indonesia.  Ky do Lai Thieu thua nhung thua nhe thoi.  Nho da nhung tran  o san Cercle Sportif Saigonnais (trong vuon Bo- Ro- Tao Dan) ma doi AJS moi anh.  Vo anh Kachemir la chi Lan o nha tho.  Chu Tien co the biet.  Hai vo chong o day pho doi dien voi nha thuoc Quach Luong Tri (cung day pho cua chu nam Gung).  Can pho nay ve sau do anh Minh, anh cua Quoi, va em vo cua anh Lam Van Hoa, thue lai.  Anh Hoa la anh cua tu Bien co nha thuoc o Lai Thieu va Hiep Binh Xa.

Van Su Lanh

Thay Lan

phamdinhlan (david)

TỪ BÌNH AN- THUDAUMOT

ĐẾN BÌNH DƯƠNG LỤC QUẬN

http://www.art2all.net/tho/phamdinhlan/phamdinhlan_BinhAn_ThuDauMot_BinhDuong.html

tu Binh An - Thu Dau Mot - Binh Duong www.art2all.net PHẠM ĐÌNH LÂN, F.A.B.I. TỪ BÌNH AN- THUDAUMOT . ĐẾN BÌNH DƯƠNG LỤC QUẬN Nam Kỳ chạy dài từ Biên Hòa đến mũi Cà Mau trên một ...

tu Binh An - Thu Dau Mot - Binh Duong

PHẠM ĐÌNH LÂN, F.A.B.I.

TỪ BÌNH AN- THUDAUMOT

ĐẾN BÌNH DƯƠNG LỤC QUẬN

          Nam Kỳ chạy dài từ Biên Hòa đến mũi Cà Mau trên một diện tích rộng 65,000 km2. Dưới triều vua Gia Long Nam Kỳ có ngũ trấn. Từ triều đại vua Minh mạng đến đời vua Tự Đức Nam Kỳ có lục tỉnh.

Pháp xâm chiếm Nam Kỳ và biến vùng đất này thành thuộc địa của họ trước khi biến Trung và Bắc Kỳ thành đất bảo hộ. Để tiến đến việc kiểm soát an ninh lãnh thổ họ chia Nam Kỳ ra làm 21 tỉnh. Nam Kỳ có tổ chức hành chánh hoàn toàn khác với hai vùng đất bảo hộ ở Trung và Bắc Kỳ. Các đơn vị hành chánh địa phương là: tỉnh, quận, tổng, xã (làng).

Đứng đầu guồng máy cai trị Nam Kỳ có thống đốc người Pháp (gouverneur de la Cochinchine). Các thống đốc Nam Kỳ đầu tiên đều là các tướng lãnh Hải Quân. Đến năm 1879 Le Myre de Villers là thống đốc dân sự đầu tiên ở Nam Kỳ

Đứng đầu tỉnh vào thập niên 1860 là các sĩ quan Hải Quân Pháp. Danh tước thời bấy giờ là Inspecteur des Affaires Indigènes (Thanh Tra Bản Xứ Vụ) về sau gọi là Chánh Tham Biện (tỉnh trưởng) có một phó tham biện phụ giúp. Sau này có chánh tham biện dân sự tốt nghiệp ENA. Dưới thời quốc trưởng Bảo Đại (1949- 1955) người đứng đầu tỉnh ở Nam Việt là tỉnh trưởng. Chức vụ này nằm trong tay các đốc phủ sứ.

Đứng đầu quận có vị quận trưởng. Quận trưởng có khi là một người Pháp tốt nghiệp ENA. Có khi là người Việt Nam. Từ năm 1949 về sau tỉnh trưởng và quận trưởng ở Nam Việt do các nhà hành chánh Việt Nam đảm trách.

Đứng đầu tổng có cai tổng (chef de canton) do người Việt đảm nhận.

Trông coi việc hành chánh xã có ban hội tề (Conseil des Notables) gồm có 12 vị . Ban Hội Tề như một nội các nhỏ ở đơn vị hành chánh căn bản trong nước. Ông Cả, ông Chủ đứng đầu ban Hội Tề thực sự chỉ là người lớn tuổi chớ không có thực quyền. Người thực sự có thực quyền là ông xã (maire) trong ban Hội Tề.

Người Pháp tách rời huyện Bình An thuộc tỉnh Biên Hòa để thành lập ra tỉnh Thủ Dầu Một. Trước kia hai tỉnh phía bắc Nam Kỳ là Biên Hòa và Gia Định phân cách nhau bằng sông Sài Gòn. Phần đất bên hữu ngạn sông Sài Gòn thuộc tỉnh Gia Định tức Phiên Trấn dưới triều vua Gia Long. Phần đất bên tả ngạn sông Sài Gòn thuộc tỉnh Biên Hòa. Theo tổ chức hành chánh cũ Thủ Đức thuộc Biên Hòa chớ không thuộc về Gia Định như sau này vì Thủ Đức nằm về phía tả ngạn sông Sài Gòn. Tỉnh Gia Định thời nhà Nguyễn bị mất đất vì người Pháp lập ra tỉnh Tây Ninh, Chợ Lớn, Gò Công, Tân An nên phải an ủi tỉnh Gia Định bằng cách đưa Thủ Đức và Dĩ An thuộc Biên Hòa cho Gia Định.

Huyện Bình An đã trở thành tỉnh Thủ Dầu Một, nơi Pháp đặt chân lên sau khi chiếm đồn Kỳ Hòa (1860). Thành Công Binh sau này do người Pháp xây dựng lên. Người đương thời gọi là thành Pháo Thủ (artilleur) hay thành Săn Đá do chữ soldat (lính; chiến sĩ) mà ra. Thành xây dựng nơi uốn khúc của sông Sài Gòn. Gần đó có một cây dầu đơn độc cao ngất. Có một người leo bắt ổ diệc và bị té chết nên ca dao địa phương có câu:

Ngó lên chợ Thủ cây dầu (1)
Có thằng bắt diệc (2) té nhào lộn xương.

Thoát thai từ một huyện của tỉnh Biên Hòa, tỉnh Thủ Dầu Một phải nhường bước trước Biên Hòa về nhiều phương diện: dân số nhỏ hơn, sinh hoạt kinh tế kém hơn Biên Hòa đôi chút. Cho đến năm 1960 Bình Dương (tên mới của Thủ Dầu Một) chưa có tòa án. Vì vậy muốn lục khai sinh phải đi Biên Hòa.

