BTTH SO 73- 2015

BAN TIN

THAN HUU

CHU TRUONG:  PHAM DINH LAN

SO 73- 2015

TIN TUC

*   Cam on:

-  ban Huynh Tan Nhan da goi nhieu loai hoa la va mot man xiec doc dao.

-  anh Pham Ngoc Lan da goi ba ban Hon Vong Phu do chinh anh dan va cung ca voi chi Andrea Bui.  Tac gia Le Thuong tung day truong Nguyen Trai, Thu Dau Mot (sau la Binh Duong), khi truong moi mo vao dau thap nien 1950, do ong giao Phap, than sinh cua chi Ut Nguyen Kim Lieng va ong ngoai cua thi si Hoan Nguyen Nguyen Thanh Quan, sang lap.  Toi duoc nghe Hon Vong Phu tren 60 nam qua va cam nhan do la mot bai truong ca doc dao.  Tu nhien bay gio nghe anh Pham Ngoc Lan va chi Andrea Bui ca toi lai thay hai ca si tai tu nay dien ta xuat sac khien nuoc mat toi tu tuon trao.  Do anh huong cua hoan canh dat nuoc hien nay?  Do su goi lai nhung canh chinh chien trien mien tren dat nuoc: noi chien tay ba (Mac- Le+ Trinh; Le+ Trinh- Nguyen; Le+ Trinh- Mac o Cao Bang) roi Nguyen- Tay Son chua ke nhung cuoc chien tranh tu ve ve va mo mang bo coi (Nam Tien)?  Do la chua noi den nhung cuoc chien tranh tham khoc ma Viet Nam trai qua sau de nhi the chien.  Hon Vong Phu chua co hinh anh cua hai cuoc chien khoc liet nay.  Sau de nhi the chien tac gia chi co Ba Tu Ban Hang co bon nguoi con va Con Chim Hoa Binh dang dau nang.  Chien tranh va hau qua cua no luon luon de nang tren vai  cac ba me va tao su dau nhoi trong tam nao cua cac ba me trong canh:

Len nui tham tim chong con chet tran,

Chon hoang vu khong thay vet chan nguoi

  Sau nam 1975 nhieu ba Me o mien Nam roi vao canh tan cung kho ve vat chat lan tinh than trong canh tuoi gia phai lan loi tham nuoi chong, con va chau:

Me kha kinh nuoi chong, con roi chau,

Dem tuoi gia qua gian kho tung ngay.

Trong tam toi nhin doi qua ly biet,

Giua thanh thien chua thay anh mat troi.

PDL

  Chia vui cung anh Pham Ngoc Lan khi duoc biet bao chi Phap quan tam va phong van

  thuan loi cho quyen De Pere Inconnu cua anh.  Toulouse bay gio nong lanh ra sao?

-  caidinh.com va art2all. net da minh hoa bai NAM (champignons- mushrooms) voi nhieu loai nam dep. 

-  Chi Le Khanh tim ra anh cua mot thieu nu Phi Chau dung tai nam lam du de minh chung mot loai nam khong lo. 

-  Chi Lien Nhu goi nhieu hinh anh nam du mau sac do chi chup trong mot khu rung o Canada.  Hai chi Le Khanh va Lien Nhu nhin ve dep va mau sac cua nam nhu nhin ve dep cua cac loai hoa muon sac. 

-  Nu duoc si Lam Thi Phuong tim hang loat hinh nam khac nhau  de nhan manh den tinh dinh duong cua nam o Dong A.  Trong may ngay qua toi co nho Phuong (Lam) tim gium toi ten khoa hoc cua co Bong (tang bong ho thi).  Phuong cho biet o mien Thuong Du Bac Bo nguoi ta goi Bai Tuong Thao (Trach bai- Ze bai hay Ma Thao Ma cao) la Bong nhung bai tuong thao (co co mui tuong bi hu) thuc su la cay cao tu 1 m den 3 m.  Toi nho su tiep cuu ve ten khoa hoc cua co Bong trong tang bong ho thi (sang peng hu shi- Phuong phien am va giai thich tung tu mot rat ro rang.  Day cung la co hoi toi hoc chut Han- Viet ma truoc kia hoan toan trong vang).

