BAN TIN THAN HUU SO 111- 2018 CHU TRUONG: PHAM DINH LAN

BAN TIN

THAN HUU

SO 111- 2018

CHU TRUONG:  PHAM DINH LAN

TIN TUC

*   Doc Ban Tin Than Huu so 110 ve Ho cua Nguoi Viet Nam, Nguyen Thi Thanh Duong mung tham rang ho Nguyen la ho thuan tuy Viet Nam.  Thuc te ho Nguyen cung co o Trung Hoa nhung khong nhieu nhu ho Luu, Ly, Ho, Tong, Trieu, Chu, Truong.//.  Phung Thi Thanh cung de y den bai viet ve Ho trong BTTH 110.  Thanh cho biet than sinh cua em co Phap tich va ho chinh cua em la ho Nguyen.

*  Bai viet cua Nguyen Thi Thanh Duong ve ba me An Dong  co nhung phan tich tam ly doc dao.  Thanh Duong la mot cay viet co tam voc voi nhung tu tuong dot pha thay vi  chay theo hay nhay di nhay lai theo tu tuong cua da so.  Thanh Duong co nhung phan de rat doc dao, de thuong.  Ba me An Dong can gap thang Bat Mang de no noi cho ba ve hanh phuc cua nguoi Hoan Hao Quoc.  Neu co the, cho ba ay len do mot chuyen de, khi tro ve, ba dieu chinh cuoc song voi cac con o Hoa Ky noi hang xuong lam viec ba ‘ca’ trong ngay; xe co chay tren xa lo hay duong thanh pho 24/ 24; cac ong lam cong viec cua cac ba me va phu nu can dang luon cac cong viec cua dan ong v.v.

*  Cam on cac thuc an Luc Tinh cua nha nong hoc Phan Kim Ngoc.  Phan Kim Ngoc cho biet LTK khoa 59 co mot buoi hop ban ba ngay vao ha tuan thang 05 tai ‘lau dai’ cua dai gia Hoang Viet Duong.  Dung vay,  do la mot lau dai tren mot vung doi rong  lon co ho thien nhien rat dep.  Hoan ho tinh than hieu dong mon, hoai than huu cua Hoang Viet Duong va nguoi vo ngoai quoc luon luon huong ung viec tiep don bang huu Viet Nam 02 nam mot lan nhu Chu Ba Thu an dinh khi con song.  Toi muong tuong ky nay cac em tham du cuoc hop mat giong nhu cac bo lao tham du hoi nghi Dien Hong vi nguoi thi toc bac pho; nguoi phai dung gay.  Nhung tat ca deu vui mung gap lai ban be cu.  Xe do Hoang se co them hanh khach Huynh Van Dan, Pham Duc Khoa, Pham Thi Phuong, Phan Kim Ngoc.  Nho ru Pham Thi Yen cung di.  Le Thi Nga o Uc co dinh qua tham du cung cac ban dong khoa 59?

*  Dai phu Nguyen Dang Cung, nha hoa hoc Hang Dieu Quang va nu si Nguyen Thi Thanh Duong co cai nhin khac nhau ve Chuyen cua Troi.  Cung va Quang deu co tinh than khoa hoc  nhung co hai cai nhin khac nhau it nhieu.  Quang theo triet ly co nhan ve ‘thuan Thien thi ton tai.  Nghich Thien thi bai vong’.  Cung co phan tin tuong vao su sieng nang, oc sang tao va niem tin thanh cong se cai bien tat ca.  Nguyen Thi Thanh Duong chap nhan quyen nang cua Troi.  Muon su tai Troi.  Troi kia da bat lam nguoi co than.  Bat phong tran phai phong tran.  Cho thanh cao moi duoc phan thanh cao. //.  Chi Lien Nhu  hoi mot cach hon nhien:  Ai tao ra Thuong De?  Cau hoi nay giong cau hoi cua ong Hoang Xuan Nhi:  Thuong De la Ong <dan ong> hay la Ba <dan ba>?  Trong toan hoc ngoai nhung dinh ly (theorems) duoc chung minh con co mot so dinh de (postulates) ma ong Euclid yeu cau chung ta chap nhan ma khong neu bang chung chi ca.  No hien nhien den khong chung minh duoc!!  Thi du:  mot duong ve co toi thieu 02 diem (hai diem noi lai thanh mot duong ve); hai mat phang  giao tiep nhau.  Noi giao tiep la mot duong (line); tu mot diem ta chi ve mot duong song song voi mot duong san co ma thoi v.v.  Toan hoc rat chinh xac, cu the va minh bach ro rang nhu 1+ 1= 2 ma van co nhieu dinh de (postulates).  Neu khong chap nhan cac dinh de ay thi khong tien xa hon nua duoc.  Chan ly toan hoc voi 1+1=2 con co nhieu dinh de yeu cau chung ta chap nhan ma khong chung minh cu the ngoai su hien nhien cua su viec.  Chac chan tren lanh vuc triet ly va sieu hinh hoc cung co nhung dinh de tuong tu.  Cu the hoa khai niem truu tuong la dinh cao cua tri tue con nguoi.  Khai niem doc than va da than phan biet nhau ro ret vao thoi nguyen thuy loai nguoi.  Doc than:  truu tuong, vo hinh.  Da than: huu hinh va cu the.

*  Cam on anh Le Trong Buu ve suc manh cua mot quoc gia khong chi dua vao suc manh quan su va kinh te.  Hai yeu to tren can nhung chua du.

*  Tran Ngoc Thanh:  Nho em cho toi biet tin tuc ve Vu Van Vin va Bui Viet Thac.  Ca hai van binh thuong?  Cac em co lien lac voi ong Le Gia Dat khong?  Thinh thoang cac em den tham nguoi ban gia cua toi.  Den xu la o tuoi gap xi 90 chac chan ban toi lac long va bo ngo khong it.  Neu co gap ong Dat cho toi goi loi tham suc khoe.//.  Trong cuoc hop ban nam 1998 Nguyen Van Su tu Los Angeles xuong tre.  Vao nha hang Su ngo ngac, mot nguoi ban dan Su vao gap Vu Van Vin.  Nguoi ban hoi Su: “May biet ai khong?” - Sao khong biet.  Thay Dang cho ai!  Su tra loi.  Cac ban cuoi am len.  Luc ay toc cua Vin da bac nen Su lam do la thay Dang!