Dưới thời Pháp thuộc tỉnh Thủ Dầu Một gồm Lái Thiêu, quận Châu Thành, Bến Cát, Dầu Tiếng, Lộc Ninh.

Trong thời kỳ chiến tranh Việt- Pháp hai tỉnh Thủ Dầu Một và Biên Hòa sáp nhập thành tỉnh Thủ Biên. Vai trò chiến lược của tỉnh Thủ Dầu Một có vẻ quan trọng hơn Biên Hòa. Vì Thủ Dầu Một nằm gọn trong Chiến Khu D tiếp giáp với Chiến Khu C ăn thông qua biên giới Việt- Cambodia.

- Năm 1954 Việt Nam bị qua phân. Phía bắc vĩ tuyến 17 (sông Bến Hải- cầu Hiền Lương) là Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa và phía nam vĩ tuyến 17 là Việt Nam Cộng Hoà. Năm 1956 tỉnh Thủ Dầu Một được cải danh thành tỉnh Bình Dương. Lộc Ninh- Hớn Quản nơi có nhiều đồn điền cao su tách rời khỏi Bình Dương để trở thành tỉnh Bình Long. Bù lại một phần lãnh thổ ở hữu ngạn sông Sài Gòn, vùng Phú Hòa Đông được sáp nhập vào tỉnh Bình Dương. Năm 1957 ba quận của tỉnh Biên Hòa là Hiếu Liêm, Tân Uyên và Phú Giáo hợp lại thành một tỉnh mới: Phước Thành. Đến năm 1965 tỉnh Phước Thành giải thể. Hai quận Hiếu Liêm và Tân Uyên trở về với Biên Hòa. Tỉnh Phước Thành trở thành quận Phú Giáo thuộc tỉnh Bình Dương. Nói một cách vắn tắt từ năm 1956 đến 1975 Bình Dương có 06 quận: Lái Thiêu, Châu Thành, Bến Cát, Dầu Tiếng, Phú Giáo, Phú Hòa Đông. Bình Dương càng quan trọng hơn trong cuộc Chiến Tranh Việt Nam II vừa qua. Bến Cát, Dầu Tiếng, Phú Giáo, Phú Hòa Đông được xem là vùng mất an ninh trầm trọng. Bến Cát nằm trong vùng tam giác sắt liên hệ với Củ Chi, cửa ngõ tiến về Sài Gòn.

Từ thập niên 1960 Bình Dương có tòa án nên cư dân không phải vất vả đi Biên Hòa khi có chuyện kiện tụng hay sao lục khai sinh hay xin tư pháp lý lịch.

Dưới thời tổng thống Ngô Đình Diệm, Nam Việt (danh xưng của Nam Kỳ dưới thời quốc trưởng Bảo Đại) được đổi thành Nam Phần. Chức Thủ Hiến được thay thế bằng chức Đại Biểu Chánh Phủ. Ít lâu sau, vì tình hình bất an ninh, chức Đại Biểu Chánh Phủ được chia ra làm hai:

- Đại Biểu Chánh Phủ miền đông Nam Phần
- Đại Biểu Chánh Phủ miền tây Nam Phần.

Như đã nói, tỉnh Bình Dương càng lúc càng quan trọng hơn so với Biên Hòa khi văn phòng toà Đại Biểu Chánh Phủ miền Đông Nam Phần và Bộ Tư Lịnh Sư Đoàn V Bộ Binh di chuyển từ Biên Hòa về Bình Dương (Phú Lợi rồi Lai Khê).

Sau năm 1975 tỉnh Bình Dương được cải danh thành Bình Thủ tức Bình Long- Thủ Dầu Một rồi Sông Bé. Mãi đến năm 1997 mới trở lại tên cũ trước năm 1975: Bình Dương.

Bình Dương sau năm 1997 gồm 09 (chín) huyện: Thuận An (Lái Thiêu), Châu Thành Thủ Dầu Một, Dĩ An, Tân Uyên, Bắc Tân Uyên, Bầu Bàng, Bến Cát, Dầu Tiếng, Phú Giáo. Phú Hòa Đông nằm bên hữu gần sông Sài Gòn được trở về với Thành Phố Hồ Chí Minh. Bình Dương bây giờ có Tân Uyên, Bắc Tân Uyên và Dĩ An. Ba huyện này trước kia là hai quận (Dĩ An & Tân Uyên) của tỉnh Biên Hòa. Như vậy tỉnh Bình Dương bây giờ rộng, đông dân và phú túc về mặt kinh tế hơn Bình Dương trước 1975. Tỉnh Bình Dương có sông Sài Gòn, sông Bé, sông Thị Tính và một phần hữu ngạn sông Đồng Nai. Núi Châu Thới nằm trong tỉnh Bình Dương.

Tên	Năm	Diện Tich
Bình Dương	trước 1975	2,000 km2
Bình Dương	bây giờ	2,695 km2

****

Dưới thời Pháp thuộc tỉnh Thủ Dầu Một nổi tiếng về các trại mộc (Thủ Dầu Một, Lái Thiêu), sơn mài (Phú Cường, Tương Bình Hiệp), đồ gốm (Bình Nhâm, Hưng Định, Thuận Giao, Phú Cường, Tân Khánh), nhà máy ép dầu (Phú Cường, Tân Thới, Tân Khánh), đồn điền cao su (Dầu Tiếng, Lộc Ninh), đất sét (Bình Chuẩn, Thuận Giao, Tân Khánh, Phú Chánh).

Lái Thiêu có sông Sài Gòn và nhiều rạch (arroyos), đất mùn rất tốt cho việc trồng cây ăn trái miền nhiệt đới. Những vườn sầu riêng, chôm chôm, măng cụt ở Bình Nhâm, Hưng Định, An Sơn do các giáo sĩ Thiên Chúa Giáo học ở Penang đem giống từ Mã Lai về trồng. Bình Nhâm, Nhị Bình (Gia Định), Cái Mơn (Bến Tre) nổi tiếng về các vườn sầu riêng, măng cụt, chôm chôm vì đó là những địa danh có tỷ lệ tín đồ Thiên Chúa Giáo cao ở Nam Kỳ vào thế kỷ XIX. Các lò gốm ở địa phương đều do người Hoa làm chủ. Nghề mộc phát triển. Ở Phú Long có Mộc Tổ Miếu để các thợ mộc đủ mọi ngành đến cúng Tổ ngành mộc hàng năm.