- Huynh T. Thanh Thuy va Trinh T. Bay goi tho tham hoi.  Thuy la vo cua Pham Van Ngau, si quan Hai Quan tung hoc tap cung trai voi Ho Huu Tuong va Nguyen Manh Con, Duyen Anh.  Trinh Thi Bay van con o que nha. Do Manh Quat, Vu Dao, Pham Van Rang, Trinh Thi Bai, Le Thi Tam, Nguyen Manh Hung...la cuu LTK tro tro thanh gs cua truong cu.  Vu Dao bay gio la linh muc o Hoa Ky tung lam cong tac muc vu o trai Bataan, giao phan Manila truoc khi tro lai Hoa Ky, hien la linh muc o Mississippi.  Le Thi Tam co tien si Phat hoc o An Do hien la ni su o Saigon tuc T.P Ho Chi Minh.  Vua roi toi duoc xem anh chup  cuoc hop mat khoa 59 tai nha Van Trong De voi su gop mat cua Bai, Nguyet, vo chong Van Trong De, Khoat (bs), Hoa (bs), Hung (Le), Hoang, Tuc va vo, Thiem, tac gia bai tho Xap Xenh trong Dac San Ly Thuong Kiet nam 1964 v.v.

*  Chi Song Thu va Tu Dzieu dao nay gia yeu lam sao khong nghe len tieng gi ca?  Cac ong giao gia se gap mat nhau vao mot ngay gan day  khong de nho ngay day hoc ngay truoc ma nho ngay di hoc ngoi duoi goc me tay voi muon ngan chuyen ngoai pho gay roi cho ong Hoang Gia Linh khong it.  Ngay ay tuoi huu tri cua cong chuc Viet Nam chi co 55.  Bay gio da so chung ta da vuot khoi tuoi ay tren 20 nam!  Cu noi chuyen doi xua de quen rang ngay nay chung ta da la bo lao khong co Hoi Nghi Dien Hong.  Ma neu co, chac minh co duoc moi du dau ma lo!

*  Cau chuyen nguoi ban cua ban Loc giu chai ruou tien ban len duong ra khoi gan bon muoi nam ve truoc cho thay tien kiep hai nguoi co moi tham giao keo son lam do ban Loc.  Do la chuyen hiem nhung khong co nghia la khong co.  Chuyen co K. O. con giu buc anh trong binh vien Hong Bang cung vay.  Do la hinh anh anh gan bo cua tien kiep duoc goi lai vay.  Luat nao cung co ngoai le.  Chuyen hiem co nao cung xay ra.  Toi hieu duoc y ban.

*  ‘Les grands esprits se rencontrent’  (Nhung dai tu tuong gap nhau).  Nguyen Van Chi va Nguyen Thi Mai khong biet va khong gap nhau nhung sau khi doc Mot Thoang Suy Nghi ve Cuoc Bau Cu tong Thong Hoa Ky nam 2016 ca hai deu nghi den Viet Nam voi cung cau hoi Que sera sera?  (What will be, will be?).  ‘Quo va Dis?’ (roi Se Ve Dau?).  Xin huong ve TROI de hoi tuong lai cua dat nuoc?  Phuc cho hai em, du song sung tuc xa que huong sinh quan, van nghi den den tuong lai cua manh dat to ma minh da roi xa vai chuc nam qua.

CHUYEN AI CUNG BIET

Dan So

          Trong gia dinh nhan so cang tang ganh nang cua nguoi truong gia dinh cang lon.  Tren pham vi rong lon tren dia cau dan so cang tang  viec nuoi dan cang tro nen kho khan.  Nhung su lo lang ve van de gia tang nhan so va viec nuoi dan co thuc su dung nhu ly tri suy xet cua loai nguoi khong? 

          Ngay tu the ky XVIII Malthus bao dong ve su gia tang dan so theo cap so nhan trong khi viec san xuat nong san de nuoi dan gia tang theo cap so cong.  Nhan xet nay dung vao the ky XVIIII va XIX voi trinh do phat trien khoa hoc ky thuat cua thoi ay.  Vao the ky XIX dan so dia cau khong den 1 ty nguoi the ma nan doi dien ra khap noi tren the gioi ke ca Au Chau noi cach mang ky nghe som chao doi.  Nam 1950 dan so the gioi la 2 ty 556 trieu nguoi va nam 1960 3 ty 39 trieu nguoi nghia la gap doi va gap ba dan so vao the ky XIX nhung nan doi giam 90% tren the gioi ngoai tru o vai quoc gia Cong San bi doi vi chanh sach nong nghiep Cong San cho khong phai vi nhan man ma thieu an. Mot so nho quoc gia Phi Chau thieu an vi thoi tiet kho han va ky thuat canh tac tho so nhung ho van duoc Hoa Ky va to chuc LHQ  cuu tro.