*  Truong Ly Thuong Kiet nhu hap thu hon thieng song nui voi ten nhung anh hung dan toc:  Ly Thuong Kiet, Quang Trung.  Nhin mot cach sieu hinh truong cung hoi nhap vao  dong lich su phan ly cua dat nuoc.  Tu buoi thanh lap so khai den khi phat trien rong lon co lau 02 tang vao dau thap nien 1970 truong co hai co so tua nhu hai mien Nam- Bac Viet Nam (phia Nam la LTK Quang Trung va phia Bac la LTK Hoc Mon.  Sau 1975 tinh trang hai truong cham dut.  Truong Ly Thuong Kiet trong Trung Tam Huan Luyen Quang Trung khong con nua.  Do la phan phia Nam.  Chi con phan truong lau phia Bac (Hoc Mon).  Bay gio truong co 04 tang lau bao gom chu vi san banh Hoc Mon + day truong chu L cu truoc dinh lang Thoi Tam Thon.  Voi co so to lon va 04 tang lau thi truong Ly Thuong Kiet  bay gio rong lon hon cac truong o Sai Gon nhu Petrus Ky, Gia Long, Trung Vuong, Vo Truong Toan chang?  Gio day mot so dong nghiep cua toi o truong da vinh vien ra di:  Nguyen Van Do, Chu Khac Duy, Pham Quang Trung, Nguyen Van Chuong, Bui Van Bay, Do Duc Hiet, Vo Thi Huong, Pham Hoai Duc, Vo Van Nhan, Nguyen Van Trong, Doan Ngoc Quy, Nguyen Mann Cam, Pham Dinh Huy, Pham Thi Nguyet, Pham Thi Mong Diep, Vo Dinh Ai, Dinh Van Lo, Bui Duc Chu, Pham Dinh Phung.  Chi Le Thi Tuy Dai binh nang.  Chi Ton Nu Thuy Tien gia yeu tu hang chuc nam nay o San Jose.  Chung toi hoan toan khong co tin tuc gi ve Giang Ngoc Huy (Toan), Vo Triem (Ly Hoa), Hoang Van Nghi (Toan).//  Nho lai cach dat ten trong Trung Tam Huan Luyen Quang Trung lam cho nguoi co chut hieu biet lich su ngo ngang.  Trung Tam Huan Luyen Quan Su Can Ban mang ten vua Quang Trung.  Nhung cac trai khong thay ten mot vi tuong nao cua vua Quang Trung nhu Tran Quang Dieu, Ngo Van So, Phan Van Lan, Vo Van Dung…trai lai cac trai deu mang ten cac tuong lanh cua vua Gia Long hay cong than cua nha Nguyen nhu trai Chau Van Tiep, Ngo Tung Chau, Vo Tanh, Nguyen Tri Phuong.  Cac vi nay lam sao dung gan vua Quang Trung duoc!?  Nam1968 cac nha giao thu huan quan su 09 tuan da dong gop moi nguoi $500 (tien VNCH) de dung mot buc tuong Quang Trung.  Khong biet bay gio buc tuong ay ra sao?  Con o cho cu hay da doi di noi nao?

*  Ban Nguyen Huu Loc:  co biet ong Le Huong khong?  Ong ay co phai nguoi Cao Lanh khong?  vi thay ong noi rat nhieu ve Cao Lanh, Sa Dec va Cambodia.

VAI CHUYEN QUANH TA

Thuy, Hoa, Dao Tac

            Duoi che do quan chu chuyen che vuong quyen gan nhu tuyet doi.  Vua nam quyen Hanh Phap, Lap Phap, Tu Phap.  Vua tu xem minh la Thien tu (Con Troi) the Thien hanh dao. 

            Khong ai cat nha giong cung dien cua vua.  Khong ai duoc dat ten con trung voi ten vua va hoang toc ke ca chu lot.  Tu do co nhung chu dong nghia nhung khong dong am.  PHUC la chu lot cua cac vua chua nha Nguyen duoc chuyen thanh PHUOC.  Ten vua Tu Duc la Nguyen Phuc Hong Nham.  Khi noi den hoa Hong phai noi trai thanh Huong.  Khi noi den bo Nham phai ni la bo NHIEM v.v.  Thi sinh trong cac ky thi tam truong du lam bai hay den dau cung bi danh rot neu pham luat truong qui.  Khong ai duoc nhin mat vua.  Vi vay nhung hinh ma chung ta thay ve vua Gia Long, Tu Duc…deu la hinh ve tuong tuong cua cac hoa si thoi can dai.  Nhung hinh ve ay khong phan anh hinh dang that cua cac vua Viet Nam khac voi nhung hinh ve chan dung cua vua Louis XIV, Napoleon, Josephine… rat song dong tua nhu anh chup mac du vao thoi ay chua co may chup hinh.

            Than dan am sat vua, dung cham den mo ma cua hoang toc hay noi day chong lai trieu dinh bi xu tru di tam toc.  O Trung Hoa co an tru di cuu toc!  Lang noi loan se bi triet huy, rac voi va khong co xay cat nha cua tren do.

            Dai cong than Nguyen Trai va nha tho Cao Ba Quat bi an tru di tam toc.  Tien si Nguyen Trai bi xu tru di tam toc mot cach oan uc vi vu an Le Chi Vien. 

            Cao Ba Quat bi an tru di tam toc vi tham gia cua noi day cua Le Duy Cu, hau due cua nha Le Trung Hung.  Lich su goi la ‘giac chau chau’ vi cuoc noi day xay ra khi chau chau pha hai mua mang tren chau tho song Hong khien dan chung doi kho. 

            Tien si Phan Thanh Gian la mot trieu than phuc vu  cac trieu vua Minh Mang, Thieu Tri va Tu Duc .  Trong suot thoi gian phuc vu ong la nguoi bi vua Minh Mang va Tu Duc khong ngung ha nhuc va day nghien.  Co lan ong bi giang cap xuong lam linh hau!    Ong uong thuoc doc (giam+ a phien) tu tu chet nam 1867.  Vua Tu Duc ra linh dut ten ong ra khoi bia tien si.

            Nhung cong than nha Nguyen nhu Le Van Duyet, Le Chat bi xieng ma  sau khi chet.

            Trieu Nguyen co 13 vi vua.  Tren thuc te chi co 04 vi vua tri vi lau dai tu nam 1802 den 1883: 

Gia Long (1802- 1820)

Minh Mang (1820- 1840)

Thieu Tri (1840- 1848)

Tu Duc (1848- 1883). 

            Tu thoi Ham Nghi den Bao Dai cac vua Viet Nam len ngoi deu phai qua su chuan nhan cua nguoi Phap.  Nam 1867 vua Tu Duc khong con quyen hanh gi o Nam Ky.  Hiep uoc 1874 cong nhan Nam Ky la thuoc dia Phap (colonie).  Sau khi vua Tu Duc vua mat cac hiep uoc 1883 va 1884 bien Trung va Bac Ky thanh vung bao ho (protectorat) cua Phap.

            Tu doi vua Gia Long den vua Tu Duc khong co luc nao khong co loan lac o nuoc ta.  Duoi trieu vua Gia Long loan lac bi danh dep nhanh chong do khi the vua danh bai nha Tay Son con am i.  Loan lac len cao diem thoi vua Minh Mang va Tu Duc:  loan lac do vi ngheo doi, bat cong, thien tai, do nhung phan tu hoai Le o Bac Thanh, nhung tin do Thien Chua giao chong lai trieu dinh vi chanh sach bai dao.  Viec xieng va san phang mo cua nhung cong than nhu Le Van Duyet va Le Chat, viec tham sat 1830 nguoi ke ca nguoi con 07 tuoi cua Le Van Khoi, duong tu cua Le Van Duyet, o Gia Dinh, viec giet hai cac tin do Thien Chua Giao khien cho nguoi ta khiep so hon la kinh yeu cac vua Minh Mang Mang, Thieu Tri va Tu Duc.  Hai trieu Minh Mang va Tu Duc keo dai nhieu nam hon trieu Thieu Tri .  Quoc gia trai qua nhieu tai bien duoi hai trieu Minh Mang va Tu Duc (hai trieu cong lai duoc 55 nam):  lut loi, han han, hoang trung (sau bo, cao cao, chau chau), nhung cuoc noi day cua nong dan, loan do Le Van Khoi, duong tu cua tong tran Gia Dinh Thanh Le Van Duyet, cam dau; du dang cua nha Le v.v  Nha nguyen co nhieu ke thu:  du dang Tay Son, du dang nha Le, tin do Thien Chua Giao.  Ben ngoai Phap lam le dom ngo Viet Nam.  