Bến Cát có trại chăn nuôi và trường nông lâm nghiệp đào tạo kiểm lâm (contolleur forestier) và cán bộ canh nông. Từ Lai Khê lên Lộc Ninh, Hớn Quản đất đỏ màu mỡ thích hợp cho cây cao su, cà phê, hồ tiêu, và cây ăn trái không cần nhiều nước như mít, điều.

Ở Chơn Thành có Viện Nghiên Cứu Cao Su Đông Dương (IRCI: Institut de Reserche du Caoutchouc de l’Indochine).

Dầu Tiếng nổi tiếng với đồn điền cao su Michelin, tên Công Ty sản xuất vỏ ruột xe hơi nổi tiếng trên thế giới.

Thủ Dầu Một sản xuất nhiều đậu phọng, đậu đen, đậu xanh, thuốc lá, mía trên những cánh đồng khô hạn ở Bình Chuẩn, An Mỹ, Phú Chánh, Phú Hữu, Chánh Lưu. Hai xã Phú Chánh và Phú Hữu còn nổi tiếng về việc trồng nghệ và ớt.

Năm 1905 chánh tham biện tỉnh Thủ Dầu Một ra lịnh cho thợ mộc dùng gỗ trong tỉnh làm một căn nhà dựa vào kiến trúc của đình Bà Lụa để đem sang Pháp dự cuộc Đấu Xảo Thuộc Địa ở Marseille. Ngôi nhà này được gọi là Maison de Thudaumot (Nhà Thủ Dầu Một). Có người gọi là Temple de Thudaumot (Đình Thủ Dầu Một vì ngôi nhà phỏng theo kiến trúc của đình Bà Lụa). Năm 1907 ngôi nhà theo kiến trúc đình miếu này được đưa về Jardin Colonial (Vườn Thuộc Địa) ở Nogent sur Marne cách trung tâm Paris 10.6 km. Sau khi đệ nhất thế chiến chấm dứt người ta xây tại Đình Thủ Dầu Một này một cái Đền dành cho các công nhân và lính Việt Nam tử trận dưới lá cờ của Pháp trong đệ nhất thế chiến. Đó là Đền Kỷ Niệm Đông Dương (Temple du Souvenir Indochinois) tưởng niệm 1,548 người Việt Nam gồm các công nhân phục vụ chiến trường (ouvrier non spécialisé- công nhân không chuyên nghiệp) và lính Việt Nam chiến đấu chống quân Đức và tử trận. Đền được khánh thành ngày 09-06-1920 với sự hiện diện của thống chế Joffre (1852- 1931) , Albert Sarraut (1872- 1962), cựu toàn quyền Đông Dương và tổng trưởng bộ Thuộc Địa lúc bấy giờ, Alexandre Millerand (1859- 1943), thủ tướng sau là tổng thống Pháp. Về phía Việt Nam, đại diện cho vua Khải Định có ông Đặng Ngọc Oánh (1871- 1922). Ông Đặng Ngọc Oánh đọc diễn văn khánh thành Đền Kỳ Niệm Đông Dương. Ông là người Biên Hòa, giỏi tiếng Pháp, làm việc cho triều đình Huế. Ông là ngoại tổ của ông Tôn Thất Thiện, cựu tổng trưởng bộ Thông tin, và nội tổ của nữ sĩ Đặng Ngọc Lệ Khánh. Năm 1922 trong chuyến tây du Pháp Quốc vua Khải Định và hoàng tử Vĩnh Thụy (vua Bảo Đại sau này) có đến viếng thăm Đền Kỷ Niệm Đông Dương từng được gọi là Đình Thủ Dầu Một này. Cũng năm 1922 Miếu Tử Trận được khánh thành ở Thủ Dầu Một.

Cho đến ngày đất nước qua phân Thủ Dầu Một chưa có trường trung học mà chỉ có hai trường tiểu học lớn dành cho Nam và Nữ học sinh riêng biệt tại tỉnh lỵ. Trường tiểu học nữ học sinh sau này là Tòa Án Bình Dương và văn phòng toà Đại Biểu Chánh Phủ Miền Đông. Học sinh muốn học trung học phải qua một kỳ thi tuyển gay go vào trường Pétrus Ký hay Chasseloup Laubat. Trường Chasseloup Laubat là trường dành cho con cái các viên chức Pháp hay con của các quan và các nhà kinh thương Việt Nam giàu có học. Tại địa phương có trường trung học tư thục Tân Ánh Mai hoạt động yếu ớt vì thiếu thầy và học sinh. Vào đầu thập niên 1950 có trường trung học tư thục Nguyễn Trãi. Trường nầy tồn tại đến năm 1975 và có dạy đến lớp 12 để thi tú tài II. Sau năm 1954 có trường bán công. Ông Trần Văn Trai lập trường trung học An Mỹ, xã sinh quán của ông. Mãi đến sau nầy trường An Mỹ mới được bộ Quốc Gia Giáo Dục công nhận. Đến thập niên 1970 trường có đầy đủ các lớp đệ nhị cấp.

Vào cuối thập niên 1940 thầy giáo dạy các lớp trung học đệ nhất cấp (từ lớp 1ère année đến 4ème année) đã mang danh hiệu ‘professeur’. Những nhà giáo tốt nghiệp Cao Đẳng Sư Phạm Hà Nội chỉ dạy các lớp đệ nhất cấp (1er Cycle). Học đến năm thứ tư trung học và đậu DEPSI gọi nôm na là bằng Thành Chung (Diplôme de fin d’étude) nghĩa là đậu rồi thì xem như học xong, thành công rồi nên đi tìm việc làm và cưới vợ, gả chồng. Việc làm lý tưởng và được người đương thời trông đợi là có bằng DEPSI và được đậu trong kỳ thi tuyển để được làm thơ ký hành chánh cho chánh phủ (secrétaire du gouvernement). Từ đó nếu có tinh thần hiếu học và cầu tiến sẽ được chấm đậu vào ngạch cò- mi (commis), huyện và cao tột đỉnh là đốc phủ. Người có cử nhân luật muốn theo ngành hành chánh sẽ được cho vào ngạch huyện.