          Tai sao dan so tang nhanh?

          De tra loi cau hoi tam thuong nay chung ta phai giai thich su gia tang dan so qua nhieu khia canh khac nhau:

1.   su lo so tuyet chung:  Khong giao, An Giao, Do Thai Giao, Thien Chua Giao, Hoi Giao deu co tu tuong giong nhau ve khai niem ‘da tu da ton’.  O cac quoc gia chiu anh huong cua Khong Giao, An Giao, Hoi Giao che do da the, tuc tao hon duoc thi hanh.  Do Thai Giao va Thien Chua Giao chu truong gia dinh dong con nhung khong cho phep da the (da the duoc tim thay o Do Thai thoi Cuu Uoc Kinh).

2.  kinh te nong nghiep:  Kinh te nong nghiep gan lien voi doi song o nong thon va sinh hoat dong ang.  Sinh hoat nong nghiep can nhieu nhan cong nhat la nam gioi.  Do la ly do giai nghia tai sao ngay xua nguoi ta:

-  chu truong bat re trong nhung giao uoc cuoi ga

-  vui mung khi sinh con trai (con trai lam viec dong ang khoe manh con gai.  Trong xa hoi Khong Giao con trai la nguoi noi doi tong duong, cham lo mo ma va gio chap cho ong ba, cha me).

-  tuyet doi tin tuong vao y niem da tu da ton la da phuc bang cach sinh san nhieu con, theo che do da the khi co co hoi thuan loi.  Tuc tao hon cung khong nham muc dich gi hon la co them nhan luc trong nha mac du nhan luc ay con trong tuoi au tho.

          Sinh suat dan nong thon song bang nghe nong cao hon sinh suat dan thanh thi trong cac nuoc ky nghe.  O thanh pho van de cong an viec lam va noi cu tru khong de dang nhu o nong thon.  Dan nong thon som lap gia dinh hon dan thanh thi va ky nghe vi  khong co nhung vuong ban cua thanh nien thanh pho ve hoc hanh, cong an viec lam, cho o v.v.  O nong thon dat dai rong rai.  Viec noi rong can nha tranh hay lop la lam bang tre, vach dat tron rom khong kho khan va khong ton kem bao nhieu. 

3.   Cuoc song don gian va khong co nhieu thu vui giai tri giai thich sinh suat cao o nong thon.  Neu sinh suat cao thi tu suat cung cao vi thieu cac dam bao y te (thieu bac si, thieu binh vien, thieu thuoc men can thiet khi bi binh).

          Chien tranh, ngheo doi, binh tat cuop su song cua mot so nhan loai  tren cac luc dia A Chau, Phi Chau va Chau My La Tinh.  Hang chuc trieu nguoi Au Chau chet vi chien tranh vao tien ban the ky XX.  Du vay dan so tren the gioi van gia tang rat nhanh.  Nhung tien bo y hoc lam tang tuoi tho cua loai nguoi va giup cho so tre em so sinh giam thieu ro ret.  Hoa binh va nhung tien bo trong cac nganh nong lam suc lam cho san xuat nong san, thit, ca gia tang de duong dau voi su gia tang dan so phi ma tren the gioi.  Mot vai con so sau day cho thay su gia tang dan so phi ma tu giua the ky XX den nay:

Nam                       Dan so hoan cau

1950                       2 ty 556 trieu nguoi

1960                       3 ty 39 trieu nguoi

2000                       6 ty 82 trieu nguoi

2010                       6 ty 848 trieu nguoi

2015                       7 ty 325 trieu nguoi

2024                       8. ty 12 trieu nguoi (uoc luong)