            Vua co quyen hanh bao la, tu xem minh la Thien tu nen khong co luc nao ngan can duoc vua ngoai tru nhung diem va hien tuong khi tuong.  Khi trong nuoc co lut loi, bao to, han han, hoang trung, nui lua phun, trom cuop day day vua biet rang do la su canh cao cua Troi.  Neu vua khong trau doi dao duc, cham dut chanh sach ha khac, bat cong va tan bao thi Troi se lay lai vuong quyen trao cho dong ho khac.  Mot vi vua gioi thi van, ton sung Khong Giao, cung ran trong duong loi doi noi va doi ngoai, cung ran voi cac cong than (Le Chat, Le Van Duyet, Phan Thanh Gian v.v), cung ran voi ca  cac con cua nguoi anh di bao la hoang tu Nguyen Phuc Canh nhu vua Minh Mang phai tam xa hoang hau va cac cung phi my nu de tu giam minh trong phong vang nhin tuong dong xanh nhu de tu thanh loc tu tuong, duc do va tu kiem lai moi viec lam trong qua khu truoc su canh cao cua Troi. 

            Sau khi vua Tu Duc bang ha vua Duc Duc len ngoi duoc 03 ngay thi bi hai quan nhiep chanh Ton That Thuyet va Nguyen Van Tuong ha nguc va bo doi den chet. 

            Vua Hiep Hoa len ngoi.  Ngay le dang quang nha vua thay mot dan de qua cau.  Vua co linh cam nguoi Tay duong (Duong: De) se gay suc ep doi voi trieu dinh.  Viec ky hiep uoc 1883 dan den cai chet the tham cua vua Hiep Hoa va quan nhiep chanh Tran Tien Thanh. 

            Thien tai va mot so bien co chanh tri trong nuoc  cho thay trieu Nguyen bat dau suy yeu tram trong.   Phap xam lang Viet Nam.  Vua Tu Duc khong co con trai de noi dong. 

            Vua Tu Duc mat nam 1883.  Trong thoi gian 1883- 1884  co ba vua o Hue:  Duc Duc (1883), Hiep Hoa (1883), Kien Phuc (1884).  Ca ba deu vo quyen ngay ca doi voi cac trieu than tai Hue.  Tat ca deu cui dau khiep so hai quan phu chanh Ton That Thuyet va Nguyen Van Tuong.  Vi nhiep chanh thu ba, Tran Tien Thanh, cung bi giet chet theo linh cua hai ong nay.  Ngu su Phan Dinh Phung bi cach chuc vi phan doi hai quan phu chanh Ton That Thuyet va Nguyen Van Tuong ha nguc vua Duc Duc.  Quan phu chanh Tran Tien Thanh khong chap nhan  su lam quyen cua hai ong Tuong va Thuyet phai chiu chet cung luc voi vua Hiep Hoa.

            Neu vua Minh Mang co 140 nguoi con thi vua Khai Dinh chi co mot nguoi con trai duy nhat:  Nguyen Phuc Vinh Thuy tuc vua Bao Dai sau nay.  Vua Bao Dai la vi vua thu 13 cua nha Nguyen.  Theo hoi ky cua vua Bao Dai truoc khi thoai vi nam 1945 mot cay keo trong cung dien gay va rot truoc mat nha vua.  Du la nguoi hoc o Phap, hap thu van hoa Tay Phuong nha vua cung co linh cam rang mot dieu gi xau se xay ra sau diem cay keo gay rot truoc mat nha vua.

            Do hoan canh chanh tri thoi thuc va do hap thu van hoa Phap vua Bao Dai di nguoc lai truyen thong cua nha Nguyen khi:

1.      cuoi ba Marie Therese Nguyen Huu Hao tuc Nguyen Huu Thi Lan va phong cho ba lam hoang hau:  Nam Phuong Hoang hau  Vua Gia Long khai sang ra trieu Nguyen va dat ra nguyen tac Tam Bat Lap:  khong lap HOANG HAU; khong lap TRANG NGUYEN; khong lap TE TUONG.  Mot trong Tam Bat Lap bi vi pham.

2.      Hoang hau Nam Phuong la tin huu Thien Chua Giao trong khi cac vua nha Nguyen deu trong Khong Giao va co chanh sach bai dao va giet tin do Thien Chua giao duoi trieu Minh Mang, Thieu Tri va Tu Duc.  Su hoa giai ton giao  tro thanh su vi pham truyen thong chong dao Thien Chua cua trieu Nguyen ke tu doi vua Minh Mang ve sau.  Viec lam tot va co y nghia nhung bat phung thoi cung khong co ket qua tot.

3.      chon ong Tran Trong Kim lam thu tuong (te tuong) (vi pham mot dieu khac trong Tam Bat Lap) sau cuoc dao chanh ngay 09-03-1945 cua Nhat lat do chanh quyen thuoc dia Phap.  Vai thang sau vua Bao Dai tuyen bo thoai vi (thang 08-1945).  Nam 1949 Bao Dai ve nuoc cam dau chanh phu Quoc Gia.  Ban dau ong la quoc truong kiem thu tuong.  Sau ong chon cac ong Nguyen Phan Long, Tran Van Huu, Nguyen Van Tam, hoang than Buu Loc va Ngo Dinh Diem lam thu tuong.  Nam 1955 ong bi thu tuong Ngo Dinh Diem lat do trong mot cuoc trung cau dan y.

            Bao Dai la vi vua thu 13 va vi vua cuoi cung cua nha Nguyen.  Ong mat quyen nam 1945 truoc Ho Chi Minh.  Tro lai chanh quyen duoi danh xung Quoc Truong duoc 06 nam thi bi thu tuong Ngo Dinh Diem lat do.  Quoc truong Bao Dai bi lat do ngay vao ngay sinh nhat thu 42 cua ong.  Neu tinh theo tuoi ta (Am Lich) thi luc ay ong 43 tuoi.  (42+ 1 tinh theo tuoi ta).  Mot vai con so cho thay su kem may man cua vua Bao Dai:

-     ong mang so 13 theo thu tu cua cac vua nha Nguyen.  So 13 la hai so sau cung cua nam sinh 1913 cua ong.  Do la con so khong may tot doi voi nguoi Tay Phuong theo dao Christ.

-     Vua Bao Dai sinh ngay 23-10- 1913 (DL).  Nam 1913 la nam Suu.  Ong thoai vi nam 1945 (nam Dau).  Ty-Dau- Suu tam hop.  Ong khong bi lat do bang bao luc ma  tu nguyen tu chuc nen tanh mang an toan va duoc moi lam co van cho ong Ho Chi Minh du la co van vo quyen va khong duoc ong Ho hoi den.  Khi gap kho khan voi Phap truoc khi ky hiep uoc so bo 06-03-1946 ong Ho Chi Minh de nghi co van Vinh Thuy lam chu tich thay ong.  Ong lam co van.  Co van Vinh Thuy de dat khong nhan loi de nghi co tinh tham do cua ong Ho Chi Minh.  Den chieu su thuong thuyet voi Phap duoc khai thong ong Ho Chi Minh noi voi co van Vinh Thuy hay quen di nhung gi ong de nghi  sang ngay hom ay.