Sau năm 1954 Hoa Kỳ giúp đỡ xây dựng trường Trung Học Trịnh Hoài Đức và trường Cộng Đồng sau này là trường Nông Lâm Súc Bình Dương. Trường Trung Học Trịnh Hoài Đức được xây dựng xa thành phố. Trường nằm trên Quốc Lộ 13 trong xã An Thạnh (Búng) giữa Lái Thiêu và Phú Cường (xa tỉnh lỵ Bình Dương). Trường Nữ nằm cách xa Quốc Lộ 13 lối 500 m. Trường trở thành trung tâm văn hóa của tỉnh. Trường thuận lợi cho cư dân Phú Cường và Lái Thiêu hơn là các quận xa xôi hẻo lánh khác như Bến Cát, Dầu Tiếng, Phú Giáo, Phú Hòa Đông. Từ sau 1965 nhu cầu giáo dục của tỉnh được đáp ứng viên mãn. Nhiều trường trung học công lập và tư thục Phật Giáo, tư nhân hay Thiên Chúa Giáo ra đời đáp ứng nhu cầu giáo dục của cư dân trong tỉnh. Đó là một cố gắng rất lớn của chánh phủ Sài Gòn nhờ sự viện trợ của Hoa Kỳ trong tình trạng chiến tranh.

Thời Pháp thuộc có thiết lộ nối liền Sài Gòn- Thủ Dầu Một, Sài Gòn- Lộc Ninh. Thiết lộ Sài Gòn- Lộc Ninh đi ngang qua Thủ Dầu Một đổi hướng không đi ngang qua thành phố Lái Thiêu sau khi cầu sắt nối liền Thạnh Lộc và Phú Long bị giựt sập năm 1949. Sau năm 1954 đường sắt này bị hủy bỏ vì hoạt động yếu ớt của các đồn điền cao su do người Pháp làm chủ và vì Chiến Tranh Việt Nam II bùng nổ. Trong thời gian 1954- 1957 đường xe lửa Sài Gòn- Lộc Ninh thường xảy ra những trận đánh cướp táo bạo nhằm vào tiền lương phát cho công nhân đồn điền hàng tháng.

Sau năm 1954 hoạt động của các đồn điền cao su do Pháp làm chủ ở Lai Khê, Dầu Tiếng sụt giảm. Ảnh hưởng chánh trị của Pháp ở miền Nam sụt giảm trước ảnh hưởng của Hoa Kỳ. Tình hình an ninh trong tỉnh bắt đầu có những dấu hiệu xấu từ năm 1957 về sau. Các tỉnh trưởng và quận trưởng được thay thế bằng những quân nhân. Các phó tỉnh trưởng đều là dân sự. Một ít trong số nầy tốt nghiệp Trường Quốc Gia Hành Chánh Đà Lạt do tiến sĩ Trần Cửu Chấn làm Giám Đốc. Về sau có chức phó quận trưởng để đặt những phó đốc sự tốt nghiệp Học Viện Quốc Gia Hành Chánh trông coi việc hành chánh bên cạnh các quận trưởng quân nhân.

Dưới thời đệ nhất và đệ nhị Cộng Hoà công nghiệp ép dầu, ép mía làm đường sụt giảm. Nhà máy đường Vĩnh Phú (Lái Thiêu) được thay thế bằng nhà máy đường Bà Lụa với máy móc và kỹ thuật sản xuất tối tân như các nhà máy sản xuất đường trên thế giới. Xưởng sản xuất sơn mài Thành Lễ được danh tiếng quốc tế vì các quốc khách thăm viếng VNCH đều được tổng thống Ngô Đình Diệm tặng một bức tranh sơn mài Thành Lễ Bình Dương. Trường Mỹ Nghệ Bình Dương đã có từ thời Pháp thuộc cũng được nổi danh với các giáo sư Báu và Yến, tốt nghiệp Cao Đẳng Mỹ Thuật Hà Nội cuối thập niên 1930.

Sau năm 1954 ông Trần Văn Thành có công phát triển chăn nuôi heo, gà và sản xuất thực phẩm gia súc ở các xã Tân Thới, Phú Long, Hưng Định trong quận Lái Thiêu. Ông sáng lập ra Hợp Tác Xã Đồng Tiến và là thành viên Hội Đồng Kinh Tế Quốc Gia dưới thời tổng thống Nguyễn Văn Thiệu. Hưng Định phát triển việc nuôi cá nhưng kết quả không khả quan. Việc nuôi cá phi vào những năm 1953, 1954, 1955 thất bại nặng nề vì có dư luận cho rằng ăn cá phi bị cùi!

Thủ Dầu Một là nơi đào luyện thiếu úy Dương Văn Minh sau này là đại tướng quốc trưởng rồi tổng thống 02 ngày của VNCH. Cùng thời này có ông Nguyễn Văn Theo (Xuyên Sơn) sau này là đại tá trong Quân Đội Nhân Dân ở miền Bắc. Dưới thời Pháp, Phú Lợi là nơi huấn luyện kỵ binh và pháo binh. Kỵ binh và pháo binh Thủ Dầu Một đều có mặt trong các cuộc diễn binh trên đường Norodom (Thống Nhất; Lê Duẩn) hàng năm vào ngày Quốc Khánh 14-07 của Pháp.

Trong một cuộc nói chuyện với Giáo Sư Nguyễn Xuân Vinh tại nhà của ông ở San José năm 2000 người viết được Giáo Sư Vinh cho biết ông Nguyễn Văn Nghĩa, người Thủ Dầu Một, là người tốt nghiệp Không Quân Pháp trước ông Vinh, vị Tư Lịnh Không Quân đầu tiên của VNCH trong thời kỳ độc lập và qua phân. Đại tá Trần Văn Hổ, người gốc Thủ Dầu Một, là tư lịnh Không Quân thời quốc trưởng Bảo Đại khi Pháp chuyển giao Không Quân cho chánh phủ Quốc Gia nhưng ông Hổ không phải là sĩ quan của ngành này. Một người Thủ Dầu Một khác tốt nghiệp trường Không Quân Salon de Provence là ông Lưu Văn Đức.