          Khuynh huong ky nghe hoa phat trien khap noi tren the gioi.  Giao duc duoc quang ba.  So thi dan o cac nuoc gia tang.  Do hoan canh song, do anh huong cua giao duc cac y niem da tu da ton da phuc giam di rat nhieu.  Tuc da the va tao hon giam toi da.  Trung Quoc ra linh moi cap vo chong chi co mot con ma thoi.  Viet Nam theo guong Trung Quoc  chi cho phep moi cap vo chong co hai con ma thoi.  Nhan vien co hai con ma co thai bi sa thai.  Tinh trang thanh nien nam nu o cac nuoc Au My tu nguyen song doc than hay co gia dinh ma khong muon co con rat pho cap.  Ho co quyen pha thai nhu luat phap cho phep.  Lan song hon nhan dong phai lan tran nhanh chong tren the gioi.  Dan so Nhat co khuynh huong sut giam trong nhung nam gan day.  Ty le nguoi cao nien tang giua luc ty le nguoi tre sut giam.  The nhung trong 10 nam tu 2000 den 2010 nhan loai gia tang 766 trieu nguoi.  Tu nam 2010 den 2015 dan so hoan cau tang them 477 trieu nguoi.  Trung binh moi nam co them 95.4 trieu nguoi chao doi.

          Huyen dieu thay!  Khi Trai Dat co 1 ty nguoi, nhan loai trai qua nan doi.  Hien nay Trai Dat chua tren 7 ty nguoi nhung loai nguoi lai co thua thuc an.  Su gia tang ty le binh beo phi, tieu duong chung minh dieu do.  Tuoi tho loai nguoi gia tang ro ret, chung to su dinh duong, cham soc suc khoe va tinh trang giam bot su lo au co mot buoc tien kha dai.  Truoc kia nguoi Viet Nam thuong noi den 60 nam cuoc doi.  Con so nay bay gio bi xem la ngan ngui tren Trai Dat tren 7 ty nhan loai nay.

          Cac quoc gia Au My da trang da som ky nghe hoa.  Su gia tang dan so da trang khong cao do tinh trang lap gia dinh tre, tinh trang ly di, nep song thanh thi trong quoc gia ky nghe ma ra.  Hoa Ky la quoc gia hop chung co nen Cong Hoa va che do dan chu lau doi.  Da so dan chung trong nuoc la nguoi da trang tu khi lap quoc den giua the ky XX.  Den giua the ky XXI ty le nguoi da trang o Hoa Ky chi con khoang 40- 45%.  Tinh trang cua Canada, Uc Dai Loi, Tan Tay Lan cung khong khac Hoa Ky bao nhieu.

          Au Chau la luc dia cua nguoi da trang.  Hien nay ty le nguoi Au Chau goc Phi Chau va A Rap kha cao.  Su nhap cu nhu xay ra hang ngay.  Voi chu truong mot hay hai con, pha thai hay hon nhan dong tinh ngay cang banh truong khong bao lau ty le nguoi phi bach chung se chiem da so tren luc dia Au Chau.  Ho se nam chanh quyen bang bau cu dan chu san co o do va leo lai van minh nhan loai.  Do la su hoan chuyen quyen lanh dao the gioi tu nguoi da trang sang da mau.

          Nen van minh co gioi se giup gi cho nhan loai khi may moc se thay nguoi lam moi cong viec!?  The gioi se co hoa binh hay hon loan va loai nguoi se hanh phuc hay au lo bat on mot khi nong thon bi bo trong, thi dan song chen chut tren tung tac dat.  Cong viec lam bi thu hep.  May moc thay nguoi vua do ton kem lai khong so dau tranh, dinh cong pha may! 

          Vu tru co Am va Duong.  Vat gi cung co mat Loi va Hai cua no.  Thuc an nuoi duong con nguoi.  Cung khong it nguoi chet vi boi thuc hay bi binh vi thuc an.  Vat chat mang hanh phuc cho con nguoi.  No cung la noi suy tu va au lo thuong xuyen cua con nguoi khi chua co no, luc co no cung nhu khi mat no vi bat cu ly do gi.

          Su hoan chuyen van minh tu da trang sang da mau, neu xay ra, se giup ich gi cho nhan loai?  Nhung mau thuan van hoa, ton giao, chung toc se cham dut hay nghiem trong hon?  Con nguoi duoc huong nhieu tu do va hanh phuc hon tu do va hanh phuc tuong doi dang co hay khong?