-     Nam 1955 la nam Mui.  Thin, Tuat, Suu, Mui khac ky nhau.  Tuoi 43 (Am Lich) gap sao Ke Do rat xau vao thang 03 va 09 A.L.  Ong bi lat do vao 23-10 (DL) thoi bay gio ngay nay duoc goi la ngay le Van Tho.  Thang 10 D.L tuong ung voi thang 09 A.L.

            Vua Bao Dai la nguoi hien lanh vo thuong vo phat doi voi dat nuoc.  Di nhien ong co day du tu cach cua mot quan vuong du co gap thang tram day hiem nguy trong doi song chanh tri nhung ban than ong van duoc an toan.

Chu Phien Am

            Cho den dau the ky XX cac danh tu rieng ve ten nguoi, dia danh ngoai quoc deu dua theo cach phien am cua Trung Hoa.        Dai cuong nhu sau:

Dia danh hay Ten nguoi                               Phien am

America                                                          A My Le Gia

Siberia                                                Tay Ba Loi A

England                                                           Anh Cat Loi

Italy                                                                 Y Dai Loi

Australia                                                         Uc Dai Loi

Germany                                                         Nhat Nhi Man

Balkans                                                           Ba Nhi Can

Holland                                                           Hoa Lan

France                                                 Phap Lang Sa

Ireland                                                             Ai Nhi Lan     

Iceland                                                Ich Lan

Ceylon                                                Tich Lan

Thailand                                                          Thai Lan

New Zealand                                                   Tan Tay Lan

Siam                                                                Xiem La

Laos                                                                Lao

Cambodia                                                       Cao Mien

India                                                                An Do

Arabia                                                             A Rap

Russia                                                 Nga La Tu; La Sat

Belgium                                                          Bi Loi Thi

Greece                                                 Hy Lap

Hungary                                                          Hung Gia Loi

Paris                                                                Ba Le

Rome                                                              La Ma

Berlin                                                              Ba Linh

New York                                                       Nuu Uoc

Washington                                                    Hoa Thinh Don

Switzerland                                                     Thuy Si

Turkey                                                            Tho Nhi Ky

Burma                                                             Mien Dien

Egypt                                                              Ai Cap

Mexico                                                            Me Tay Co

Spain                                                               Y Pha Nho; Tay Ban Nha

Portugal                                                          Bo Dao Nha

Denemark                                                       Dan Mach

Norway                                                           Na Uy

Sweden                                                           Thuy Dien

Yugoslavia                                                      Nam Tu Lap Phu

Austria                                                            Ao

London                                                            Luan Don

Berlin                                                              Ba Linh

Moscow                                                          Mac Tu Khoa

Kremlin                                                          Cam Linh (Dien)

Garibaldi                                                         Gia Ly Ba Dich

Napoleon                                                        Na Pha Luan

Karl Marx                                                       Ma Khac Tu

Rousseau                                                         Lu Thoa

Montesquieu                                                   Manh Duc Tu Cuu

Genghis Khan                                                 Thanh Cat Tu Han

Washington                                                    Hoa Thinh Don

William                                                          Uy Liem

La Fontaine                                                     La Phung Tien v.v.

Co nhung dia danh hay quoc hieu co nghia truc tiep.  Khi phien am theo Hoa am nghia cua chung mat di.  Thi du:  Thailand:  dat cua nguoi Thai.  Trong chu phien am chu Thai co nghia la nguoi Thai.  Chu LAN khong co nghia la dat, lanh tho ma la am cua chu LAND.   

            Iceland co nghia la dat bang gia am thanh Ich Lan (khong co nghia nhu ten goc Iceland sau dich thanh Bang Dao vi do la mot dao quoc co nhieu bang gia o Bac Au.  Nguoi Phap doc chu Iceland ra Islande.  Chu Islande cua Phap khong co nghia.   Dao Greeland thuoc Dan Mach co nghia la Dat Xanh (Thanh Tho) (dien tich: 2.166 trieu km2  tuc 6.6 lan lon hon Viet Nam).  Nguoi Phap am thanh Groenlande khien cho nghia cua Thanh Tho bien mat.

            Holland (Dat co nhieu lo trung), nguoi Phap goi la Pays Bas (Dat Thap) hay Hollande.  Phien am Holland thanh Hoa Lan lam cho chu Holland han toan mat nghia thong thuong cua no.  Cac dia danh phien am nhu Iceland (Ich Lan), Ireland (Ai Nhi Lan), New Zealand (Tan Tay Lan) cung gap truong hop tuong tu.  Am LAN tu chu LAND nghe dep nhung khong phan anh dung nghia cua chu LAND (Dat; tho; dia).

            New York am thanh Nuu Uoc cung khong co nghia voi ten goi nom na cua no (Tan York) nghia la York nay khac voi York o Anh.

            Australia do chu Austral: phia nam phien am thanh Uc Dai Loi khong hop voi nghia binh thuong cua no:  vung dat phia Nam.

            Su phien am ten nguoi, dia danh ngoai quoc ra tieng dong am cua nguoi Hoa de gay su hieu lam  nhan vat hay dia danh duoc phien am thuoc ve Trung Hoa!   Thi du:  Ong Garibaldi tro thanh Gia Ly Ba Dich co the gay hieu lam ong nay ba con voi Gia Cat Luong chang?  hay Washington thanh Hoa Thinh Don khien nguoi nghe tuong ong la nguoi Tau vi ho Hoa (Hua) co nhieu o Trung Hoa nhu Hoa Quoc Phong (Hua Guofeng) chang han.  La Phung Tien, ten phien am cua La Fontaine co the lam cho mot it nguoi nghi rang do la nguoi Phap goc Hoa vi mang ho La.

            Nguoi Trung Hoa phat am lan lon giua chu R va chu L, chu T va chu D.  Do do:

-     Paris am thanh BA LE

-     Rome am thanh LA MA

-     Rousseau am thanh LU THOA

-     Dong Kinh (Thang Long, Ha Noi) am thanh Tongking

            Chu quoc ngu La Tinh hoa thuc su da luu hanh o Viet Nam trong cac cong dong Thien Chua Giao trong nuoc tu the ky XVIII.  Cac mien duyen hai Ha Tien, Quang Nam, Thai Binh la nhung noi som tiep xuc voi cac nha truyen dao Thien Chua o nuoc ta.  Giam muc Pigneau de Behaine ma ta goi la Cha Ca hay Ba Da Loc som giang dao o Ha Tien, Hon Dat.  Tu the ky XVIII mot so cu dan vung nay theo dao Thien Chua va bat dau tiep xuc voi chu quoc ngu truoc khi nguoi Phap danh chiem Nam Ky va cho day chu quoc ngu trong truong hoc vao thap nien 1860.  Tu khi chu quoc ngu duoc thinh hanh su phien am ten nguoi, dia danh ngoai quoc dua vao cach phat am cua tieng Phap.  Ten nguoi va dia danh trong Thanh Kinh (La Bible) nhu  Israel (Do Thai) am thanh Y-so-ra-en; Jehovah (Duc Chua Troi) am thanh Gie-ho-va v.v. 