Thủ Dầu Một nổi tiếng về võ thuật với võ Tân Khánh- Ba Trà. Đó là võ Bình Định theo chân người miền Trung vào miền Nam lập nghiệp. Những võ sư khét tiếng trong tỉnh vào đầu thế kỷ XX là các ông Võ Văn Đẳng (Tân Khánh), ngoại tổ của bác sĩ Đặng Như Tây, thầy năm Dục (An Phú), ông cả Đại (An Sơn) v.v. Ông giáo Khai ở Tân Ba, Biên Hòa, nổi tiếng về gồng và võ thuật vào thập niên 1920 là võ sinh do ông năm Dục đào tạo. Đông Phương Sóc một thời làm sống dậy tên tuổi sinh quán Thủ Dầu Một của ông trên võ đài. Như vậy Thủ Dầu Một tức Bình Dương sau này cũng có chút truyền thống võ nghiệp. Dù vậy chưa có một cư dân Thủ Dầu Một (Bình Dương) nào là tướng bốn sao cả. Ông Đặng Thanh Liêm là trung tướng được cho về hưu non năm 1965 khi ông mới 40 tuổi. Đại tướng Đỗ Cao Trí là cháu rể của ông Võ Văn Vân không phải là người Thủ Dầu Một (Bình Dương). Ông được thụy phong đại tướng sau khi mất năm 1971. Những sĩ quan được đào tạo thời Pháp thuộc và có chức vụ khá quan trọng quân đội VNCH gồm có: tướng Nhảy Dù Lê Quang Lưỡng, chuẩn tướng Nguyễn Văn Tý (Tổng Cục Truyền Tin), đại tá Nguyễn Trí Hanh, Tư Lịnh phó Quân Đoàn III, đại tá Nguyễn Duy Ninh (Không Quân), đại tá Nguyễn Văn Tường, chỉ huy pháo binh của binh chủng Nhảy Dù, đại tá Nguyễn Hữu Phước (cựu phó đô trưởng Sài Gòn thời đệ nhất Cộng Hoà), đại tá Dương Văn Tảo, đại tá Nguyễn Hoà Phùng, con của ông Nguyễn Hòa Hiệp tức Giang Đông (VNQDD miền Nam), trung tá Nguyễn Văn Hội, vô địch kiếm thuật Việt Nam . Cha ông là Nguyễn Văn Hia, giám đốc Cercle Sportif Saigonnais, đồng sáng lập Hội Khuyến Lệ Cổ Ca với ông Đỗ Văn Rổ, quốc vụ khanh đặc trách Văn Hoá.

Tuy là một tỉnh tân lập thời Pháp chiếm đóng, Thủ Dầu Một rồi Bình Dương sớm tiếp thu văn hóa Tây Phương và có tên tuổi trong nước trước và sau năm 1975 với các ông Trần Văn Trai (Lưỡng tiến sĩ Luật & Văn Chương, chánh văn phòng đức Quốc Trưởng Bảo Đại, dân biểu đệ nhất Cộng Hòa, luật sư); Nguyễn Lâm Sanh (luật sư, chủ tịch Liên Minh Á Châu Chống Cộng); Lê Văn Hai (tốt nghiệp ENS .<.École Normale Supérieure.>., dạy Triết ở Chasseloup Laubat sau cải thành Jean Jacque Rousseau), Trần Công Vàng (Tiến sĩ Dược Khoa); Trần Tấn Thông (tiến sĩ Dược Khoa, dân biểu đệ nhất Cộng Hoà; giáo sư đại học Dược Khoa); Phạm Đình Hưng (thẩm phán, tham chánh văn phòng phủ Tổng Thống .<.đệ nhất Cộng Hoà.>., chánh văn phòng bộ Nội Vụ, dân biểu, giám sát viên); Đặng Như Tây (bác sĩ giải phẫu nổi tiếng); Phan Kiều Dương (kỹ sư Kiều Lộ .<.Ingénieur de Ponts et Chaussées.>., con của ông Phan Văn Hùm).

Trường Trịnh Hoài Đức chào đời sau năm 1954 nhưng đã có Ph.D Cao Văn Hở (dạy Học Viện Quốc Gia Hành Chánh), Ph.D Nguyễn Viết Đức (Tâm Trị liệu California), Tam tiến sĩ Phạm Quốc Kiệt (Giáo Sư ENS .<. École Normale Supérieure.>. ở Paris) v.v. Thế hệ sau 1975 không thuộc trường Trịnh Hoài Đức có Ph.D Phạm Đình Khôi Nguyên (Harvard & Vanderbilt). Danh sách này có thể thiếu sót xin người Bình Dương bổ túc thêm.

Bây giờ Bình Dương không còn là Bình Dương Lục Quận (Lái Thiêu, Châu Thành, Phú Giáo, Bến Cát, Dầu Tiếng, Phú Hòa Đông) mà là Bình Dương Cửu Huyện (Thuận An (Lái Thiêu), Dĩ An, Tân Uyên, Bắc Tân Uyên, thị xã Thủ Dầu Một, Bến Cát, Phú Giáo, Bầu Bàng, Dầu Tiếng).

Tân Uyên vừa phồn thịnh về kinh tế vừa là nơi có nhiều nhân vật nổi tiếng trong nước như nhà văn Bình Nguyên Lộc (Tô Văn Tuấn), tiến sĩ Nguyễn Ngọc Huy Giáo Sư Học Viện Quốc Gia Hành Chánh, tổng thơ ký đảng Tân Đại Việt và Phong Trào Quốc Gia Cấp Tiến, tác giả tập thơ Hồn Việt và nhiều tác phẩm chánh trị bằng Việt, Pháp, Anh ngữ có giá trị khác); Lê Văn Khoái (Đại Biểu Chánh Phủ miền Đông Nam Phần, glam sát viên), Trần Văn Linh (thẩm phán Tối Cao Pháp Viện), Huỳnh Văn Nghệ (quân nhân thuộc Quân Đội Nhân Dân miền Bắc. Ông nổi tiếng trong thời kháng chiến chống Pháp. Nhưng cấp bậc của ông chỉ là thượng tá nghĩa là thấp hơn đại tá! Năm 1975 ông về miền Nam và giữ chức thủ trưởng bộ Lâm Nghiệp).

Dĩ An là sinh quán của thiếu tướng Cộng Sản Đào Sơn Tây.

Bến Cát là sinh quán của ông Nguyễn Minh Triết, chủ tịch Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam từ năm 2006 đến 2011.

Ông Võ Văn Vân nổi tiếng với nhà thuốc Đông Y. Thuốc của ông được bán khắp bán đảo Đông Dương. Hai con ông là Võ Văn Thêm và Võ Văn Ứng là hai nhà kinh doanh có tiếng. Ông Võ Văn Ứng là bầu của hội Ngôi Sao Bà Chiểu (Étoile de Bà Chiểu), chủ nhà hàng Nam Đô và hãng mực Song Long. Ông còn là chủ nhiệm nhật báo Bình Minh. Ông Võ Văn Thêm là nhạc phụ của đại tướng Đỗ Cao Trí. Ông cũng có nhiều cổ phần trong hãng mực Song Long.