Tuong va Tam

          Khi roi khoi bung me de chao doi moi con nguoi deu mang mot so dau an.  Dai loai cac dau an do la trai hay gai, xoay tren dinh dau, muc ruoi tren than the, dau tay, chi tay, chi chan v.v.  Chi can nghe tieng khoc nguoi ta biet phan nao tanh tinh cua dua be.  Can cu vao so ngay rung run nguoi ta biet su de day va li lom cua dua be; run loi hay run sau de biet hoan canh song giau sang hay co cuc cua dua be sau nay.  Nhin so xoay de biet tanh tinh.  Cang nhieu xoay tanh tinh cang hung han.  Khi lon len tuong con nguoi cang ro hon.  Nam hay nu co ngoai hinh dep tuc la dat tren 50% su nghiep dang cho.  Nam roi vao canh ‘chuot sa hu nep’.  Nu co chong quyen qui giau sang.  Nam dep trai, hoc gioi va an noi duyen dang hoat bat de thanh cong trong su nghiep ngoai giao va cac chuc vu dan cu hay cong cu. 

          Neu toi khong lam thi nguoi Viet Nam nao cung co chut khai niem ve tuong hoc qua nhung nhan xet ve tuong mao cua cac nhan vat trong truyen Tau, nhung cau ca dao va nhung cai nhin khai quat ve hinh tuong hoc cua nguoi binh dan Viet Nam.  Nao la mat tho mo doi; nao la mui ky lan; mui trau; mui ket; cam su tu; ‘nguoi khon con mat den si’ doi lai lai voi ‘con mat nua chi nua thau’ cua nguoi ‘it khon’; ‘nhung nguoi ti hi mat luon, Trai thi...Gai thi...”; chan lu; chan di chu bat; mat dieu hau; tuong di nhu hum nhu ho; tuong di nhu vit; tuong di lan xan nhu cho chay; cham chap nhu rua bo; ong eo nhu ran bo; tuong ngoi vung chai nhu gau; phu nu may ngai, mat phuong; thac day lung ong; mat oc nhoi nhu Truong Phi; rau ria long nguc; mat ga mai;  chan may xech; chan may doan; nhan trung ngan; nhan trung phang li; moi mong; moi day; rang thua va ho; rang ho; tay dai qua goi; tuong ngu doan; luong quyen cao (nam va nu) v.v.

          Moi nguoi co mot dong dien.  Dong dien ay trong sang, hap dan neu tam con nguoi chan that, nhan hau va thuc su trong sang.  Khong phai nguoi nao co ngoai hinh de nhin la co dong dien trong sang, duyen dang, hap dan neu tam cua ho thieu su cong minh va long nhan ai.  Dong dien tot hay xau la an dau khien cho nguoi doi dien co thien cam hay bat thien cam.  Nguoi co dong dien doc, ket qua cua nhung tu tuong tan doc xuat tu tam, se duoc dac cach neu doi dien voi nguoi cung dong dien doc tuong tu.  Do la su tuong hop cua cua hai dong dien dong dac tinh.  Nguoi hung du khong thanh cong trong moi truong hien hoa.  Nguoc lai ho thanh cong lon trong moi truong cua nguoi hung bao.  Nguoi hien duc thanh cong khong to lon bang nguoi hung du va phi dao duc.  Noi mot cach de hieu nguoi hien duc, neu danh bac, chi danh nho cho khong danh bao nhu nguoi hung du phi dao duc.  Do do neu thang nguoi hien duc chang duoc bao nhieu.  Trai lai nguoi hung bao va phi dao duc mao hiem hon nen khi thang ho se thu mot so tien rat lon.  Su tich luy tu tuong va hanh dong hien luong duc do tua nhu chiec xe len doc.  Su tich luy tu tuong va hanh dong hung ac nhu chiec xe xuong doc.  Toc do chiec xe tuot doc luc nao cung cao hon toc do chiec xe len doc.

          Tuong tong tam.  Tuong tot ma tam xau, sac dien day hung dien.  Tuong xau ma tam tot (y tuong tot, loi noi tot, hanh dong tot) sac dien duoc phu day dien lanh.  Toi xin muon mot cau chuyen sau day de nhan manh them ve lien he giua giua TUONG va TAM va thanh qua trong cuoc song:

          Day la chuyen o ben Tau khong biet vao thoi nao co that hay bia dat de bien minh ve tai coi tuong cua cac ong thay Tau dong thoi xac minh lien he bat kha phan ly giua TUONG va TAM.