            Tu thap nien 1940 den 1970 cac ten nguoi hay dia danh ngoai quoc deu duoc giu nguyen theo cach goi cua nguoi Phap.  Paris, London, Washington, Churchill, Eisenhower, Roosevelt, Staline (viet theo Phap), Lenine (viet theo Phap) van giu nguyen cho khong phien am nhu truoc.

            Tu nam 1954 den 1975 Viet Nam bi qua phan.  Mot so tri thuc Tay hoc roi mien Bac vao mien Nam.  So sanh hai he thong giao duc hai mien Nam- Bac ta thay:

1.      Mien Bac theo he giao duc Trung Hoc 10 nam.  Mien Nam theo he giao duc Trung Hoc 12 nam.

2.      So truong Trung Hoc va Dai Hoc o mien Nam nhieu hon mien Bac rat nhieu.  O mien Nam ngoai tuong Trung Hoc va Dai Hoc cong con co nhieu truong tu thuc do tu nhan hay cac ton giao nhu Thien Chua Giao, Phat Giao, Cao Dai va Hoa Hao dam trach. 

3.      So giao su Trung Hoc va Dai Hoc o mien Nam rat dong dao.  Do la nhung giao su tot nghiep Dai Hoc Su Pham, Dai Hoc Van Khoa, Dai Hoc Khoa Hoc Sai Gon, Hue, Da Lat va cac Dai Hoc Phap, Anh, Hoa Ky, Bi va Thuy Si.  Kien thuc cua ho rong rai va phong khoang vi khong bi rang buoc boi Dang hay chu nghia Marx- Lenin nhu o mien Bac.  Trinh do sinh ngu Anh, Phap o mien Nam kha cao.  Ngoai viec hoc Anh hay Phap trong truong hoc, hoc sinh con co the theo hoc cac lop Anh Van tu, hay hoc Anh van o Hoi Viet- My va lop Phap Van o Trung Tam Van Hoa Phap (Centre Culturel Francais).  O mien Bac ngoai van la Trung van va Nga van.  Tren thuc te hai ngon ngu nay chi ghi tren giay to cho vua long nuoc dan anh cho chung khong quan trong vi thieu giao su ngoai ngu.  Cac pho tien si hoc o Lien So hay Trung Quoc ve chua han da noi va viet dung Nga van hay Trung van!

4.      O mien Nam tu nam 1954 den 1975 khong con viec phien am tu Anh va Phap ngu.  Tinh trang phien am nay no ro o mien Bac.

Ten nguoi hay Dia Danh                  Phien am cu               Phien am sau 1954 o mien Bac

Washington                                        Hoa Thinh Don           Oa-sinh- ton

New York                                           Nuu Uoc                      Niu- Oot

Paris                                                    Ba Le                          Pa-Ri

Moscow                                              Mac Tu Khoa              Matx- co- va

Geneve                                                                                    Gio-neo- vo

Karl Marx                                           Ma Khac Tu                Cac- Mac

Lenin                                                                                       Le- Nin

Trotsky                                                                                   To-rot-ki

            Vi cach phien am nhu tren, nguoi viet co dip nghe mot cau chuyen nho giua hai vo chong dang vien o mien Bac vao nam nam 1975 nhu sau:

Chong:  Ba vua duoc ket nap vao dang.  Ba biet ong Le- Nin la ai khong?

Vo:  Ong tuong toi ngoc a?  Ong Le- Nin la nguoi Tau, ho Le ten Nin.

            Toi xin ket thuc phan viet ve chu phien am bang cau chuyen nho ghi tren.

                                   

CHUYEN CUA TROI PHAM DINH LAN, F.A.B.I.

Men goi cac em bai khong dau Chuyen cua Troi doc de chiem nghiem va binh pham.

Van Su Lanh

Thay Lan

phamdinhlan (david)

CHUYEN CUA TROI

PHAM DINH LAN, F.A.B.I.

            Theo su hieu biet tho thien cua loai nguoi, Troi la Dang Tao Hoa, Dang Van Nang, la Thuong De.  Do la dang vi dai khong thay duoc bang mat thuong ma chi thay bang su cam nhan sau khi ta tu hoi va chua co cau tra loi thoa dang ve: 

Con nguoi tu dau ma co?  

Dong vat va cay co tu dau ma co? 

Nguoi dan ong va dan ba dau tien tu dau ma co? 

Dong vat va thao moc dau tien tu dau ma co?

Phai dung bao nhieu nhan luc de dao bien, ho, song, rach…, xay nui, trong rung?

            Khong thay sao lai noi co?

-     Ta co thay khong khi khong?  Tai sao khong thay khong khi lai xac nhan co khong khi?  Voi mat thuong ta khong thay vi trung.  Chung van hien huu khi ta dung kieng hien vi.

            Trong chung ta co biet bao nhieu nguoi khong thay va khong biet ong noi, ong ngoai, ba noi, ba ngoai hay xa hon ong co, ba co.  Vay cac vi ay co hien huu hay khong?

            Nhung cau hoi tam thuong tren dan chung ta den su hien huu cua Troi.

            Tien si Phan Thanh Gian la mot tri thuc Khong Giao  it nhieu duy vat khi di su sang Phap ve va nhan xet ve van minh ky thuât cua Phap nhu sau:

Ba ban xao ke te Thien Dia

Duy huu tu sinh Tao Hoa quyen.

            Troi ma tien si Phan Thanh Gian goi la Tao Hoa chi co quyen TU, SINH ma thoi sao?  Con nguoi du gioi va kheo leo den dau cung khong sao te Thien Dia duoc. 

            Chuyen Te Thien Dai Thanh dai nao Thien Dinh trong Tay Du Ky, ‘Ong Troi khong co mat’ thuong nghe trong cac phim Hong Kong hay ‘Con Coc la cau Ong Troi’ trong truyen ke dan gian  o nuoc ta noi len su long ngon cua loai nguoi doi voi Troi.  Su hon lao do bi trung phat lau dai duoi nhieu dang khac nhau. 

            Mot nuoc Trung Hoa to lon va dong dan nhat the gioi lai khiep so ro Hung No den noi phai xay Van Ly Truong Thanh dai hang ngan cay so de ngan ngua su tan cong cua nhom nguoi nho be o phuong bac nuoc Trung Hoa:  Hung No.  Roi nuoc ay bi nguoi Mong Co, nguoi Man Chau va nguoi Bach Chung ke ca nguoi Nhat hoang chung xam lan va chiem dong vai hai cang, quan dao va thanh pho (Hong Kong, Ma Cau, Port Arthur <Lu Thuan>, Wei Hai Wei <Uy Hai Ve>, quan dao Penghu <Banh Ho>, dao Taiwan <Dai Loan> v.v. va chia ra nhieu to gioi dia o cac thanh pho lon.  Roi bi Nhat danh bai the tham hai lan vao nam 1894 roi 1937.

            Dan toc gieu cot  ‘con Coc la cau ong Troi’ da phai trai qua nhieu the ky tram luan lich su.  Het kho nan nay den kho nhuc khac.  Kho nhuc nhu noi tiep nhau co ho nhu khong bao gio dut.  Het ngoai nhan nay den ngoai nhan khac de quanh nam suot thang chiu dau kho, nhuc nha, uat han va xao xao lan nhau. 