Ông Trần Văn Thành là một nhà kinh doanh có tầm vóc lớn. Ông là người đầu tiên lập trại chăn nuôi qui mô ở ấp Đông Ba, Tân Thới, sau năm 1954. Ông sáng lập Hợp Tác Xã Đồng Tiến và là hội viên Hội Đồng Kinh Tế Quốc Gia. Con ông là Trần Quang Minh, thủ trưởng bộ Canh Nông.

Hai nhà kinh doanh nữ có tầm vóc quốc gia gốc người Thủ Dầu Một là bà Nguyễn Thị Giàu và bà bảy Lình tức Trần Kim Liên (gốc người Hoa).

Bà bảy Lình là nhà tỷ phú (tiền Việt Nam- piastres) trong tỉnh Bình Dương cho đến năm 1975. Con bà là tiến sĩ Trần Tấn Thông có phòng thí nghiệm và viện bào chế thuốc Trần Tấn. Sau năm 1975 bà chết trong khám. Ông Thông chết trong trại học tập cải tạo Nhà Đồ, Sông Bé (tên của Bình Dương lúc bấy giờ).

Bà Nguyễn Thị Giàu là chủ nhà máy dệt Liên Phương ở Thủ Đức. Sau năm 1975 bà định cư ở Canada và mất ở đó.

Thủ Dầu Một là địa bàn hoạt động của Thiên Địa Hội, Hội Kín Nguyễn An Ninh, Giáo Hội Cao Đài (Phú Văn, Tân Khánh, Phú Chánh, Thuận Giao, Chánh Lưu v.v.). Ông Nguyễn Hòa Hiệp, một tín hữu Cao Đài, theo Việt Nam Quốc Dân Đảng. Năm 1965 ông là tổng trưởng bộ Nội Vụ trong nội các Phan Huy Quát.

Ông Phan Văn Hùm cùng với Nguyễn An Ninh họp dân để diễn thuyết chống Pháp. Ông Hùm gốc ở Búng làm cán sự Công Chánh (đốc công) ở Huế. Sau khi gặp nhà cách mạng Phan Bội Châu an trí ở Bến Ngự ông từ chức và dấn thân vào đường cách mạng gặp lúc ông Nguyễn An Ninh từ Pháp về. Phương tiện đấu tranh của Nguyễn An Ninh lúc bấy giờ là sản xuất và bán dầu cù là theo toa của cha ông là Đông y sĩ ái quốc Nguyễn An Khương (người chủ trương tờ Nông Cổ Mín Đàm và dịch truyện Tàu ra quốc ngữ vào đầu thế kỷ XX) và tờ báo Pháp ngữ La Cloche Félée (Chuông Nứt). Lợi dụng lúc bán dầu cù là ông lớn tiếng chỉ trích chánh sách của người Pháp ở Đông Dương. Sau khi ra khỏi khám lớn Sài Gòn (khuôn viên Thư Viện Quốc Gia và Phủ Quốc Vụ Khanh Văn Hoá sau này) ông Hùm sang Pháp học và lấy cử nhân triết học. Về nước ông trở thành người Cộng Sản thuộc khuynh hướng Đệ Tứ Quốc Tế của Trotsky.

Bình Dương là đất chuộng tâm linh. Đó là nơi có giáo đường cổ kính ở Nam Kỳ (giáo đường Bình Nhâm, Hưng Định, Phú Cường).

Bình Nhâm là sinh quán của Á Thánh Gầm (mộ nằm trên đường Frères Louis; Võ Tánh). Đó là nơi xuất phát nhiều linh mục Thiên Chúa Giáo trong nước như Nhị Bình (Gia Định) và Cái Môn (Bến Tre).

Các chùa cổ kính trong tỉnh Bình Dương là chùa Hội Khánh, chùa Tây Tạng, chùa trên núi Châu Thới, chùa Thầy Sửu, chùa Giác Nguyên sau được gọi là chùa bà Tám v.v. Chùa Hội Khánh đã có từ năm 1741 trước khi dân tộc Việt Nam hoàn tất cuộc Nam tiến ở phần đất cực nam của đất nước. Trong thời đại Xã Hội Chủ Nghĩa, Bình Dương có Đại Nam Quốc Tự xây từ năm 1999 đến năm 2010 mới hoàn thành. Đại Nam Quốc Tự chiếm 450 ha (4.5 triệu m2) đất với khách sạn dài 13 km với 5,000 phòng, chuồng nuôi dã thú và thú hiếm lạ, hồ nhân tạo v.v! Tất cả chi phí xây cất Đại Nam Quốc Tự để thờ Phật kể cả “phật” Hồ Chí Minh, anh hùng dân tộc, chiến sĩ trận vong lên đến 4,000 tỷ tiền Việt Nam (tức 4 cải đồng hay 4 trillion đồng tương đương 170 triệu Mỹ Kim) đều do đại gia Dũng Lò Vôi đài thọ.

Phú Văn, Phú Long có Thánh Thất Cao Đài.

Người Hoa ở Bình Dương có chùa Ông, chùa Bà và trường học. Chùa Ông thờ Guan Gong (Quan Công). Chùa Bà thờ bà Tianhou (Thiên Hậu). Họ có truyền thống :

- rước Ông Bốn tức đô đốc Zheng He hay Cheng Ho (1371- 1433) tức Trịnh Hòa, người chỉ huy đoàn tàu Trung Hoa xuống Nam Dương và sang Ấn Độ Dương để đến vùng Trung Đông và Đông Phi năm 1405

- rước cộ Bà (bà Tianhou (Thiên Hậu: hoàng hậu Thiên Đình) hàng năm rất trọng thể. Người Hoa ở các tỉnh khác đổ xô về Phú Cường, xa tỉnh lỵ Bình Dương, để tham dự lễ rước cộ Bà. Vào ngày nầy các phú thương người Hoa tranh nhau đốt pháo để rước Bà và để phô trương sự giàu có của mình. Nhang khói mịt mù ở Chùa Bà, chùa Linh Không Dàn vào ngày rước cộ Bà (rằm tháng giêng hàng năm). Người ta đến khấn vái Bà và vay mượn tiền tượng trưng để được may mắn trong việc làm ăn trong năm mới. Vay tượng trưng $1 tiền cúng trả lễ có thể là $1 triệu đồng nếu công việc làm ăn được may mắn, hưng vượng như lời khấn nguyện.