          Co mot cau be mo coi ngheo kho lam toi to cho gia dinh mot quan huyen de co com an.  Mot hom co mot nguoi ban cua ong quan huyen den tham.  Cau be dem tra  ra hau chu va khach.  Nguoi ban cua ong quan huyen giat minh khi thay dien mao cua cau be.  Khi cau be  di xuong nha bep, nguoi ban ong quan huyen hoi:

“Cau be mang binh tra vua roi la ai vay?”

“No la dua be nha ngheo mo coi cha lan me nen  xin vao lam toi to trong nha de duoc an com”.  Ong quan huyen dap.

“Khong duoc, anh phai duoi no.  Thang nay co tuong sat chu”.  Nguoi ban ong quan huyen noi.

“No ngoan ngoan de thuong lam.  Lam gi ma sat chu”.  Quan huyen noi 

“Toi bao dam voi anh,  anh se bi hoa neu chua thang be nay trong nha.  Bay gio anh nho lai xem, tu ngay no vao trong nha nay gia dinh anh co su lon xon gi khong?”  Nguoi ban quan huyen noi mot cach qua quyet ve kha nang xem tuong cua minh.

          Nguoi ban quan huyen uong tra roi cao tu ra ve.  Truoc khi roi khoi nha quan huyen ong dan: “Anh phai duoi thang be nay ra khoi nha.  Neu khong tai hoa se den voi anh”. 

          Nguoi ban ra ve.  Ong quan huyen la nguoi tin phong thuy, boi toan va tin kha nang xem tuong so cua nguoi ban.  Ong rat thuong cau be mo coi, ngheo kho va ngoan ngoan nay.  Nhung ong phai lo cho gia dinh ong truoc da.  Ong hoi tuong lai ong gap nhieu dieu xui xeo tu khi thu nhan cau be nay vao lam gia nhan toi to.  Nao la vo ong bi binh.  Ban than ong bi quan tri phu va tong doc khien trach vi chuyen khong dau.  Con cai ong bi dau om lien mien.  Ong tham nghi rang cau be nay co so sat chu.  Ong goi cau be lai, cho no mot it tien va quyet dinh khong cho no o trong nha nua.  Cau be khoc loc van xin o lai.  No khoc loc van xin va cho ong quan huyen biet no khong co cho nuong tua va chet doi neu roi khoi nha ong huyen.  Ong quan huyen cuong quyet khong cho no o trong nha.  The la no phai ra di voi mot bo quan ao cu va mot it tien ma ong chu vua cho.  No buon ba va tuyet vong.  No them thuong cai hanh phuc cua nhung dua tre dong lua tuoi nhung con cha va me.  No di ngang mot lop hoc tu thuc do mot phu tu giang day.  Lop co loi 20- 30 hoc sinh  o vao lua tuoi cua no.  Lop hoc on ao nhu bay ong vo o.  No mo uoc duoc hoc nhu nhung dua tre on ao kia.  Di vong pho cho no thay cai gi cung dep.  Mon an nao ban ngoai cho cung co huong vi thom ngon va xa la doi voi no.  Mat troi da len cao.  Cho bot on ao nao nhiet voi nhung tieng rao hang va canh cai co giua ke ban nguoi mua.  No thay doi bung.  No can phai an khoai lang nau  de keo dai su song bang so tien it oi ma quan huyen cho no khi truc xuat no ra khoi nha vi toi sat chu theo loi cua ban ong.  No thu xin mot cong viec lat vat ngoai cho de co com an.  Thot thit la noi no chon lam cho ngu.  Khong ai nhan no lam viec gi ca vi no bi mang tieng la ‘thang sat chu’.  Khap ca huyen deu biet chuyen nay.  Dem dau tien ngu tren thot thit ngoai cho no hoan toan tuyet vong va co y dinh tu huy cuoc doi ngan ngui cua no.  Tu nhien no thay mot anh sang xuat hien  voi mot hien mau voi mot ve dep Thanh thien ma no cho la Quan The Am Bo Tat ma vo quan huyen tho va no tung tham du le tam Phat hang nam voi gia dinh quan huyen.  Duc Quan The Am an ui no va chi no di ve phia bo song de gap diem khoi dau sinh lo cua no.  No vui mung va thuc day som truoc khi cho nhom.  No tim duong di ve phia bo song va gap mot cai tui da kha nang.  No mung khap khoi vi biet cai tui da nang co vat qui nhu Duc Quan The Am da bao cho no trong luc no nam ngu tren thot thit.  Duong di vang ve.  No cam cai tui da va di tim cho vang ve khong co nguoi qua lai de xem trong tui da co tien hay vat qui gia gi khong.  No vui mung khong ta xiet khi thay cai tui da co qua nhieu tien va vang.  No dung tay dao cat de chon cai tui da de cho thoi gian thuan tien dao len de dem di noi khac lam von sinh song.