            Co nhieu dan toc ton tho cac ong Marx, Lenin, Stalin, Mao Zedong, Ho Chi Minh, Fidel Castro, Kim Il Sung…nhu Thanh song nhung ho manh mieng tu xem minh ‘ngang Troi’ hay ‘qua Troi’, ‘thay Troi lam mua’ ‘bien soi da thanh com’ bang cong trinh thuy loi.    Khiep so nguoi nhung xem thuong Troi.  Vi nguoi huu hinh co dao, bua, sung ong, tay chan bo ha.  Troi vo hinh.  Thuc su ho da gat hai duoc thanh qua gi ngoai su ngheo doi va nguong ngap, tro tren voi dan toc ho va nhan dan the gioi qua nhung loi noi ngao man cua ho?

            Troi duong nhu biet duoc tanh ngao man va tam ly ‘y manh hiep yeu’, ‘lay thit de nguoi’, ‘khon song dai chet’… cua loai nguoi nen tao con voi to lon nhung khong dap chet con kien ma con so con sau nua!  Do la su nhac nho loai nguoi ve mot dieu gi lien quan den luat sinh ton va quyen uy cua dang Tao Hoa ma ta quen goi la ong Troi.

            Cac de quoc ngay xua deu la nhung nuoc nho.

            Macedonia la mot vung nho hep o phia bac ban dao Balkans.  Alexander III (356- 323 truoc Tay Lich) len ngoi nam 20 tuoi (nam 336 truoc Tay Lich).  Bang nhung chien cong lay lung vi vua tre nay da di vao lich su khi noi rong de quoc tu ban dao Balkans sang Bac Phi (Ai Cap), bac An Do va danh bai vua Darius III (380- 330 truoc Tay Lich) cua de quoc Persia (Ba Tu tuc Iran bay gio).  Lich su goi vua Alexander III la Alexander Dai De.  Ong thanh lap De Quoc Macedonia nam 30 tuoi.  Ong mat o tuoi 33!  De quoc Macedonia la de quoc Hy Lap.  Nuoc nay cong hien cho nhan loai nhieu nha triet hoc (Plato, Aristotle), toan hoc (Pythagore, Euclid),  kien truc (Phidias 480- 430 truoc Tay Lich), vat ly hoc (Archimedes) va y hoc (Hippocrates, to nganh Tay Y), nhieu cong trinh kien truc vi dai (tuong than Zeus, mot trong bay ky quan the gioi, tuong nu than Athena tren co thanh Acropolis o Athens, den Parthenon v.v.) va nhieu huyen thoai va van tho noi tieng tren the gioi.  Cac tu khoa hoc, y hoc, duoc hoc, dong vat hoc, thao moc hoc deu co goc La Ma- Hy Lap (Greco- Latin).  The Van Hoi Olympic, chay Marathon 40 km deu bat nguon tu xu Hy Lap co.  Hang tram thanh pho cang doc theo Dia Trung Hai va Hac Hai do nguoi Hy Lap co xay dung ke ca Alexandria o Ai Cap, Marsalia (tuc cang Marseille cua Phap), Kourion (Cyprus), Dardanelles (Tho Nhi Ky) v.v.     

            De quoc La Ma vung manh tu nam 27 truoc Tay Lich den nam 1453 voi ba giai doan thoi gian quan trong:

1.      tu 27 truoc Tay Lich den 395 sau Tay Lich (Thu do:  Rome)

2.      tu 395 sau Tay Lich den 476 sau Tay Lich (De Quoc La Ma Phuong Tay- Thu do:  Rome)

3.      tu 395 sau Tay Lich  den 1453 (De Quoc La Ma Phuong Dong- Thu do:  Constantinople). 

Tren dinh cao, de quoc La Ma rong 5,000,000 km2 chay dai tu Dai Tay Duong (Anh) sang Dia Trung Hai, Hac Hai bao gom Tay Au, Trung va Dong Au, Trung Dong, Bac Phi bay gio.  Cac quoc gia Anh, Phap, Duc, Tho Nhi Ky, Ai Cap tung dat duoi su thong tri cua cac hoang de La Ma.

            De Quoc Mong Co hinh thanh tu thoi Genghis Khan (Thanh Cat Tu Han) tu nam 1206.  Den nam 1309  De Quoc Mong Co rong 24,000,000 km2 (24 trieu km2) trai dai tu Trung Hoa, nam Nga, bac An Do, Persia (Ba Tu) sang Trung Dong, Trung Au!  Nguoi Mong Co thiet lap trieu Nguyen (Yuan) o Trung Hoa tu nam 1271 den 1368.  Trieu Yuan cua nguoi Mong Co o Trung Hoa keo dai 97 nam.

            Mong Co gom:

-     Noi Mong ngay nay rong 456,000 km2 voi 25 trieu dan

-     Ngoai Mong rong 1,556,000 km2 voi tren 3 trieu dan.

Ngay nay Noi Mong xem nhu la mot bo phan cua Trung Quoc. 

Ngoai Mong la noi tranh gianh anh huong giua Lien So va Trung Hoa.  Do la vung dat rong menh mong nhung chi co tren 3 trieu dan.  Giong nhu sinh hoat cua to tien cua ho, chan nuoi va doi song du muc van con quan trong trong sinh hoat cua nguoi Mong Co.  Voi mot dien tich rong lon va mot dan so qua nho hien nay chung ta kho tuong tuong mot nhom nguoi du muc Mong Co cach day 08 the ky da thanh lap mot de quoc rong lon trai dai tren hai luc dia A- Au.

            De quoc Mong Co xay dung tren suc manh quan su va co nhung cong hien ngheo nan cho van minh nhan loai.

            Bo Dao Nha la mot nuoc nho tren ban dao Iberia.  Nuoc nay som phat trien hang hai va tro thanh mot de quoc voi 10,400,000 km2 rai rac tu Dai Tay Duong sang luc dia Phi Chau, A Chau va Chau My.  Bo Dao Nha chiem Ceuta  gan eo bien Gibraltar nam 1415.  Ceuta chi rong 18.5 km2 truoc kia do nguoi Hoi Giao kiem soat.  O Phi Chau Angola, Mozambique, Cape Verde, Guinea, Sao Tome…deu la thuoc dia cua Bo Dao Nha.  Nuoc nay chiem Brazil o Nam My nam 1500; Goa cua An Do nam 1510; Malacca nam 1511 va den Indonesia, New Guinea.  Ho den Trung Hoa dat ten dao Taiwan (Dai Loan) la Formosa (Dao Dep).  Giao si Francois Xavier cua dong Jesuits truyen giang dao o An Do, Trung Hoa va Nhat Ban.  Nguoi Bo chiem dong Ma Cau trong tinh Guangdong:  Quang Dong) tu nam 1557 den 1999 tuc 442 nam.  Ho hoan tra thanh pho Goa cho An Do nam 1961 sau khi chiem dong duoc 451 nam!        Suot 03 the ky XV, XVI, XVII Bo Dao Nha lam giau nho doc quyen khai thac va buon ban huong lieu (dinh huong, que, dau khau, Hoi huong, ho tieu v.v), duong mia, go qui mien nhiet doi, khai thac vang o Phi Chau va Brazil.

            Hoa Lan la mot quoc gia nho rong 41,000 km2 (2/3 dien tich Nam Bo); lanh tho thap hon mat nuoc bien.   Hoa Lan phat trien hang hai va la quoc gia Tay Au nho be duoc Nga Hoang Peter Alexeyevich Romanov (1672- 1725) (Pierre theo tieng Phap) gia dang thuong dan den de hoc hoi ky thuat hang hai cua Hoa Lan nam 1697. 