Bình Dương là đất lành đãi khách phương xa.

Ông Dương Văn Minh khởi nghiệp ở Thủ Dầu Một, sau này là đại tướng, quốc trưởng và tổng thống VNCH trong hai ngày.

Ông Lê Công Chất làm phó tỉnh trưởng Bình Dương trở thành tổng trưởng bộ Nội Vụ trong nội các Trần Thiện Khiêm.

Ông Nguyễn Thanh Liêm là hiệu trưởng thứ nhì của trường Trịnh Hoài Đức sau ông Trương Văn Di đã trở thành thứ trưởng bộ Giáo Dục và Thanh Niên.

Khi Lộc Ninh, Quản Lợi, Xa Cam, Xa Trạch còn nằm trong tỉnh Thủ Dầu Một, vùng đất đỏ trên (Terre Rouge) là vùng đồn điền cao su. Một người Huế làm việc trong đồn điền Quản Lợi đã trở thành chủ tịch CHXHCNVN từ năm 1992 đến 1997. Đó là đại tướng Lê Đức Anh (1920- ). Ông hoạt động ở Nam Bộ suốt thời kỳ kháng Pháp. Vào thập niên 1980 ông chỉ huy bộ đội Việt Nam tấn công Khmer Đỏ theo chủ nghĩa Maoist trên chiến trường Cambodia. Nhưng ông được xem là người thân Beijing (Bắc Kinh).

Bình Dương Lục Quận là Bình Dương nổi tiếng trong chiến tranh với những trận đánh đẫm máu như trận Dầu Tiếng, Bầu Bàng, Thới Hòa, Bố Lá, Bình Mỹ, An Nhơn Tây, Hố Bò, Rạch Bắp, khu Tam Giác Sắt, trận đột kích Gò Dầu (Phú Văn) v.v. Hàng ngàn cư dân Bến Súc được đưa về định cư ở Bình Hòa (Lái Thiêu) năm 1967. Sau năm 1975 nhiều người trở về quê quán. Hiện nay Bình Hòa trở thành một xã thành phố với đầy đủ tiện nghi của một thành phố tân tiến.

Trong cuộc chiến tranh vừa qua chỉ có Lái Thiêu là quận tương đối an ninh hơn 05 quận còn lại. Bù lại những vùng kém an ninh có sự hiện diện của quân sĩ Hoa Kỳ. Snack Bar mọc lên như nấm từ năm 1965 đến 1973. Cư dân địa phương phát đạt nhờ buôn bán hàng Mỹ hay là buôn đô la xanh và đỏ là đô la dành cho các quân nhân Mỹ chiến đấu ở miền Nam Việt Nam. Đó là sự phồn vinh giả tạo trong chiến tranh. Bình Dương không còn nhà lá. Nhiều nông dân có sân phơi lúa, phơi đậu và chuồng nuôi gia súc tráng xi măng sạch sẽ. Hầu hết nhà nào cũng có một xe Honda gắn máy. 60% thị dân trong tỉnh có TV, ra-dio, tủ lạnh. Năm 1973 quân Hoa Kỳ rút ra khỏi miền Nam Việt Nam, sự ‘phồn vinh’ trên như vụt tắt. Các snack bar bị bỏ hoang tạo cảnh vắng vẻ, hoang tàn dù không bị bom đạn tàn phá.

Năm 1973 Lộc Ninh là địa điểm trao đổi tù binh giữa VNCH và MTDTGP. Đó là địa điểm gần Sài Gòn nhất do MTDTGP chiếm giữ và được xem như thủ đô của chánh phủ Cộng Hoà Miền Nam Việt Nam. Những năm 1973 và 1974 vài vùng đất gò trong tỉnh Bình Dương chịu ảnh hưởng văn hóa trồng cây lương thực của Lộc Ninh. Diện tích trồng khoai mì (sắn: cassava; manioc .<.Pháp.>.) Manihot dulcis được nới rộng đáng kể. Đó là dấu hiệu báo động sự sụp đổ của miền Nam và tình trạng thiếu thực phẩm cho những ngày sắp tới như câu sấm ký Phật Giáo Hòa Hảo đã ghi:

Khoai lang rồi lại khoai mì 
Đến khi Tần (3) khởi độ thì khẩu ta.

Khi mang tên Bình Thủ và Sông Bé cư dân Bình Dương lâm vào sự lo âu, sợ sệt cho sự sống trong tương lai. Về vật chất họ lâm vào tình trạng thiếu lương thực và thiếu dinh dưỡng nhưng chưa đến nỗi chết đói. Sông Bé lại là nguồn sống tạm bợ và bấp bênh cho những cựu quân nhân chở than, củi từ Lai Khê, Chơn Thành, Bến Cát và lu, hủ, chén từ Lái Thiêu về bán ở Sài Gòn hay các tỉnh trên đồng bằng sông Cửu Long.
Ngày nay Bình Dương Cửu Huyện có vẻ tân tiến và phú túc nhờ có hòa bình, thực thi kinh tế thị trường nên có nhiều quốc gia như Đại Hàn, Taiwan, Nhật Bản, Singapore đầu tư hay mở nhiều nhà máy kỹ nghệ trong tỉnh. Bình Dương Cửu Huyện được đô thị hóa và đứng trước ngưỡng cửa kỹ nghệ hóa của thời kỳ tiền tư bản Âu Châu vào thế kỷ XIX. Dù chậm trễ nhưng có vẫn hơn không dẫu biết rằng cho đến nay Việt Nam vẫn chưa sản xuất được một con vít (vis) đạt tiêu chuẩn quốc tế.

Bình Dương là một tỉnh của Việt Nam nên tỉnh cũng rơi vào mâu thuẫn kinh tế- chánh trị của quê hương:

1. Ấm no trong chinh chiến (miền Bắc có viện trợ Liên Sô, Trung Quốc và các nước Cộng Sản Đông Âu. Miền Nam có viện trợ Hoa Kỳ)

2. Nghèo khổ, thiếu thốn khi hòa bình (không còn viện trợ; không thể có một nền kinh tế phồn vinh trong một quốc gia Cộng Sản đề cao kinh tế chỉ huy).