          Tu nhien no nghi den su dau kho cua nguoi chu cai tui tien va vang ma no luom duoc.  No kho vi khong co cho nuong tua, com khong co de an.  Nguoi mat tien va vang roi cung dau kho nhu no.  Luong tri cua no dang co giua  viec giu hay tra tui tien va vang.  Cuoi cung no tu an ui rang so cua no da kho roi co kho them cung  khong kho hon nguoi mat tui tien va vang vi ca gia dinh anh ay phai kho vi su mat mat do.  Nghi nhu vay no tro lai noi no luom duoc tui tien va vang xem co ai tro lai tim hay khong.  No thay mot nguoi coi ngua chay qua chay lai nhieu lan tren doan duong no luom tui tien va vang.  No chan nguoi coi ngua va hoi:

“Ong tim cai gi vay?”

“Tu sang som toi co coi ngua di ngang qua day va danh rot mot cai tui da ma khong hay.  Den khi kiem diem toi moi biet cai tui da da mat tu luc nao khong ro.  Toi chay qua lai day nhieu nhieu lan nhung khong gap.”  Nguoi coi ngua dap.

          Cau be biet nguoi nay la chu cua cai tui tien va vang.  No dan anh ay den noi no chon cai tui va dao len.  No hoi nguoi coi ngua:

“Neu cai tui nay cua ong.  Trong do co cai gi?”

Nguoi coi ngua dap bao nhieu tien va bao nhieu vang dung nhu cau be da dem.  Cau be dua tui tien va vang cho nguoi coi ngua.  Anh dua cho no mot it tien va vang nhung no khong nhan. 

****

          Nguoi coi ngua la gia nhan than tin cua mot tuong lanh ngoai bien ai.  Vi tuong nay trao cho anh mot so tien va vang de ra kinh do dut lot quan lon trieu dinh de xin mot an hue gi do.  Neu mat tien va vang cuoc van dong xem nhu that bai anh phai chiu trach nhiem truoc vi tuong chu nhan cua anh.  Tim lai tui tien va vang anh vui mung khong ta xiet.  Anh cam kich tinh cao thuong va hanh dong phi thuong cua cau be ngheo nhung khong tham tien cua.  Hoi ra anh moi biet do la mot cau be mo coi ngheo vua bi chu duoi  khoi nha.  Anh nghi ngay den viec dem dua be ve nuoi vi vo chong anh khong co con.  Anh dan cau be len kinh do de lo cong viec ma chu anh giao pho.  Moi viec deu hanh thong voi ket qua mong muon.  Anh sung suong dan dua be ve nha ngoai bien cuong de bao tin mung cho chu.  Vi tuong vui mung khi duoc gia nhan thong bao tin vui.  Ong cam on va thuong tien cho  nguoi gia nhan than tin cua ong.  Anh khong nhan do la cong lao cua minh ma la cong lao cua cau be mo coi.  Vi tuong ngac nhien khong biet chuyen gi xay ra thi nguoi gia nhan thuat lai dau duoi cau chuyen mat tui tien va duoc cau be mo coi va ngheo doi tra lai.  Chang nhung the no khong nhan tien den dap vi tin rang phan so cua no sinh ra de mo coi va ngheo doi vay.

“Thang be do o dau?  Sao khong dan no den day cho ta cam on no?” Vi tuong noi.

‘Thua, no ngoi ngoai san kia!” Anh gia nhan noi.

“Dua no vao day!  Ta muon gap mot dang truong phu quan tu au nhi!”  Vi tuong noi.

          Cau be vao dinh tuong soai va chao vi tuong theo qui cach cua mot nho sinh cho khong phai cua dua tre mo coi vo hoc.  Le giao ay no hoc tai nha quan huyen.  Vi tuong vui mung nhan cau be lam con vi ong khong co con noi doi tong duong.  Cau be ngheo doi co tuong sat chu tro thanh con cua mot vi tuong ngoai bien ai.  Ong tuong ruoc thay vao dinh day cho cau be.  Hang dem ong day vo thuat cho no de no noi nghiep binh dao cua ‘cha’.  Cau be thong minh la thuong.  No som tro thanh mot thanh nien van vo toan tai giup cho ‘cha’ diet tru son tac va phong giu bien cuong an binh. 