            Hoa Lan theo dao Tin Lanh.  Khac voi Bo Dao Nha va Tay Ban Nha theo dao Thien Chua, Hoa Lan khong chu trong den viec truyen giang dao ma chi chu trong den thuong mai.  Vao the ky XVII cac tuong quan dong Tokugawa o Nhat cam nguoi Bo Dao Nha khong duoc giang dao Thien Chua o Nhat nhung Hoa Lan la nguoi Au Chau duy nhat duoc cho buon ban o mien Nam nuoc Nhat.  Hoa Lan co hai Cong Ty lon vao the ky XVII:

-     Cong Ty Dong An Hoa Lan o A Chau noi Hoa Lan giao thuong voi An Do, chiem Ceylon (Sri Lanka), bien Indonesia thanh thuoc dia tu trong tay nguoi Bo Dao Nha de doc quyen khai thac huong lieu tren quan dao nay.  Mot thoi Hoa Lan chiem Formosa (Dai Loan), nam Ba Tu (Persia).

-     Cong Ty Tay An Hoa Lan o My Chau:  Hoa Lan chiem Nam Phi (1619- 1677- sau bi nguoi Anh chiem), New Amsterdam (sau bi nguoi Anh chiem va doi thanh New York), Virgin Islands (1648 den nam 1672 bi nguoi Anh chiem doat).  Ngoai ra tren luc dia My Chau Hoa Lan con co Suriname, Guyana.

            Hoa Lan dung cham voi Bo Dao Nha, Tay Ban Nha va Anh.  Trong thoi Trinh - Nguyen phan tranh lay song Gianh lam ranh gioi, nguoi Hoa Lan giup cho chua Trinh o Dang Ngoai; nguoi Bo Dao Nha giup cho chua Nguyen o Dang Trong.

            Anh Quoc trong thoi phat trien thuoc dia chi rong 209,000 km2 tuc 63% dien tich nuoc Viet Nam.  Bo Dao Nha va Tay Ban Nha phat trien hang hai truoc Anh.  Duoi trieu vua Philip II (1527- 1598- vua: 1556- 1598) Tay Ban Nha co ham doi Armada.  De quoc Tay Ban Nha lan rong deu khap the gioi dac biet la vung Trung va Nam My (ngoai tru Brazil).  Trong vung Thai Binh Duong ho chiem quan dao Phi Luat Tan.  Quoc hieu Philippines co nghia la quan dao cua vua Philip II.  Vi vay co cau: “Mat troi khong bao gio lan tren de quoc cua vua Philipp II”.  Den the ky XIX cau nay duoc thay the bang cau: “Mat troi khong bao gio lan tren de quoc Anh”.

            Nam 1588 vua Philip II cua Tay Ban Nha co y dinh xam lang Anh Quoc.  Anh Quoc pha tan ham doi Armada cua Tay Ban Nha.  Tu do Anh Quoc bat dau lam chu tren mat bien Dai Tay Duong.  De quoc Anh banh truong khap nam chau tu the ky XVII, XVIII, XIX va nhung nam dau cua the ky XX.  Anh chiem An Do, Nam Phi, Canada, mien Dong Bac Hoa Ky ngay nay, Uc Dai Loi; kiem soat Dia Trung Hai, Dai Tay Duong, An Do Duong, Thai Binh Duong, kinh dao Suez, chiem Mien Dien, Ma Lai, Hong Kong (cua Trung Hoa), anh huong lon o Iran va vung Trung Dong.  De quoc Anh rong 36,500,000 km2 (25% dien tich dat noi tren dia cau) nam rai rac khap nam chau the gioi.

            Nhat Ban rong 380,000 km2 bang 1,15 dien tich nuoc Viet Nam.  Nhat Ban tro thanh mot de quoc nhu cac quoc gia Bach Chung sau cuoc canh tan cua Meiji nam 1868.  Nhat danh thang Trung Hoa tren ban dao Trieu Tien nam 1894 va chiem quan dao Penghu (Banh Ho), dao Taiwan (Dai Loan) cua Trung Hoa nam 1895.  Nam 1904 Nhat danh bai Nga o Man Chau.  Nam 1905 Nga dai bai trong tran hai chien tai eo bien Tsushima nen phai nhuong cho Nhat phan nua dao Sakhalin o phia nam.  Nam 1910 Nhat sap hap ban dao Trieu Tien vao Nhat Ban.  Sau de nhat the chien Nhat tiep thu ban dao Shandong (Son Dong) cua Duc voi tu cach la dong minh cac nuoc Tay Phuong chong Duc trong de nhat the chien mac du khong co quan chien dau o Au Chau.  Nam 1932 Nhat thanh lap Manchukuo (Man Chau Quoc) nhu mot quoc gia phu thuoc cua ho tren luc dia Dong Bac A.  Nam 1937 Nhat chiem dong bo Trung Hoa va toan the cac nuoc Dong Nam A, thuoc dia cua Hoa Ky (Phi Luat Tan), Anh (Mien Dien, Ma Lai), Phap (ba nuoc Dong Duong), Hoa Lan (Indonesia), Bo Dao Nha (New Guinea).  Den nam 1940 de quoc Nhat rong 1,950,000 km2.

            Chung toi chi de cap den nhung quoc gia co dien tich duoi 500,000 km2 nhung co de quoc rong lon ma khong de cap den Phap, Tay Ban Nha, Nga, Trung Hoa, Hoa Ky voi 48 roi 50 tieu bang la nhung nuoc lon co dien tich tren 500,000 km2. 

            Hoa Ky la quoc gia hop chung, noi nhung nguoi tu Au Chau den vi ly do chanh tri, kinh te, ton giao, xa hoi da vung len chong lai de quoc Anh vao the ky XVIII va thanh lap mot quoc gia 13 tieu bang nam doc theo Dai Tay Duong rong loi 190,000 km2.  Vung dat nay tro thanh Thien Dang Dia Gioi cua nhung nguoi ngheo kho ve kinh te, bi ap buc vi ly do chanh tri hay ton giao di tim le song va duoc vui huong quyen tu do, dan chu va quyen lam nguoi. 

            Trong Cuu Uoc Kinh co chuyen chiec thuyen khong lo cua Noah ton giu cac giong thu, thao moc trong thoi ky Dai Hong Thuy. 

            Dang Tao Hoa nhu muon tao mot nuoc Hoa Ky tap hop du cac sac dan tren the gioi (bach chung, hac chung, hoang chung) voi du moi ton giao tren the gioi nhu Thien Chua Giao, Tin Lanh Giao, Chinh Thong Giao, Anh Quoc Giao, Do Thai Giao, Hoi Giao, Khong Giao, Phat Giao, Ba La Mon Giao, (An Giao), Hoang Giao Tay Tang, Than Giao (Nhat Ban) v.v..  Ho song chung trong hoa binh, cung xay dung mot quoc gia cuong thinh, phu tuc noi con nguoi duoc tu do, am no va hanh phuc de phat trien kha nang thien phu cua minh.  Quoc gia ay vuon len tu nhung nguoi nhap cu tu Au Chau va cac noi khac bi nguoi Anh cai tri de som tro thanh mot dai cuong quoc lanh dao the gioi. 