3. Việt Nam là một nước Cộng Sản. Dân chúng Việt Nam lại no cơm ấm áo từ khi CHXHCNVN theo kinh tế tự do hay kinh tế thị trường hay nói rõ hơn kinh tế tư bản.

4. Một số người no cơm ấm áo nhờ bán đất đai cho các công ty ngoại quốc. Một số người khác bỏ ruộng nương ra thành phố tìm công việc trong các hãng xưởng, xí nghiệp. Công nhân có lương cố định hàng tháng. Công nhân không phải dải nắng dầm mưa như nông dân và được tiếp xúc với ánh sáng văn minh đô thị. Lợi tức của nông dân biến thiên bất định tùy theo thời tiết, giá bán ngoài thị trường. Thanh niên nam, nữ ở nông thôn ước muốn rời bỏ đời sống nông thôn để thay vào đó là nếp sống thành thị hay xa hơn nếp sống ngoài nước Việt Nam. Nông nghiệp dễ bị quên lãng giữa lúc đất nước chưa thực sự kỹ nghệ hóa.

Đó là vài suy nghĩ thô thiển về sự nghịch lý kinh tế- chánh trị, tâm lý nông thôn, thành thị và hướng ngoại và tiến trình phát triển của tỉnh sinh quán của người viết trong lòng cố hương Việt Nam vào đầu thế kỷ XXI.

PHẠM ĐÌNH LÂN, F.A.B.I.

Chú Thích

(1) Cây dầu là một loại cây to không nhánh. Thân đốt có dầu. Tên khoa học là Dipterocarpus alatus. Trái có hai cánh. Ngày nay trong khuôn viên tòa hành chánh tỉnh Bình Dương vẫn còn nhiều cây dầu cổ thụ.

(2) Con diệc là con cò trắng heron hay egret tên khoa học là Ardea alba modesta (alba: trắng). Những địa danh, Thủ Dầu Một, Dầu Tiếng, Gò Dầu Hạ cho thấy sự hiện diện phong phú của loại cây to và có nhiều nhựa dầu này.

(3) Tần ở đây ám chỉ nước Cambodia chớ không phải nước Tần bên Trung Hoa.  

Trang Phạm Đình Lân

art2all.net

Tien Pham	5 thg 7
tới david, An, Anh, anh, Cai, Cai, Che, Chi, Chien, Chieu, Cung, Dan, Diana, Diem, Duc, Duc, Duoc, Duong, Dzung, Ga, Hiep, Hung, Hung, Khanh, Khoa

Anh Lân có trí nhớ thật tốt . Em biết Kachemir có vợ Việt Nam rất đẹp . Nhà ở chung căn phố với bạn Năm Gừng . Anh Kachemir xuống Saigon đá banh cho đội AJS, sau đó anh được tuyển vào đội bóng quốc gia, đổi tên là Don chạy gốc trái ( danh thủ lúc bấy giờ ) . Ông Quách Lương Tri thường gọi là thầy Bảy Tri, ông chẩn bệnh hốt thuốc cho bệnh nhân . Em học cùng lớp với Quách Lương Vân con ông và bạn Vân là học sinh giỏi của cả lớp . Cám ơn Anh đã nhắc lại kỷ niệm xưa, chúc Anh Chị và gia đình luôn khỏe mạnh bình an 

Phạm Văn Tiền ( Lái Thiêu)

Nguyễn Viết Đức, Research on the Whole Health Environment, Worldwide	22:04 (8 giờ trước)
tới kvannguyen02, Phương, HOAN, david, An, Anh, anh, Cai, Cai, Che, Catherine, Chi, Chien, Chieu, Cung, Dan, Diana, Diem, Duc, Duoc, Duong, Dzung, Ga, Hiep, Hung

Cám ơn Anh Lân ghi lại Địa Danh Anh Kiệt VN. 

Sẳn đây em chia xẻ cùng Anh, và Quý Anh Chị LTK'Star. Người chỉ huy trận đánh mùa Thu trên thiết lộ, xe lữa chở Cao Su từ Lộc Ninh về Sàigon xuất thân từ Làng Bình Chuẩn đấy Anh ạ.
Khi Nhật tiếp thu vũ khí của Quân Đội Pháp. Việt Minh tiến công vào Sân Bay Phú Lợi cũng do Dân Làng Bình Chuẩn chủ động, người chỉ huy là Anh của Em, gọi má em là Cô. Anh Đổ Như Cừ. Anh Ba Tược, con của Ông Bà Tư Theo là người huy động xe bò của dân làng chỡ vũ khí về rừng Cò Mi, Dĩ An Biên Hoà. Tất cả những Anh Hùng Vô Danh làm nên lịch sử của Bình Chuẩn, Thủ Dầu Một nay bị bỏ quên trong có có tất cả Gia Đình của Vợ Chồng Cô Tám Rõ, Sáu Dân, hớt tóc gần nhà Bác Tư Tiện. Em ghi lại sơ lược nầy để nhắc nhở dân làng quê em chia xẻ cùng LTK' Stars, Worldwide.
Thế mà ngày nay con cháu, dân làng Bình Chuẩn ngại ngùng khi nhớ đến ngày xưa những gì mà Dân Làng Bình Chuẩn đã góp phần giữ nước, dựng nước trong gọng kềm của các thế lực nước ngoài, trong đó có người mà em rất quý trọng.
Kính.

                            

Vietnamese & American Foundation Vietnamese & American Foundation: Chủ Trương Sống & Mở Mang Kiến Thức Trao Dồi Tài Đức để Thương Lo Cho Người khốn Khổ bao gồm Vạn Vật Chúng Sanh. Trong Tâm Tư Đó, có nhiều cách để Chúng Tôi Thương lo Cho Mọi Người & Cùng Vạn Vật Trong khả năng và điều kiện Chúng Tôi có được.

Với Tâm Nguyện Trên, Nếu Ai Buồn Lòng Chúng Tôi Xin Vui Lòng Tha Thứ và Chấp Nhận Sự Ghi Ơn Sâu Sắc Của Chúng Tôi.

https://plus.google.com/u/0/+Nguy%E1%BB%85nVi%E1%BA%BFt%C4%90%E1%BB%A9cPhDSelfeducatehealthcare

Live and Study for Loves & Cares.

There Are Many Ways in Taking Cares for the Others with Loving Cares. In cases of Misunderstanding, Please Accept Our Wholehearted Thankful Appreciation.