          Thoi gian tham thoat troi qua, cau be ngheo va mo coi ngay xua tro thanh mot tuong lanh noi danh tiep noi su nghiep cua nguoi ‘cha’ da gia.

          Mot hom vi tuong tre co dip ve kinh do.  Ong ghe qua nha quan huyen de tham nguoi chu cu.  Quan huyen nhan ra hinh anh cau be sat chu nam xua trong bo nhung y oai ve.  Ong co ve mat tu nhien va len tieng xin loi ve nhung viec lam cua minh trong qua khu.  Vi tuong tre khoat tay xin ong dung nhac chuyen cu nua.  Ong thuc tinh den tham quan huyen cho khong phai de nhac lai chuyen dau long ngay xua cung khong phai de khoa truong danh vi dang co.  Nghia cu cua ong khien cho quan huyen xuc dong khong cung.

          Trong luc vi tuong va quan huyen noi chuyen thi co tieng cho sua ngoai ngo.  Nguoi ban cua quan huyen dung ngoai ngo cho gia nhan mo cong va xich cho lai.  Thay ong, vi tuong tre noi voi quan huyen cho ong thay nhung y de dong vai nguoi toi to phuc vu nhu truoc kia de xem ban lanh cua ong thay tuong nay cao den bac nao. 

          Quan huyen va nguoi ban noi chuyen o phong khach.  Vi tuong tre trong bo quan ao no boc bung tra phuc vu cho chu va khach.  Khi vi tuong di xuong nha bep nguoi ban quan huyen hoi:

“Nguoi dan ong bung tra la ai vay?”

“La cau be co tuong sat chu nam xua anh khuyen toi duoi ra khoi nha.” Quan huyen dap.

“Bay gio toi khong thay nhu vay!  Phong thai cua nguoi nay bay gio la phong thai cua bac truong phu quan tu van vo toan tai.”  Nguoi ban cua quan huyen noi.

          Quan huyen vo tay va cuoi khoan khoai nhu xac nhan tai xem tuong cua ban minh.  Ong noi:

“Cau be co tuong sat chu nam xua bay gio la mot danh tuong ngoai bien ai.”  Quan huyen noi.

Den day nguoi ban cua quan huyen xin cao tu.  Vi tuong tre tu nha bep tien len chao ong va cam on ve su bien thien va tiep noi giua PHUC- HOA va KIET- HUNG tu loi noi cua ong.  Nguoi ban quan huyen ra ve voi nhung suy nghi mo ho ve tai xem tuong cua minh da day dua be bo vo vao hoan canh tuyet vong.  Ong cuu ban ong va hai mot dua be.  Su thanh cong cua dua be la do dinh menh  an bai: mo coi, ngheo kho, nhuc nha truoc khi dat duoc su vinh quang.  Ong thay tuong khong dong gop gi trong su cai thien cuoc doi cua dua tre mo coi va ngheo doi nay.

          Theo thien y cua nguoi viet cai so sat chu  cua cau be cho thay dong dien cua no manh hon dong dien cua chu no.  Dong dien cua chu no vi nhu chiec xe dap trong khi dong dien cua no vi nhu chiec xe cam nhong.  Lam cach nao chiec xe dap keo noi chiec xe cam nhong ma khong sut banh gay suon?  Noi cach khac dinh menh cua no lon hon chu no lam sao chu no sai khien no duoc?  Su giai thich ve nguoi cao so, sat phu, sat the...cung tuong tu nhu vay.  Ve nguoi co so giup do nguoi khac cung the.  Chi uoc muon giup do nguoi bang thien chi, long nhan dao chua du ma can phai co so lon hon nguoi minh giup thi su giup do moi huu hieu.  Thay mot chiec xe cam nhong hu tren duong vang va ban muon dua no ra khoi doan duong vang ve va nguy hiem ban can phai co chiec xe lon va manh moi keo noi chiec cam nhong.  Vi vay ban dung than: “Toi giup nhieu nguoi. Bay gio toi kho khong ai giup toi.”  Ban nen tu an ui rang xe cam nhong cho xe dap cho khong co chuyen xe dap cho xe cam nhong bao gio.