            Neu moi con nguoi deu co dinh so rieng thi moi quoc gia cung co dinh so cua no. 

            Nguoi song sieng nang, duc do va nhan ai luon luon duoc huong phuc nhu to tien nguoi Viet Nam van noi nom na: “Co duc mac suc ma an.” 

            Hoa Ky cung vay.  Hoa Ky la noi dung chua nhung nguoi nhap cu hoac ngheo kho, hoac bi ap buc vi ly do chanh tri, ton giao hay ky thi giai cap xa hoi hay sac toc.  Nguoi Do Thai bi nguoc dai o cac nuoc Au Chau.  Nhung ho khong bi doi xu nhu vay o Hoa Ky.  Trai lai ho duoc uu dai va co vai tro quan trong trong xa hoi Hoa Ky mac du cho den nay Hoa Ky chua co mot vi tong thong goc Do Thai nao.  Dat nuoc Hoa Ky bien nhung nguoi cung kho, bi ap buc vi bat cu ly do gi tro thanh nhung nguoi tu do, am no duoc huong quyen giao duc day du.  Quoc gia phat trien khong ngung vi moi nguoi song trong quoc gia do khong ngung lao dong, phat huy tri tue, oc sang tao va  suc luc cua ho de gop phan vao viec phat trien quoc gia.  Viec gi co the xay ra khi long nhan ai tro nen can coi, an duc quoc gia can kiet?  Loai nguoi khong thay TROI nhung TROI thay viec lam tot, xau, nhan ai, bat nhan, ich ky va tham lam cua loai nguoi du kheo leo che day den dau.

            Do Thai la dan toc chiu nhieu thu thach suot chieu dai lich su.  Do la mot nuoc nho  kho can nhung Do Thai co nhieu dong gop cho nhan loai voi dao Christ, quyen Thanh Kinh, cac nha ly tai, nha khoa hoc du cac nganh.  Sau 2,000 ngan nam ly huong ho o at tro ve Dat Hua de lap quoc sau nhung cuoc tham sat ghe ron cua 6 trieu nguoi Do Thai trong  cac trai tap trung cua Duc Quoc Xa.  Do khong phai la phep la sao?

            Thuy Si co dien tich ngang hang voi Hoa Lan.  Neu Hoa Lan co nhieu nuoc thi Thuy Si co nhieu nui va ho.  Do la mot quoc gia an binh sau hai the chien.  Loi tuc trung binh tinh theo dau nguoi o Thuy Si la 61,360 My kim/nam.  Thuy Si co dai hoc dau tien o Basel vao nam 1460.  Dai Hoc Zurich cua Thuy si thanh lap nam 1833 la noi dao tao nha vat ly hoc tru danh goc Do Thai:  Einstein.

            Singapore la mot dao quoc tan lap vao nam 1965, rong 721 km2.  Xu nho be nay co ba sac dan:  Trung Hoa, Ma Lai, An Do.  Bon ngon ngu duoc cong nhan la ngon ngu chanh thuc.  Do la:  Anh ngu, Quan Thoai, Ma ngu, Tamil ngu.  Dao quoc nho be nay tro thanh mot xu da chung toc voi nen kinh te phon thinh nhat o Dong Nam A.  Trinh do Anh ngu cua nguoi Singapore troi hon tat cac nuoc khac o Dong Nam A va hon ca Hong Kong nua. 

            Nguoi lap quoc Singapore la Lee Kuan Yew chiu anh huong sau dam cua van hoa Anh.  La mot nuoc rong tren 700 km2 khong den 6 trieu dan, Singapore la quoc gia duy nhat gan duong xich dao duoc toan the the gioi than phuc ve nhung thanh qua kinh te, tai chanh va xa hoi.  Loi tuc dong nien tinh theo dau nguoi cua Singapore la 61,766 My kim.

****

            Chung toi chon nhung quoc gia tung co qua khu de quoc co dien tich nho hay ngang hang voi Viet Nam (1) de thay phan nao quyen uy cua dang Tao Hoa voi thong diep ro rang khong phai vi nuoc nho be ma khong the song an lanh, thinh vuong va khong duoc su kinh trong cua nhung nuoc to lon.  Hy Lap, La Ma ha khong khai hoa Au Chau va gop phan dang ke vao van minh nhan loai?

            Anh va Nhat la hai quoc gia hai dao ton kinh cac  quan vuong va co dong lich su sang sua.  Nhat la quoc gia duy nhat tren the gioi co dong lich su hiem hoi:

1.       Nhat chua he bi ngoai quoc xam lang ngoai tru nam 1945 quan Hoa Ky do bo len Okinawa.

2.      Nhat chua bi thua tran ngoai tru nam 1945 khi bi Hoa Ky tha hai trai bom nguyen tu xuong Hiroshima va Nagasaki

3.      Tu ngay lap quoc nam 600 truoc Tay Lich den nay Nhat chi co mot dong vua ma thoi.  Nguoi Nhat trong Nhat hoang ma ho goi la Mikado (Thien Hoang) va xem Nguoi la dong doi cua Thai Duong Than Nu Amaterasu.  Nhat hoang thuong dan; dan kinh yeu Nhat hoang.  Lien lac giua dan va nha cam quyen rat tot dep.  Su doan ket chat che giua dan chung cac dia phuong rat keo son.  Voi su doan ket dan toc keo son va quan he gan bo than thuong giua chanh quyen va nhan dan  nhu vay kho long co quoc gia to lon hay dong dan nao co the bat nat duoc.

Tinh bat kha xam pham cua Anh van con kem Nhat vi Anh Quoc tung:

a.       bi Phap, Tay Ban Nha, Scotland, Hoa Lan xam lang vao thoi Trung Co den thoi Phuc Hung

b.      Oliver Cromwell (1599- 1658) lat do va giet vua Charles I nam 1649.

            Suc manh cua mot quoc gia chang nhung la suc manh cua VO KHI, PHON VINH KINH TE ma con phai co SUC MANH DOAN KET DAN TOC va TUONG QUAN HUU HAO GIUA LANH DAO VA TOAN DAN.

            Van vat deu chuyen dong va bien hoa khong ngung. 

            Anh, Phap, Duc tung nam trong de quoc La Ma.  Ngay nay ho vuot han nuoc Y. 

            Hoa Ky da vuot xa Anh Quoc va tro thanh dai cuong quoc lanh dao the gioi. 

            Hoa Lan, Thuy Si, Do Thai, Singapore la nhung nuoc nho da tao cho ho mot cho dung danh du tren the gioi.

            Viet Nam noi tieng voi hai cuoc chien tranh sau de nhi the chien.  Chien thang Dien Bien Phu dan den su phan chia dat nuoc.  Chien thang 1975 dan den le thuoc sau dam vao Lien So (1975- 1990) roi Trung Quoc (tu 1990- ).  Lam luc nguoi chien thang con keu cuu den ke cuu thu chien bai (Phap, Hoa Ky).  Voi mot nuoc rong 330,000 km2 va gan 95 trieu dan, tai sao Viet Nam van khong thay minh to lon truong thanh ma van xem minh be bong, yeu hen truoc cuong lan phuong Bac? 

            Vai hang viet cho que huong sinh quan.

(1) Mong Co co dien tich rong lon nhung rat it dan!  Do la nhung nguoi du muc khong bien cuong, di dong tren mot khong gian rong lon tu Dong A sang de Tay A.